Revizionisti nameću Crnoj Gori model patnje, koji je potuno stran crnogorskom biću, cilj im je paraliza uspostave crnogorskog identiteta

Na djelu imamo troslojni revizionizam, a u okviru toga i nametanje modela patnje u crnogorskoj istoriji, koji suštinski ne postoji u crnogorskom nacionalnom identitetu, ocijenio je istoričar Miloš Vukanović. On je u Drugačijoj radio vezi naveo da je to pristuno u Srbiji, više nego u bilo kojoj drugoj savremenoj državi. Smatra i da je cilj revizionizma u Crnoj Gori ne njegova apsolutna dominacija, kao u Srbiji, već manji, ali konstantan uticaj, koji parališe uspostavu bilo kakvog vida crnogorskog identiteta.

Revizija istorije je, kaže Vukanović, u svijetu normalan proces utemeljen u svijetlu dokaza koji se pojavljuju, njihovoj evaluaciji i na kraju donošenja zaključaka. Kao primjer toga navodi do prije 60-tak godina i uvrijženu paradigmu da Crna Gora nikada nije pod otomanskom vlašću, što se kasnije pokazalo netačnim za period od XVI do xvii vijeka.

''Generalno, međutim, istorijski revizionizam u Crnoj Gori i u regionu je negativna pojava, jer je politički obojen ideološki proces'', smatra Vukanović.

Na konstataciju da je revizija u Crnoj Gori ipak drugačija u odnosu na onu u Srbiji, koja je instucionalizovana i kroz udžbenike, te da je ona Crnu Goru zapljusnula poslije promjena 2020. godine, preko društvnih mreša i medija, Vukanović odgovara da to stoji, ali da su korijeni dublji.

''Koju deceniju unatrag, konkretno devedesetih godina prošlog vijeka, se krenulo sa određenom revizijom sopstvene prošlosti, u smislu da je izvorno nikla potreba da se malo više bavimo sopstvenom, gdje ćemo je sagledavati malo detaljnije, a ne usklopu nekog šireg društvenog uređenja. Taj revizionizam međutim moramo da definišemo kao samonikli, jer je to bila potreba društva da se posevtimo sopstvenoj prošlosti'', rekao je Vukanović.

Podsjeća da je do 2002. godine u udžbenicima istorije, kreiranim u Beogardu, ali odborenim u Podgorici, Duklja bila zastupljena na pola pasusa.

''Kada je riječ o revizionističkom procesu poslije 2020. godine, vidimo da on ima neke limite, zato što nije samonikao. Taj proces razgradnje našeg istorijskog viđenja nije nikao u Crnoj Gori, već je uvezen iz regiona. On pokušava da pušti korijenje ovdje i njegova limitiranost je upravo u tome što nije nastao iz naše potrebe da zagledavamo svoju istoriju na taj način, nego je neko prepisao od nekoga i pokušao da se prikloni nečijim tuđim interesima. Ali, poenta nenaučnog revizionizma nije samo da promjeni pogled na prošlost, nego i da zbuni, to jest da uvrijeđene narative pomuti da ih vi ne prihvatite. To, zbog opšteg sistema u Crnoj Gori, kod većine građana ne izaziva potrebu da dalje istražuje, već da digne ruke od toga'', kaže Vukanović.

Prema njegovim riječima, nenaučni revizionizam ide na notu srpskog nacionalizma, koji je njegov najdominantniji dio. Cilj mu je u Srbiji učvršivanje jedne političke ideologije u Srbiji, koja će sa tim narativom uvijek biti vlast, ali i učvršćivanje uticaja Srbije u regionu. Vukanović smatra da to nije cilj srspkog revizionizma u Crnoj Gori.

''Pošto je on uvozni u Crnoj Gori, i te kako je svjestan da ne može više da se igra sa crnogorskom nezavišnošću. Njegov cilj u Crnoj Gori je da je dovoljno prisutan da obezbijedi kontinuitet postojanja jedne političke strukture. Da li je to u procentima od 10%, od 15%, od 20%, i da tako parališe bilo kakvo uspostavljanje crnogorskog identiteta ili neke nove crnogorske ideologije koja bi izvukla Crnu Goru iz šapa tog nacionalizma centriranog u Beogradu'', navodi Vukanović.

Sa druge strane, kaže da je crnogorski revizionizam srušio mnoge mitove, ali je prema njegovoj ocjeni načinio makar dvije krupne greške. To se, kaže, odnosi na zanemarivanje srpskog elementa nasljeđa Petrovića, poput pjesama Kosovskog ciklusa, kao jedne faze u 1000-godišnjoj istoriji Crne Gore, a drugi je neotvaranje tema iz drugog svjetskog rata, poput ''lijevih grešaka'', koje su nam se sada vratile.

''Priča o neotvaranju tema iz prošlosti je eufemizam za to da ćemo otvarati samo teme koje nama odgovaraju. Priča o pomirenju ne može se raditi bez naučnog otvaranja svih tema, od lijevih grešaka, do četničkih zločina, do zločina komunističke vlasti, ali i o odgovornosti crkve za sve što se dešava u 20. vijeku, odgovornosti crkve za ulogu u 90. godinama, te o devastaciji crnogorskog kulturnog dobra u posljednjih 30 godina. A upravo je prvi talas revizionizma bio nad crnogorskom kulturnom baštinom'', kaže Vukanović.

Nametanje patnje je potuno strano crnogorskom nacionalnom identitetu

Kao bitnu karakteristiku revizionizma sa srpskim predznakom u Crnoj Gori, Vukanović vidi njegovu troslojnost. Zasniva je na priči o zoločinima u Dolima i u Velici, gdje je prvi sloj fokus na tome da su zločinci druge vjere, drugi sloj je uključivanje crkve kao integrativnog faktora, dok za treći sloj kaže da je potpuno stran crnogorskom biću.

''To je nametanje modela ponosa i patnje u crnogorskoj istoriji, koji je inače popularan u regionu nakon 90-ih. Naši uspjesi, naše bitke, naši naučnici, ali i pokolji i genocid nad nama. Taj drugi element patnje nije bio toliko prisutan u crnogorskom nacionalitetu ili suštinski ne postoji.

Crnogorski nacionalni identitet nikad nije građen na porazima, na patnjama, na genocidima, na tim stvarima. I to je taj element koji se bezuspješno pokušava uvrstiti u crnogorski nacionalni identitet i on iskreno, suštinski, na nekom lokalnom nivu stvara taj otpor, jer nije bio karakter našeg nacionalnog nasljeđa'', ocijenio je Vukanović.

Ističe da manje-više svaka istočno evropska nacija ima donekle tu crtu, ali nijedna u mjeri u kojoj je to prisutno u Srbiji. Dodaje da je u tom obimu to možda bilo prisutno samo pri kraju Vizantijskog carstva.

''Biće zanimljivo čuti poruke Mandića povodom 25 godina NATO intervencije''

Vukanović se osvrnuo i na polemike o ploči u Morinju, pri čemu je uporedio sa pločom u Murinu, gdje je navedeno da je riječ o nevinim žrtvama NATO-agresije. Podsjeća da je krajem mejseca 25 godina od NATO intervencije i skreće pažnju na poruke koje biti upućene tim povodom.

''Veoma će biti interesantno kako je promijenjena paradigma priče političkih struktura koji su se tada zalagale za bližu saradnju sa Beogradom. Trebalo bi obratiti pažnju kako će Andrija Mandić sada da priča, tj. zašto su se oni zalagali da i nas malo NATO bombarduje. To će veoma biti interesantno za analizu, jer pošle godine Andrija Mandić je u skupštini dao neku novu tezu svog učestvovanja u vemu tome, i tih političkih struktura, koja se zasnivala na odbrani suvereniteta itd. Videjćemo hoće li ponoviti tu tezu, koja inače nije ovdje napisana, već im je data'', kaže Vukanović.

Saglasan je da će biti interesantno i kako će se prema godišnjici ponijeti predsjednik države Jakov Milatović, čiji je idol Momir Bulatović, koji je tražio da se crnogorske oružane snage potčine Beogradu.

Vukanović je u Drugačijoj radio vezi govorio i o tome zašto istoričari ne reaguju na kako ističe neistinite navode o ogromnom značaju Svetog Save za Crnu Goru. Ističe da je po njemu riječ o neobjašnjivom strahu od toga da se neko ne naljuti.

Kazao je i da antifašizam danas nije isto što i prije 80 godina, zato što ni fašizam nije isti. Kaže da imamo formu socijalističkog antifašizma, ali i novi antifašizam, te da među njima nije napravljen most.

Drugačiju radio vezu u kojoj je gost Darka Šukovića istoričar Miloš Vukanović pogledajte na linku ispod: