Novi metod u istoriografiji (10)

Autor: Milan Šćekić 

Feljton ,,Novi metod u istoriografiji“ se bavi akademskom čestitošću prof. dr. Marijana Premovića. Feljton je priređen na osnovu moje istoimene knjige ,,Novi metod u istoriografiji“, koja uskoro izlazi iz štampe. Iako je u velikoj mjeri naučno djelo Marijana Premovića proizvod plagijarizma, predmet analize je Premovićeva doktorska disertacija ,,Srednje i Donje Polimlje i Gornje Podrinje u srednjem veku“, koja je u ogromnoj mjeri prepisana. U feljtonu je zastupljen samo manji dio dokaza koji potvrđuju plagiranost teze.

*** 

O brodarevskoj kotlini Premović piše: ,,Kotlina ima lijevkast oblik, ispresijecan blagim kosama koje se penju ka planinskim vrhovima. Brodarevo sa okolinom izdijeljeno je na manje cjeline: Gostun, Slatina, Komaran, Stranjanin i Milakovići“. Da nije Petar Vlahović 45 godina prije nego što je Premović doktorirao objavio knjigu ,,Brodarevo i njegova okolina“ (Beograd, 1968), u kojoj isto to tvrdi za brodarevsku kotlinu, ne bi bilo ništa sporno. Razlika je jedino u tome što je Premović ijekavizirao pojedine Vlahovićeve riječi.

 (Premović, 2013, str. 15)

(Vlahović, 1968, str. 7)

(Vlahović, 1968, str. 8)

Za razliku od bjelopoljske i brodarevske kotline, koje je doslovno prepisao, kada je pisao o pribojskoj kotlini, Premović se odlučio za drugi, njegov omiljeni pristup, da iz nekoliko izvora sklopi potreban mozaik. To govori da je Premović vrlo prefigan plagijator, koji svoje neetično ponašanje prikriva tako što u gotovo svakoj fus noti navede veliki broj izvora, ali uglavnom iz jednog prepisuje. Od ostalih izvora obično prepiše po neku riječ ili dio rečenice.  Tako Premović tvrdi: ,,Pribojska kotlina pripada Donjem Polimlju i predstavlja usku aluvijalnu ravan pored Lima, u Čitluku, u Kaluđerskom polju i na ušću Uvca u Lim.“ A to je skoro doslovno preuzeo iz rada Milisava Lutovaca ,,Priboj na Limu“, koji je publikovan 1960. godine u Zborniku radova Etnogeografskog instituta:

 (Premović, 2013, str. 15)

(Lutovac, 1960, str. 1)

 (Lutovac, 1960, str. 1)

I kada opisuje najveću desnu pritoku rijeke Lim u bjelopoljskom kraju, Premović ne nalazi za shodno da je opiše svojim riječima, nego je u originalu prepisuje od Vujadina Rudića. Pritom, misli da ako malo izmijeni redosljed riječi, da postupa etično: ,,Bistrica nastaje od više potoka koji izviru na planini Giljevi. Duga je 23 km i teče po zapadnom obodu Peštereske visoravni i uliva se u Lim u okolini sela Voljavac.“

(Premović, 2013, str. 17)

Da ne bude da nešto podmećemo autoru, ilustrovaćemo kako je pritoku rijeke Lim opisao Vujadin Rudić u monografiji ,,Bijelo Polje“, pa neka čitalačka publika procjeni je li se Premović ponašao etično.

 (,,Bijelo Polje“, 1987, str. 26)

Premović je u jednoj rečenici srednjovjekovnu Foču opisao na sljedeći način: ,,Jezgro srednjovjekovne Foče razvilo se na desnoj strani Ćehotine“

 (Premović, 2013, str. 18)

Alija Bejtić u radu ,,Povjest i umjetnost Foče na Drini“ (Naše starine III – IV, Sarajevo 1956“), za Foču tvrdi: ,,Jezgra srednjovjekovne i današnje Foče razvila se u kutu, što ga zatvara Ćehotina s Drinom. Na takav zaključak upućuje već sam popis fočanskog hasa, u kojem se na jednom mjestu veli za jedno zemljište na desnoj obali Ćehotine da se nalazi prema »prema Hoče«, što znači da je varoš nasuprot i izvan tih zemljišta, za koja već znamo, da su se prostirala s desne strane Ćehotine u samom današnjem gradu.“

 (Bejtić, 1956, str. 43)

Pošto je Bejtić previše opširan, Premović je skratio njegovu rečenicu, uzeo što mu treba, odbacio suvišno, naravno ne našavši za shodno svojim riječima opiše Foču, ili kad već voli koristi tuđe riječi, ukaže da to što tvrdi nije njegova nego misao Alije Bejtića. Uglavnom, svaku riječ koju je naveo u ovoj rečenici, prepisao je od Bejtića.

Kao i brojne druge autore, Premović je prilično pokrao i Dragutina J. Deroka (,,Drina: geografsko turistička monografija“, Novi Sad, 1939), opisujući (čitaj prepisujući) Podrinje. Tako na 17. strani Premović navodi: ,,Drina i njene pritoke u gornjem slivu zahvataju padine i ogranke planina: Durmitora (2522 m), Maglića (2387 m), Ljubišnje (2238 m), Lelije (2032 m), Vučevice (1491 m), Goleša (1492 m), Jahorine (1913 m) i Javora (1526 m). Gornje Podrinje zahvata krečnjake planine jugoistočne Bosne i Starog Vlaha.“

(Premović, 2013, str. 17)

To tvrdi i Dragutin Deroko, koga Premović skoro doslovno prepisao. Jedino što je Premović izmijenio u tekstu je to što je u zagradama dodao oznaku za metar (m).

 (Deroko, 1939, str. 8)

Posljednju rečenicu iz ovog pasusa (,,Gornje Podrinje zahvata krečnjake planine jugoistočne Bosne i Starog Vlaha“), takođe prepisuje od Deroka, kod koga na devetoj strani piše: ,,Gornje Podrinje nije samostalna morfološka celina. Kao sastavni deo krečnjačkih planina i jugoistočne Bosne ono se produžuje na Stari Vlah i sa njime čini morfološku celinu.“ Izuzev riječi ,,zahvata“, ostale riječi su Derokove. Premović ih je samo malo pretumbao i odbacio suvišne riječi.

(Deroko, 1939, str. 9)

Za ovu rečenicu Premović navodi da se nalazi na osmoj strani Derokove knjige, iako se oni nalazu devetoj strani. S obzirom da često navodi pogrešne strane i potura literaturu u kojoj o problematici o kojoj piše nema ni slova, Premović očigledno ne želi da se sazna na kojoj se strani nalaze podaci odakle prepisuje, pa namjerno navodi pogrešne strane. No, ako se ostave po strani Premovićeve smicalice, o rijeci Drini izlaže na sljedeći način: ,,Na početku svoga toka Drina teče prema sjverozapadu i kod sela Bastaha kao lijevu pritoku prima rijeku Sutjesku. Zatim teče sjevernim pravcem prema Foči, gdje prima sa lijeve strane rijeku Bistricu i sa desne strane rijeku Ćehotinu. Niže od Goražda, kod Ustiprače, sa lijeve strane utiče rijeka Prača, malo niže sa desne strane Janjina, a kod Međeđe sa desne strane prima rijeku Lim.“

 (Premović, 2013, str. 18)

(Premović, 2013, str. 19)

Deroko je opširniji od Premovića, koji njegovo izlaganje skratio, ponešto dopisao, ali većinu teksta prepisao, što je uvidom u faksimil lako utvrditi:

(Deroko, 1939, str. 9)

***

Iako ima još na stotine dokaza koji potvrđuju Premovićeveo neetično ponašanje, u normalnoj državi i ovi koji smo prezentovani bili bi dovoljni da se Premoviću ekspresno oduzme titula doktora istorijskih nauka, procesuira se i kazni po zakonu. To propisuje i Zakon o akademskom integritetu, u kome se navodi da je ,,ustanova  dužna da proglasi ništavnim sve ocjene, nagrade, zvanja i titule koje je lice iz st. 1 i 2 ovog člana steklo na toj ustanovi, na osnovu takvog rada“. Budući da je Premović prekršio apsolutno sve etičke norme – od doslovnog prepisivanja rečenica, prikrivanja izvora odakle prepisuje, do krađe tuđih fus nota, sa velikom pažnjom pratićemo rad Etičkog odbora UCG.

Zbog čitalačke publike važno je naglasiti da doktorska disertacija treba da počiva na novim znanjima (najmanje oko 60% disertacije treba da čine nova znanja), što kod Premovićeve doktorske teze nije slučaj. Naprotiv, pored toga što je u velikoj mjeri isprepisivana, doktorska disertacija mu je, to je očigledno, nedisertabilna, u naučnom i saznajnom smislu bezvrijedna, naravno ne počiva na novim znanjima i kao takva predstavlja sramotu za beogradski univerzitet, medijavelistiku i istoriografiju.

Posebno je zabrinjavajuće to što Premović kao osoba sa visokom akademskim zvanjem, koji je pritom i član Naučnog odbora UCG i sudi o kvalitetu tuđih naučnih radova, smatra da mu to što je uglavnom navodio u fus notama literaturu koju je koristio (mada ne uvijek), daje za pravo da iz nje doslovno prepisuje rečenice. To je obična manipulacija i perfidan pokušaj da pred javnošću opravda svoje neetičko ponašanje.

Pozivanje na rad drugog autora, autoru daje za pravo da preuzme neki podatak, konstataciju ili pak da ukaže na literaturu u kojoj je predmetna tematika detaljnije obrađena. Ako se pak dio rada drugog autora preuzima u potpunosti, znaci navoda služe da se ukaže da je izvršeno preuzimanje. Ukoliko autor to ne uradi, nesumnjivo se radi o plagijaranju, bez obzira što je na kraju (uglavnom) navodi fus notu. Štaviše, preuzimanjem dijelova rada drugog autora bez navodnika, autor svjesno dovodi u zabludu čitaoce da su rečenične formulacije autorovo djelo, te da je iz literature preuzeo samo neki podatak ili pak upućuje čitalačku publiku na literaturu u kojoj se mogu detaljnije informisati sa predmetnom problematikom. Kada bi se tako pisale knjige i naučni radovi, svako bi mogao nekažnjeno da prepisuje i svojata tuđe knjige i naučne radove jer je na kraju autor stavio fus notu. Ako bi autor  eventualno još nešto dopisao, vjerovatno stvorio bolje djelo od onog od koga je sve ili dobar dio doslovno preuzeo. Tako bi danas postojao ,,Identitet Francuske“ bolji od Brodelovog, ,,Historia Bosne“ bolja od Ćorovićeve, ,,Politička prošlost Hrvata“ bolja od Čubrilovićeve... 

Ali, s obzirom na to da su takvi postupci nezakoniti, upućujemo Premovića da pročita Zakon o akademskom integritetu, koji se može naći i na sajtu UCG, a koji navodi da je ,,direktni plagijarizam (plagijat) prepisivanje dijela teksta ili cjelokupnog teksta, metode, ideje, algoritma, slike, grafikona od drugog autora, bez navodnika i citata u procentu koji je posebnim aktom ustanove propisan kao onaj zbog koga se pokreće postupak provjere pred Etičkim odborom.“ 

Budući da je Premović upravo preuzimao dijelove radova autora ,,bez navodnika i citata“, krio izvore iz kojih je prepisivao i prepisivao fus note koje su koristili drugi autori, od seoskih skečeva i bijednih prijetnji sudovima od kojih nas ni najmanje nije strah, a posebno nas njega nije strah, preporučujemo mu da počne da priprema odbranu. I što se tiče doktorata, koji je jasno smo dokazali dobrano isprepisivan, a kad dođe ura i oko još nekih radova. I ne samo on...

Kraj