Ljiljana Karadžić, istoričarka umjetnosti i likovna kritičarka završila je istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu.
Radila je u Muzeju savremne umetnosti u Beogradu, redakciji za likovnu hroniku Trećeg programa radio Beograda, Centru savremene umjetnosti Crne Gore.
Od 2009. do 2013. je bila urednica časopisa za savremenu umjetnost „Artcentrala“. Od 2015. radi u Narodnom muzeju Crne Gore.
Kustoskinja je prestižnih izložbi u zemlji i inostranstvu i selektorka značajnih likovnih manifestacija.
Takođe je autorka brojnih tekstova, prikaza i monografija o crnogorskoj savremenoj umjetnosti.
Ovog četvrtka, za čitaoce portala Antena M, preporučuje top pet naslova.
Erland Lu, Dopler
Postmodernistički duh prožet skandinavskom estetikom i duhovitom nonšalancijom karakterističan je za knjigu Erlanda Lua u kojoj glavni junak gubi ambiciju za integrisanjem u postojeći, društveno prihvatljiv sistem, jer više ne vidi njegov smisao.
Neukalupljenost, izopštenost i nepripadanje tjeraju Doplera na eskapizam, dobrovoljno izgnanstvo u prirodu. Kriza savremenog, depersonalizovanog društva koja se na začudan način reflektuje na život Doplera, dovodi ga u zbunjujuće, šokantne situacije koje su bizarne, groteskne, apsurdne, poput na primjer dubokog prijateljstva i suživota sa losom Bongom, ili života na drvetu.
Opisujući filmičnim jezikom pošasti modernog doba kroz prizmu junaka, pisac praviobrte mistifikujući i otopljavajući trivijalne stvari, ili pak, demistifikuje i hladi predstave koje se uobičajeno doživljavaju u naglašeno emocionalnom ključu.
Sa opuštenošću bez ikakve zadrške, Lu sa specifičnim osjećajem za humor koji je jedina moguća samoodbrana od iscrpljujuće, nerazlučive mješavine senzacionalističkog i beznačajnog koju nameće traumatična i na izvjestan način tragična stvarnost, pokazuje istovremeno njenu ispraznost i relevantnost.
Surova istina o nemoći komunikacije, emotivne pustoši, otuđenosti, samodovoljnosti otopljena je skoro lakrdijaškim humorom majstorskim humorom, pa recepcija značenjskih slojeva u moralizatorskom smislu nije odurna, već uzbudljiva i u krajnjoj liniji otrežnjujuća na putu samoočišćenja.
Slobodan Mijušković, Dokumenta za razumijevanje Ruske avangarde
Knjiga je za mene kao istoričarku umjetnosti koju zanima avagardno nasljeđe i njegov uticaj i recepciju u savremnoj umjetnosti veoma važna.
Profesor Slobodan Mijušković je priredio kritičku antologiju tekstova “Dokumenta za razumijevanje Ruske avangarde“ kojomsu obuhvaćeni tekstovi umjetnika nastali između 1910. i 1930. Dokumenta su grupisana u tematske, problemske cjeline pri čemu je vođeno računa o hronološkim odrednicama, naravno, koliko je to moguće, kada se ima u vidu složena, gusto isprepletana mreža pojava koje su se brzo smjenjivale, često preklapale, a ponekad bile izdvojene kao individualne likovne poetike u okviru kompleksnog korpusa ruske avangarde.
Pregledni autorovi uvodi ispred svakog poglavlja služe kao izvjesna vrsta putokaza i omogućavaju čitaocu lakšu recepciju izvornih, žanrovski heterogenih tekstova koji su ne rijetko hermetični, a nekad čak i haotični.
Pojam koji objedinjuje umjetničke prakse i teoretske refleksije i koji gotovo uvijek zauzima centralno mjesto u kritičkim tekstovima ruskih umjetnika, jeste pojam samodovoljnosti, samoutemeljenosti, tj. koncept apsolutne autonomije umjetnosti, koja je podređena isključivo svojim zakonima.
Ali, pristupi umjetnika konceptu samodovoljnosti slikarstva su bili opozitni: na početku razdoblja avangarde (u kubofuturizmu i suprematizmu) bili su bezuslovno afirmativni, da bi u konstruktivizmu samodovoljnost bila radikalno negirana.
Upravo na ovaj fenomen samodovljnosti slikarstva i specifičnosti njegovog plastičkog jezika proisteklog iz novo-definisanih zakona autonomije slikarstva ukazuje Slobodan Mijušković, vodeći čitaocana uzbudljivo putovanje kroz pažljivo selektirane i grupisane izvorne tekstove avangardnih umjetnika.
Naučnim pristupomautor demistifikuje uobičajene romantične i mitske predrasude o umjetnicima i nudi čitaocu objektivan i analitičan pristup relevantnim umjetničkim pojavama i idejama ruske avangarde koje su kapitalno uticale, u formalnom i sadržinskom smislu na čitav niz pojava u modernoj i savremenoj umjetnosti.
Tomas Man, Smrt u Veneciji
Jedan od mojih omiljenih pisaca, veliki mislilac, erudita besprekornog, klasučnogstila koji je kroz svoja djela dao duboku i veličanstvenuanalizu svog vremena je Tomas Man.
Njegove knjige „Čarobni brijeg“, „Budenbrokovi“ i „Lota u Vajmaru“ su obilježili moje formativne godine. Ipak bih izdvojila novelu „Smrt u Veneciji“, kao simboličku priču o borbi između dionizijskog i apolonskog principa u umjetniku.
Fon na kome se odvija narativ je dekadentno – buržoaski milje Venecije s početka 20. vijeka, u koju ugledni književnik Gustav Fon Ašenbah dolazi na ljetovanje. U pomalo sablasnoj atmosferi grada koji je osuđen na propadanje, a koja je majstorski dočarana, protagonista postaje opsjednut ljepotom dječaka Tađa, i ta fascinacija će kod njega pokrenuti niz filozofskih pitanja i preispitivanja.
U dječaku vidi otjelovljenje vječne mladosti, ljepote i umjetničkog savršenstva, za kojima je on tragao i u svojim djelima. Prizivajući platonski dijalog Sokrata i Fedra, po kome je ljepota „jedina forma duhovnog, koju možemo da prihvatimo našim čulima...", Fon Ašenbah nalazi opravdanje za svoju opsjednutost koja je lišena seksualnih konotacija, i koja je u zoni filozofsko-estetskih pitanja.
Divljenje ljepoti, koje može je karakteristično za umjetnike, prerasta u skoro patološku opčinjenost koja se neminovno završava smrću protagoniste. Ovo remek djelo je pretočeno i u film Viskontija, i čini mi se da je to jedan od rijetkih filmova koji je uspio da prenese poetiku i snagu književnog djela.
Frančeska Rigoti, Filozofija malih stvari
Frančeska Rigoti u fokus svojih fenomenoloških istraživanja u ovoj knjizi stavlja male, neupadljive, obične predmete poput krčaga, pegle, makaza, kante za otpatke.
Obično su predmeti filozofskih opservacija velike, univerzalne teme, i često nose dozu pretencioznosti. Rigoti u malim, efemernim stvarima nalazi skrivena značenja, stvarajući neočekivana i nepredvidljiva iskliznuća u strukturnoj logici našeg mišljenja i pogleda na svijet, što za posljedicu ima otežanu percepciju čitaoca.
Ishod postupka je dezautomatizacija svjatonazora čitaoca, mijenjanje njegovih estetskih navika i u krajnjem, povećanje osjetljivosti u poimanju svijeta. Male stvari ne obavezuju na vječnost, velike teme, ne opterećuju, najčešće ne pretenduje na javnost, one su jednostavno prisutne. Njihov tajni tajni život seodvija izvan polja neposredno vidljivog i opipljivog.
Dopunjavanjem i sadejstvom efemernog i uzvišenog, spajanjem nesrodnih realnosti, autorka stvara iskru poezije koja zaposjeda čitaoca. Neuhvatljivim procesima preobražaja materijalnog u spiritualno, Rigoti je uspjela da zonu efemernog, materijalnog prevede u sferu neprolaznog, transcedentnog, navodeći čitaoca da drugačije i dublje shvati svijet malih stvari koje ga okružuju,i da u njemu pronađe lijepo, dobro i istinito.
Andre Breton, Nađa
Čudni, poetski roman „Nađa“ oca nadrealizma Andre Bretona može se shvatiti i kao sublimacija filozofskog i umjetničkog pokreta nadrealizma koji je radikalno preokrenuo tok umjetnosti.
Iako fabula u klasičnom smislu u romanu izostaje, i ne odgovara logičnom nizanju događaja koje čitalac očekuje, kao nit koja povezuje sve i drži strukturu knjige „na okupu“ je lik djevojke Nađe kojom je autor opsjednut, aza koju se čitalac pita da li je stvarna osoba ili fantazmagorija, jer i pripovjedača i čitaoca odvlači izvan zakona logike.
Ova ambivalentnost uvodi čitaoca u zonu iracionalnog, podsvjesnog, zonu neprozirnog, nediferenciranog, neizrecivog, gdje se ruši jezik, gdje život i smrt postaju dio istog neodređenog fenomena, gdje biće i svijet klize u ništavilo. Integralni dio knjige su i fotografije predmeta, mjesta i osoba sa kojima je autor dolazio u dodir, a koje ostavljaju dubok trag u njegovoj podsvijesti, trag vremne u kojem Nađa ponekad postoji kao stvarna, a ponekad kao metafizička projekcija.
U skladu sa Manifestom nadrealizma u kome Breton kaže: »Rado zamišljamo romane koji se ne mogu završiti, kao što postoje problemi koji ostaju neriješeni«, roman Nađa nema jasan kraj, otvoren je i raspoloživ za različite mogućnosti u traganju za sopstvenim identitetom.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR