Za Podgoricu s vizijom

Projekat „Za Podgoricu s vizijom“ predstavlja sveobuhvatan i ambiciozan plan razvoja koji ima za cilj transformaciju glavnog grada Crne Gore u modernu, održivu i inovativnu urbanu sredinu. Ovaj projekat obuhvata niz inicijativa koje su usmjerene na unapređenje kvaliteta života građana, ekonomski razvoj, ekološku održivost, te modernizaciju urbane infrastrukture. Projekat je zasnovan na principima pametnog grada (smart city), gdje se koriste najnovije tehnologije i inovativni pristupi kako bi se ostvarili dugoročni ciljevi održivog razvoja. Projekat „Za Podgoricu s vizijom“nije samo plan, već posvećenost da se zajedno sa građanima izgradi bolja, naprednija i održivija budućnost za Podgoricu. Kroz inovacije, modernizaciju i ekološku održivost, projekat ima za cilj da Podgorica postane lider u regionu po pitanju urbanog razvoja, pružajući visok kvalitet života za sve svoje građane. Krajnji cilj projekta je da inovativnim rješenjima pomogne kreatorima razvojnih politika da na inovativniji način pristupe razvoju Glavnog grada.

Prvi princip projekta je da se svaka promjena u gradu sprovodi s ciljem održivosti i ekonomskog napretka pa je s tim u vezi na osnovu detaljne analize glavnih ekonomksih i infrastrukturnih potencijala detektovan jedan od osnovnih nosilaca cijelog razvoja Podgorice s vizijom u narednoj dekadi. Projekat je sastavljen od niza programa kojim su obuhvaćeni pojedini identifikovani problemi. Svi programi pored opisa načina rješavanja daju i sve nephodne informacije koje mogu poslužiti za njihovu dalju razradu i projektovanje kao i izvođenje. Ovo podrazumijeva ne samo opis programa već i njihov period sprovođenja u kratkoročnom, srednjoročnom a đe jeneophodno i dugoročnom periodu sa fazama valorizacije i procjenama finansijskih troškova za realizaciju program. Projekat Za Podgoricu sa vizijom sastoji se od sljedećih programa: Program transformacije centra Podgorice: uklanjanje pruge za moderan i održiv gradski razvoj, Program za rješavanje problema pretrpanosti ulica i parkiranja u Podgorici, Program razvoja sporta u Podgorici, Program revitalizacije i valorizacije arheoloških ostataka Duklje, Program izgradnje tramvajske mreže u Podgorici, Program izgradnje javnih česama u Podgorici, Program unapređenja gradskog i prigradskog autobuskog prevoza u Podgorici, Program modernizacije vodovodne i kanalizacione mreže i ugradnje autonomnih mini sistema, Program socijalne i ekonomske pomoći za penzionere u Podgorici i njihovo uključivanje u društveni život,Program podrške i pomoći za penzionere u Podgorici sa smanjenom pokretljivošću i zdravstvenim problemima, Program rediuzajniranja cjelokupne trotoarske površine i pješačkih staza.

Okosnica Projekta je uklanjanje željezničke pruge iz grada i njeno instaliranje uz trasu autoputa, u sklopu ovog procesa bile bi uklonjene i željeznička i autobuska stanica sa postojeće lokacije i izgrađene neposredno blizu autoputa. Premještanjem pruge uz trasu autoputa oslobađa se dragocjen prostor u centru grada za urbanističku revitalizaciju. Ovo omogućava bolje povezivanje različitih dijelova grada, stvaranje otvorenih prostora za rekreaciju i kulturu te unapređenje estetskog izgleda grada, zatim smanjenje saobraćajnih gužvi i buke, povećanje sigurnosti i efikasnosti željezničkog saobraćaja, ekonomski razvoj i investicije. Premještanjem pruge iz centra grada Podgorice stvara se prilika za dalji ekonomski razvoj i privlačenje investicijaza izgradnju novih stambenih, poslovnih i komercijalnih objekata. Ovo može stvoriti nova radna mjesta, povećati vrijednost nekretnina i doprinijeti ukupnom ekonomskom prosperitetu grada. Premještanjem pruge, Podgorica može ostvariti značajne urbanističke, ekonomske i društvene beneficije, prilagođavajući se savremenim urbanističkim trendovima i potrebama stanovnika. Namjera je da iskoristi oslobođeni prostor za razvoj kulturnih i rekreativnih objekata koji će obogatiti kulturnu ponudu grada. Ovo uključuje izgradnju muzeja, galerija, javnih trgova, parkova i drugih objekata koji će postati centri društvenih i kulturnih dešavanja, čime će se dodatno ojačati identitet Podgorice kao kulturne destinacije. Na postojećoj trasi pruge bila bi izgrađena jedinstvena biciklistička staza koja može da pruži sve neophodne sadržaje u skladu sa očekivanjima biciklista profesionalaca i rekreativaca. Uklanjanje pruge počinje neposredno na ulasku u grad tako da bi u najvrednije arheološko nalazište u Podgorici Duklja bilo oslobođeno i kroz jedan od programa koji čine Podgoricu s vizijom revitalizovan i obnovljen do nivoa da može da predstavlja autentični prikaz nekadašnjeg izgleda ovog mjesta. Kroz procez valorizacije obnovljenog grada Duklje projekat bi se sam isplatio u srednjoročnom periodu. Program Revitalizacije i valorizacije arheoloških ostataka Duklje ima za cilj očuvanje i oživljavanje jednog od najvažnijih arheoloških nalazišta u Crnoj Gori. Duklja, kao istorijsko i kulturno blago, posjeduje ogroman potencijal za razvoj turizma i edukaciju, što može značajno doprinijeti ekonomskom i društvenom razvoju Podgorice.

Program za rješavanje problema pretrpanosti ulica i parkiranja u Podgorici uključuje nekoliko ključnih koraka. Prvo, optimizacija zonskog sistema parkiranja povećanjem broja mjesta i digitalizacijom kroz aplikaciju za praćenje i plaćanje. Drugo, izgradnja četiri nove višespratne garaže kapaciteta 4.000 mjesta, uz modernizaciju postojećih s pametnim sistemima. Treće, unaprjeđenje javnog prevoza. Da bi se riješili ovi problemi, planirano je povećanje broja vozila u dvije faze, sa ukupno 80 novih autobusa do 2027. godine, uz značajno povećanje frekvencije polazaka kako bi se smanjila čekanja. Plan uključuje i modernizaciju infrastrukture, sa 200 novih stajališta opremljenih pametnim displejima i solarnim panelima. Ekološki aspekt je ključan, s nabavkom 50 električnih autobusa i instalacijom punionica i pripremom za razvoj autonomnog javnog prevoza.

Projekat izgradnje javnih česama u Podgorici ima za cilj unapređenje pristupa pitkoj vodi, poboljšanje higijenskih uslova, smanjenje potrošnje plastičnih boca i podizanje kvaliteta života građana i posjetilaca. Javne česme će biti postavljene na 30 strateški važnih lokacija širom grada, uključujući centar, stari grad, naselja Preko Morače, Tološi, Blok 5, Donja Gorica, Zabjelo, 13. Jul, Ćemovsko Polje.  Plan za izgradnju tramvajske mreže u Podgorici uključuje dvije glavne rute s opcijama klasičnog i baterijskog pogona. Prva ruta, Mreža 1, povezuje Zlaticu sa Zabjelom, uključujući krakove ka Gornjoj i Donjoj Gorici, dok druga ruta, Mreža 2, ide od Konika preko Centra do Mareze. Tramvaji će biti moderni niskopodni, s kapacitetom od 200-300 putnika i opcijama za klasično elektrificiranje ili baterijski pogon.

Program razvoja sporta u Podgorici ima za cilj transformaciju grada u regionalni sportski centar kroz unapređenje infrastrukture, promociju sporta među mladima i povećanje prihoda od sportskog turizma. Plan obuhvata izgradnju olimpijskog bazena, atletske staze i golf terena, te modernizaciju postojećih sportskih objekata. Ovi objektibili bi izgrađeni na Ćemovskom polju i opremljeni modernim sadržajima i pružali bi prostor za profesionalne turnire i takmičenja. Svi objekti bi bili opremljeni pratećim sadržajima kao što su restorani, teretane i wellness centri. Program je osmišljen da donese ekonomske i društvene benefite gradu, uz brzi povrat investicije i dugoročni razvoj.

Projekat “Za Podgoricu s vizijom” obuhvata i pametno upravljanje otpadom: Uvođenje sistema za pametno upravljanje otpadom koji koristi senzore i podatke za optimizaciju rute kamiona za odvoz smeća, smanjenje troškova i zagađenja, te povećanje efikasnosti reciklaže.Modernizacija vodovodne mreže: Zamjena starih i dotrajalih vodovodnih cijevi novim, boljim materijalima koji smanjuju gubitak vode, povećavaju pouzdanost vodosnabdijevanja i smanjuju rizik od kvarova. Digitalni blizanci: Kreiranje digitalnih blizanaca (virtualnih replika) gradskih infrastrukturnih sistema za simulaciju i analizu kako bi se unaprijedile operacije, održavanje i planiranje budućih projekata. Projekat predviđa i uvođenje cirkularne ekonomije, vertikalnih farmi i urbane bašte.

Projekat “Podgorica s vizijom” je nastao kao rad tima eksperata iz različitih oblasti a na osnovu jednogodišnjeg istraživanja postojećeg i mogućeg budućeg razvoja Podgorice uz upotrebu modernih tehnologija zasnovanih na vještačkoj inteligenciji. 

Dr Jovan Rabrenović i dr Jovo Rabrenović