Sedmog decembra navršava se tačno 75 godina od japanskog napada na Perl Harbor, čime je počeo rat na Pacifiku.
Izuzetno uspješnim bombardovanjem Havaja neposredno je rukovodio letački as, kapetan Micuo Fučida, kojeg je iskustvo iz rata kasnije podstaklo da se preobrati u hrišćanstvo i preseli u SAD. Njegova životna priča dobra je ilustracija poratnog preobražaja japanskog mentaliteta.
Prije tačno 75 godina, ujutru 7. decembra 1941. po lokalnom vremenu, nekoliko stotina japanskih aviona bombardovalo je američke položaje na havajskom ostrvu Oahu, što je bio povod za ulazak Sjedinjenih Američkih Država u Drugi svjetski rat.
Udar na luku Perl Harbor i okolne aerodrome usmrtio je 2.403 američkih vojnika i ranio ih još 1.178, dok su 21 brod i 188 aviona uništeni, a još 159 letjelica oštećeno.
Japanske snage su izgubile samo 29 letjelica i nekoliko džepnih podmornica, odnosno, 64 vojnika.
Potpuno iznenađenje
Mada se na obje strane očekivao skorašnji početak rata, sam napad na Perl Harbor bio je veliko iznenađenje za Amerikance.
Naime, izostala je otvorena objava rata, a vijest da Japan prekida pregovore sa SAD, što je praktično značilo da bi neprijateljstva mogla svakog časa da otpočnu, prenesena je komandi Pacifičke flote na Havajima sa velikim zakašnjenjem i stigla je nakon što je napad već bio okončan.
Oko sat vremena prije početka bombardovanja, na ulasku u luku je primjećena japanska mini-podmornica, na koju je jedan američki razarač čak otvorio vatru – to su, zapravo, bili prvi pucnji u ratu između dvije države – ali je njeno prisustvo shvaćeno kao izviđačka misija, a ne kao uvod u veliku akciju.
Takođe, isturena radarska stanica na Havajima je registrovala nailazak japanske vazdušne ekspedicije, ali je dežurni oficir pogrešno zaključio da je riječ o američkim bombarderima B-17, čiji se dolazak iz matice očekivao tog jutra iz približno istog smjera.
I, uopšte, zbog pretenzija Zemlje izlazećeg sunca na jugoistočnu Aziju, nedovoljnog poznavanja opremljenosti i stepena obučenosti japanske vojske, Amerikanci su vjerovali da bi prvi udar Japanaca u eventualnom ratu bio usmjeren na njihova uporišta na Filipinima.
Ratni vuk
Međutim, Japanci su se mjesecima unapred vrijedno pripremali za napad na Perl Harbor - špijunirali sa zemlje, izviđali iz vazduha i s mora, razvijali taktiku napada, obučavali pilote, prepravljali torpeda kako bi ih prilagodili upotrebi u plitkoj luci ostrva Oahu i proizvodili nove avionske bombe veće razorne moći.
Njihov cilj je bio da zadavanjem teškog udarca sjedištu Pacifičke flote uklone najveću prepreku za osvajanje zapadnog dijela Tihog okeana i jugoistočne Azije i tako se dokopaju preko potrebnih naftnih polja Indonezije, koja je u to vrijeme bila holandska kolonija.
Japan se već nekoliko mjeseci nalazio pod naftnim embargom, koji su sprovodile zapadne sile na čelu sa Sjedinjenim Američkim Državama i koje su time nastojale da prisile režim u Tokiju da povuče svoje trupe iz Kine, koju su postepeno okupirale tokom tridesetih godina, i iz francuske Indokine (današnji Vijetnam, Laos i Kambodža), u koju su ušle 1940. nakon kapitulacije Pariza pred Hitlerom, da bi spriječile snabdijevanje kineskog pokreta otpora.
Jedan od vođa obuke i planera taktike za napad na Perl Harbor bio je kapetan Micuo Fučida, letački as koji se prethodno istakao u borbama na kineskom nebu.
Kao komandant same operacije, Fučida je u rano jutro 7. decembra iz bombardera "Nakađima" B5N "kate", kružeći nad Havajima, usmjeravao druge letjelice, osmatrao pričinjenu štetu i slao izvještaje nadređenima o toku borbe.
Po povratku na matični nosač "Akagi", Fučida je, navodno, zatražio od svojih pretpostavljenih da izdaju naredbu za još jedan udar, kako bi se dokrajčili preostali, uglavnom nepokretni ciljevi.
Japanski bombarderi su u dva talasa, ciljajući luku i aerodrome na Havajima, nanijeli teške gubitke Amerikancima u ljudstvu i borbenoj tehnici, ali su skladišta goriva i municije, komandni objekti i, vrlo bitno, brodogradilište i radionice za opravku, ostali netaknuti.
Međutim, japanska komanda taj zahtjev nije uslišila u strahu da bi sami nosači koji su slali bombardere na Perl Harbor mogli da ostanu nebranjeni od eventualnih napada iz vazduha dok je dio njihove eskadrile na putu za Havaje, a dio koji se vratio iz akcije još sjedi na palubama neupotrebljiv, istrošenog goriva i municije.
Tako silni japanski napad na Perl Harbor, u kojem je učestvovalo čak šest nosača aviona, zapravo, nije u potpunosti eliminisao američke kapacitete na Havajima.
Štaviše, neki od brodova koji su tog dana bili potopljeni, kasnije su izvučeni sa dna, popravljeni i vraćeni u službu.
Nekoliko sati poslije napada na Perl Harbor, japanske snage su izvršile i udare po američkim bazama na ostrvima Vejk, Guam i na Filipinima, te napale britanske položaje u Hongkongu i Singapuru.
Potonji brzi prodor na jug pružio je kapetanu Fučidi obilje prilika da još usavrši svoju ratničku vještinu.
U prvoj polovini 1942., on je predvodio i vazdušni napad na australijski grad Darvin i bombardovanje britanskih uporišta u Šri Lanki.
Međutim, u junu iste godine, tokom za Japance katastrofalne bitke za Midvej, dok se na svom nosaču aviona oporavljao od operacije slijepog crijeva, Fučida je, u nastojanju da se spase sa teško oštećenog plovila, zadobio povrede koje su ga udaljile iz službe u prvim borbenim redovima.
Simbolična odmazda
I dok se o Perl Harboru sve zna, manje je poznato da su Amerikanci u znak odmazde nekoliko mjeseci kasnije bombardovali japanske gradove Tokio, Nagoju, Osaku i Kobe, kako bi neprijatelju pokazali da nemaju namjere da odustanu od borbe i prepuste mu čitav Pacifik.
Šesnaest aviona B-25 sa nosača "Hornet" je 18. aprila 1942. izvršilo taj iznenadni napad u kojem je Japan po prvi put pretrpio razaranje na svojoj teritoriji i podnio prve civilne žrtve.
Mada je akcija imala zanemarljiv vojni efekat, ona je podigla teško uzdrmani moral američke mornarice i psihološki uticala na neprijatelja, čemu su se upravo Amerikanci i nadali.
Naime, nalet američkih bombardera duboko je iznenadio Japansku carsku vojsku, koja je vjerovala da je njena država, naročito nakon snažnih udara po Havajima i Filipinima, bezbjedna od američkog bombardovanja.
Napad je, smatra se, i prisilio japansku mornaricu da kod atola Midvej pokuša još jedan veliki, složeni napad na preostale efektive SAD u Tihom okeanu, koji se zbog ishitrenog planiranja i loše koordinacije završio fijaskom – iz stroja su izbačena čak četiri japanska nosača i oko 250 aviona.
Usljed tog poraza, i zbog brzog popunjavanja američkih jedinica borbenim sredstvima i ljudstvom, inicijativa u vođenju rata prešla iz japanskih ruku u ruke američkih stratega.
Pomenuti aprilski udar na japanske gradove bio je akcija u kojoj nije bio predviđen povratak letjelica.
Pošto je bilo jasno da bombarderi neće imati dovoljno goriva da se vrate na nosač, planeri operacije su došli na ideju da nakon izbacivanja ubojnog tovara piloti nastave let preko japanske teritorije i dokopaju se Kine, gdje bi ih dočekale prijateljske snage Čang Kajšeka.
U bombardovanju Tokija i drugih gradova na najvećem japanskom ostrvu Honšu učestvovalo je ukupno 80 američkih vazduhoplovaca.
Tri su poginula, a svi drugi, osim osam, su uspjeli da izbjegnu hapšenje, zahvaljujući pomoći kineskog stanovništva.
Sudbinsko zatočeništvo
Japanci su organizovali opsežnu potragu i uspjeli su da uhvate dvije posade, od kojih je jedna pri slijetanju ostala bez dva čovjeka – oni su se udavili kada je njihov avion, koji je ostao bez goriva, pao u more u blizini kineske obale.
Među uhapšenih osam avijatičara se nalazio i kaplar Džejkob Dešejzer, čovek koji će kasnije promijeniti Fučidin život.
Pošto se veliki dio Kine nalazio pod japanskom okupacijom, a signalne vatre koje je trebalo da obilježe slijetnu stazu na slobodnoj teritoriji nijesu bile upaljene, njegov avion je sletio u ruke neprijatelju.
Posada Dešejzerovog bombardera odmah je bačena u tamnicu, u kojoj je ispitivana i mučena prebijanjem i lišavanjem hrane.
Najprije su držani u Šangaju, gdje su trojica ubrzo pogubljena jer su japanske vojne vlasti ustanovile da su odgovorni za bombardovanje civila.
Još jedan Amerikanac je kasnije umro u zatvoru, od gladi i bolesti.
Međutim, vremenom je oštar zatvorski režim popustio i zarobljenim Amerikancima su na njihovo traženje podijeljene knjige, među kojima je bila i Biblija.
Po sopstvenom tvrđenju, Dešejzer, kojem je inače otac bio sveštenik, tada se preobratio u vjernika – moralni imperativ Svetog pisma koji nalaže da progonitelju treba okrenuti i drugi obraz, te Isusove riječi "Oprosti im, oče, ne znaju šta čine" posebno su mu pomogli da prevlada mržnju koju je osjećao prema Japancima zbog napada na Perl Harbor i tretmana kojem su on i njegovi drugovi bili podvrgnuti u zarobljeništvu.
Preobražaj ratnika
Tri godine po završetku sukoba, Dešejzer se posvetio propovjedništvu i misionarskom radu u Japanu.
U jednom od letaka koji je dijeljen na ulicama Tokija, kojim su japanski građani pozivani da se priklone hrišćanskom učenju, bile su zapisane i njegove riječi o tome kako ga je Isus spasao mržnje i duševnog nemira, uprkos gorkom iskustvu iz dugotrajnog zarobljeništva.
Fučida, kojem je naređeno da dođe u prijestonicu da bi svjedočio na suđenju japanskom vojnom rukovodstvu, primio je taj letak i ozbiljno ga proučio, jer je prethodno od svojih bivših kolega, japanskih vojnika, čuo da se s japanskim ratnim zarobljenicima postupalo humano i da je među američkim medicinskim osobljem koje je vodilo brigu o njima bila vjernica čije su roditelje, hrišćanske misionare, na Filipinima mačem pobili Japanci.
Fučida je želio da zna kako je moguće da neko ne želi osvetu za ubistvo roditelja i zašto istrajava u vjeri uprkos takvoj sudbini.
Privuklo ga je i obećanje da bi to učenje, koje je naglašavalo oproštaj, moglo da mu pomogne da ukroti duševnu stihiju koja ga razdirala: bol zbog kapitulacije, gnušanje prema američkoj okupaciji, sumnje u vezi sa sopstvenom ulogom u ratu, ali i očajničku želju da opravda sopstveno i postupanje Japanske carske armije.
Kredibilitet tom obećanju davale su riječi kolege avijatičara koji je imao slično iskustvo i dileme.
U to vrijeme je u Japanu vladala glad i stanovništvo je bilo kivno na vojsku, koju je krivilo za uništavanje državu guranjem u rat u kojem je poraz bio izvjestan još prije prvog ispaljenog metka.
Puno građana se živo sjećalo osionosti oficirskog kadra u ophođenju prema običnom narodu, kao i cenzure i hapšenja političkih neistomišljenika koje je sprovodila vojna policija.
Tokom rata Fučida je bio proslavljeni letački as i nacionalni heroj najvišeg statusa, a sada je bio prezren i ogorčen čovjek, koji se od uvreda i maltretiranja krio u unutrašnjosti, gdje je gajio živinu, osjećajući da njegov život više nema smisla.
U nastojanju da nađe izlaz iz takvog stanja, Fučida je stupio u vezu sa američkom misionarskom grupom i prešao u hrišćanstvo.
Sastao se sa Dešejzerom i od tada nadalje njih dvojica, kao vojnici koji su direktno učestvovali u prvim napadima na protivnika i figure velike simboličke važnosti, udruženim snagama su propovedali izmirenje, oproštaj i suživot dva naroda.
Kao vatreni protestant, Fučida se potom uputio na duga putovanja po SAD s ciljem da upozna bivšeg neprijatelja, prouči Zapadnu kulturu i da, prenoseći svoje iskustvo duhovnog preobražaja, doprinese pomirenju dva naroda i širenju hrišćanske poruke o ljubavi i praštanju.
Smatra se da je tokom godina održao preko dvije hiljade govora i sastanaka širom SAD, pri čemu je nailazio na širok spektar reakcija, od aplauza i hvale, preko saosjećanja i razumijevanja, do bučnih protesta i grdnje.
Njegov preobražaj profesionalnog vojnika, čiji je sav trud bio usmjeren na što efikasniju likvidaciju neprijatelja, u mirotvorca, koji se svim snagama bori da okaje svoje grijehe i bude dostojan oproštaja, bio je potpun.
Štaviše, on se krajem pedesetih sa porodicom i preselio u SAD, gdje su njegova djeca postala američki državljani.
Tako je Fučidina životna priča postala reprezentativni primjer, moglo bi se reći i simbol, duboke i nevjerovatno brze transformacije Japana od agresivne kolonijalne sile žedne osvajanja u miroljubivu državu koja priželjkuje da predvodi čovječanstvo u ekonomskom razvoju i borbi za svjetski mir.
Ona je i dobra ilustracija preobražaja japanskog mentaliteta, koji je u decenijama nakon rata prošao put od snažnog otpora stranom diktatu do svojevoljnog, čak entuzijastičnog, prihvatanja stranog političkog, ekonomskog i kulturnog uticaja.
Izvor RTS
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR