Amfilohije opet raspalio po Vartolomeju: Ne može on tako!

Piše: Vladimir Jovanović

Povodom navodnih „osam vekova autokefalnosti SPC”, Amfilohije Radović, mitropolit crnogorsko-primorski SPC, sinoć je u Kulturnome centru Srbije u Parizu govorio na temu „Ustrojstvo Crkve: Pojam autokefalije i organizacija Pravoslavne crkve na Zapadu“.

„Naš uvaženi patrijarh vaseljenski Vartolomej smatra da njemu pripada pravo da daje autokefaliju Ukrajinskoj crkvi i da poništava odluku od prije 300 godina da bi mogao primijeniti ono što je zamislio. Mi svi poštujemo Carigradskoga Patrijarha, prvoprijestolnu Carigradsku crkvu pravoslavnu, međutim, to njemu ne daje pravo da može da se ponaša onako kao što je to uradio sa Ukrajinom“, kazao je Amfilohije.

„Slovenski narodi i crkve”, tvrdi Amfilohije, „bili su u orbiti Carigrada, kao države, kao carske vlasti. Te odluke [Carigrada o autokefalijama crkava] su opstale, priznate su od sabora – do naših vremena. I ne samo to, nego i na saboru na Kritu priznato je 14 autokefalnih crkava. I samim tim one nijesu više u nadležnosti Patrijarha Carigradskoga, jer je sabor onaj koji je to konačno potvrdio”.

Međutim, takva tvrdnja ne odgovara činjenicama: Rusija, kojoj je Carigrad oko 1590. godine priznao samostalnu Crkvu, nikada nije bila „u orbiti Carigrada kao carske vlasti”, niti, na primjer, Gruzija, kojoj je 1990. Carigrad potvrdio autokefaliju.

Nikakve autokefalije ne mogu biti potvrđene saborom ukoliko on nije vaseljenski – a posljednji takav, sedmi po redu, održan je davne 787. godine u Nikeji.

Amfilohije pominje sabor na Kritu (2016. godine), ali on nije bio vaseljenski, jer se na njemu svojevoljno nijesu pojavile četiri pozvane pomjesne crkve, uključujući i Rusku crkvu – koja je, suprotno Amfilohiju, takođe tačno obrazlažila da na Kritu vaseljenski sabor 2016. nije održan.

Od 15 postojećih autokefalnih crkava priznatih u vaseljenskome diptihu, njih čak 10 su autokefalije dobile od Vaseljenskoga Patrijarha i njegova Sinoda. To su poimenično: Ruska, Grčka, Rumunska, Srpska, Poljska, Albanska, Bugarska, Gruzijska, Češke i Slovačke, Ukrajine.

Tomosi o autokefalijama u formatu koji su nama poznati, od 1850. do 1998. godine, a među njima je i tomos za Srpsku crkvu iz 1922, izdati su isključivo i jedino od Carigrada, na identičan način kao i za Crkvu Ukrajine i tim povodima provjerljivo je da prethodno ili naknadno nijesu sazivani nikakvi sabori ili sinaksisi, etc.

Vartolomej: Svi su dobili tomose na isti način kao i Ukrajinska crkva

Amfilohije je, dalje, kazao da mu je Vartolomej „drug iz studentskih dana”, „ali to ne znači da ćemo podržavati sve njegove odluke”.

Kazao je da SPC „umoljava Carigradsku patrijaršiju da sazove svepravoslavni sabor koji će to pitanje da riješi i da isto to, pored Ruske, predlažu i druge pomjesne crkve”.

Međutim, istina je s tim u vezi drukčija, od svega navedenoga najlakše provjerljiva: većina pomjesnih crkava službeno nije se oglasila takvim zahtijevom; a pitanje autokefalije Crkve u Ukrajini je riješeno 6. januara o.g. kada je unijeta u vaseljenski kodeks pomjesnih crkava.

Ukoliko bi vaseljenski sabor, kako Amfilohije predlaže, ili sinaksis predstojateljâ, povodom Ukrajine i bio sazvan, a može ga, nota bene, sazvati isključivo Vaseljenski Patrijarh, tome saboru ili sinaksisu bi prisustvovao predstojatelj i-ili jerarsi autokefalne Pravoslavne crkve Ukrajine!

Amfilohije je, doduše, priznao da Carigrad ima kanonsko pravo „da saziva vaseljenske sabore i sad je problem ko će sazvati sabor koji jedini može da riješi to pitanje”.

Ali, ponudio je „alternativno” rješenje:

„Pretpostavljam da to može da uradi Antiohijska patrijaršija, koju je takođe osnovao apostol Petar, i Pavle, i koja je u svoje vrijeme sazivala velike crkvene sabore. Ili Aleksandrijska patrijaršija može da sazove taj sabor. Ali to onda treba da prihvati i Carigrad“, rekao je Amfilohije i dodao da je „Carigrad je majka-Crkva slovenskih i Rumunske crkve, ali nije majka-Crkva Jerusalima, Aleksandrije, Rima prvoga, Antiohije”.

Naglasio je, prenosi portal Mitropolije crnogorsko-primorske SPC, da Vaseljenski Patrijarh „danas ne može imati ono mjesto koje je imao kada je Carigrad bio carska prijestonica”.

Podśetimo, Crkvu u Carigradu je osnovao Apostol Andrija Prvozvani.

Status i položaj Vaseljenskoga Patrijarha u Crkvi, uključujući ovlašćenja sazivanja vaseljenskoga sabora ili sinaksisa, te darivanja tomosa o autokefaliji ili tomosa kojim se potvrđuje autokefalija, kanonizovali su Sveti Oci na Drugom i Trećem vaseljenskome saboru, a ustaljeni Četvrtim vaseljenskim saborom. I to je Svetim Duhom ukrijepljeni vo vijekov dio sveštenih kanona i običajnoga prava Crkve, a oni ne podliježu nikakvim politički uslovljenim promjenama statusa grada Carigrada, tj. nepodložni su i „alternativnim” tumačenjima nalik ovim Amfilohijevim.

Amfilohije je svoje predavanje u Parizu održao pred četrdesetak prisutnih, uključujući i domaćicu, ambasadorku Srbije u Francuskoj Natašu Marić.