Vukotić: Sava, učenik Ćirila i Metodija, uradio je ono što se pripisuje Savi Srpskom

Nema nikakvih podataka da je Sveti Sava odnosno Rastko Nemanjić ikad kročio na teritoriju tadašnje Crne Gore, tvrdi istoričar Vukota Vukotić.

Takođe, nadalje navodi, nema podataka da je Rastko Nemanjić u Svetu zemlje otplovio iz Budve. Ni pisci žitija nisu tako nešto bilježili, navodi Vukotić.

“Zašto bi izbjegao luku Kotor, koja je tada isto bila u nemanjićkoj državi, nego bi krenuo ilegalno nekim čunom iz okoline Budve”, pita se gost Darka Šukovića u “Drugačijoj radio vezi”.

Vukotić smatra da se radi o klasičnoj interpolaciji, vrlo vjerovatno 19-ovjekovne romantičarske istoriografije.

“I vrlo vjerovatno, kao i sve što se to tiče Rastka Nemanjića, to je precizno planirano u svrhu ispuinavanja konkretnih političkih ciljeva”, dodaje on.

Nemanjiću se, ukazuje Vukotić, u XIX vijeku prepisuju supermoći i tad počinju da se fabrikuju podaci.

Jedna od žrtvi toga je i Sava Sedmočislenik.

Ko je bio Sava Sedmočislenik?

Knez moravski Rastislav tražio je u IX vijeku od vizantijskog cara Mihajla III izaslanike kako bi se zaštitili od uticaja jakog franačkog carstva. Nije knez tražio emisare da šire hrišćanstvo jer je ono tada, kaže Vukotić, već bilo rasprostranjeno među Slovenima nego da bi se služba vršila na slovenskom jeziku.

Car im je poslao Ćirila i Metodija čiji prosvjetiteljski rad je poznat istoriji. Njih dvojica imala su pet učenika koja su nastavila njihov rad a Sava Sedmočislenik bio je jedan od njih. Vukotić vjeruje da je on poslije peripetija u Veneciji, gdje je završio na pijaci robova, došao u Budvu a ne u Dalmaciju, kako se ranije isticalo.

Političke prilike Zadra, Salone i drugih dalmatinskih gradova to ne bi dozvolile, ukazuje Vukotić. Postoji samo jedna mogućnost - Sava je morao doći u jedan od gradova Crne Gore, napominje Vukotić.

“Vrlo vjerovatno da se radi o Boki ali vjerovatnije o Budvi jer u Starom gradu u Budvi imamo crkvu Svetog Save za koga neki kažu da je Osvećeni (svetitelj iz V vijeka), a neki kažu da je Srpski, zavisi od kog izvora uzmete”, navodi istoričar u “Drugačijoj radio vezi”.

Kao dokaz da je Sava Sedmočislenik ostao na teritoriji današnje Crne Gore da širi bogosluženje na slovenskom jeziku, Vukotić navodi da su ostali sedmočislenici boravili u zemljama regiona.

“I sasvim je normalno da jedan od učenika, odnosno Sava, ostaje na teritoriji današnje Crne Gore i vjerovatno Sjeverne Albanije, gdje su živjela neka slovenska plemena i da tu širi misiju.

Lako je povezati dva i dva…Postojao je Sava koji je zaista bio prosvjetitelj. Bio je narodni učitelj koji je imao motiv da stvarno prođe sva ta jezera, toponime… išao je od plemena do plemena i širio svoju misiju”, ukazuje Vukotić.

Međutim, kako vjeruje, kult mlađeg Save, Nemanjića, usisao je, obrisao kult starijeg, Sedmočislenika.

Savin rad kao osnova za državu Duklju

Rad Sedmočislenika dao je nukleus, osnovu za dukljansku državu jer je prosvjećivanjem doveo narod do stanja duha da mogu da imaju državu, kaže Vukotić. Knez Vladimir i Sava Sedmočislenik su mogli da se sretnu, dodaje.

Država Nemanjića je, napominje Vukotić, zaokružila određene procese koji su započeti s učenicima Ćirila i Metodija, zaokružili su ono što je postojalo kao Crkva slovenska.

“Bogosluženje na slovenskom jeziku je okupljalo Slovene i onda je dobilo oblik, postala je država Raške koja je to podržavala. Srednjovjekovna Duklja to nije mogla jer je imala i stanovnike Latine ali je priznavala Crkvu Slovensku”, ističe Vukotić.

Politički oportunizam Nemanjića

Istoričar Vukota Vukotić ovim pitanjem bavi se u svojojm naučnom radu "Sveti Sava – učenik svete braće Ćirila i Metodija, apostola slovenskih". U nastavku, donosimo vam zaključak tog djela.

"Politički oportunizam Nemanjića i pogodne prilike na Balkanu krajem XII i početkom XIII vijeka, dovešće do toga da oni uspiju u ostvarivanju ciljeva koje drugi nijesu mogli riješiti. Na žalost, njihova politika, naročito prema osvojenim oblastima, bila je takva da je podrazumijevala potiranje svakog do tada nakupljenog nasljeđa. Među takvim tradicijama se našao i kult svetog Save Sedmočislenika, mada čini se dobro ukorijenjen na prostoru od Dubrovnika do Drača.

Zajedno sa kultom svetog Vladimira Dukljanskog doživio je sudbinu totalne anihilacije od strane nove raške države kako bi se utro put rađanju nove vladalačke ideologije. Njegov prosvjetiteljski rad na opismenjavanju naroda i trud na uvođenju slovenskog jezika u crkvene liturgije, prosto je preklopljen s novim asimilatorskim kultom Rastka Nemanjića.

Premještanje crkvenog središta u Žiču i potiskivanje uticaja Ohridske arhiepiskopije, bio je krajnji udarac za kult svih Sedmočislenika na prostoru nemanjićke države, a posebno za najzagonetniju ličnost od svih njih, Savu. Tako je na ovim prostorima izbrisan svaki trag o postojanju njegovog kulta, a ono što nije moglo da se podvede pod kult Save Nemanjića, otišlo je pod štovanje svetog Save Osvećenog palestinskog monaha iz VI stoljeća. Konačno, romantičarsko-nacionalna istorija XIX vijeka zadaće završni udarac pomenu ovog svetitelja, kada njegov rad na prosvjećivanju naroda bude pripisala njegovom nemanjićkom pandanu."