ANALIZA Stranci upravljaju crnogorskim manastirima

Piše: Vladimir Jovanović

Danima prije ustoličenja Metodija Ostojića za drugoga episkopa budumljansko-nikšićkoga Crkve Srbije (SPC), zvijezda mnogih srpskih medija je izvjesni Danilo Trpčevski, nastojatelj Đurđevih Stupova, „Srbo-Makedonac”, rođen u nekadašnjoj Čehoslovačkoj, prethodno iguman i jedini klirik manastira-zadužbine tajkuna i političara Miodraga-Dake Davidovića na Goliji.

Trpčevskog i grupu muškaraca i žena sličnoga porijekla onomad je Amfilohije Radović regrutovao i rasporedio po manastirima Crne Gore, pripremajući ih za propali pokušaj Srbije da efektivno obnovi svoju crkvenu jurisdikciju u Republici Śevernoj Makedoniji.

I u drugim pravoslavnim manstirima širom Crne Gore većinom obitavaju strani državljani i državljanke. U manjoj mjeri, strani državljani su i dio ovdašnjega mirskoga (parohijskoga) sveštenstva Crkve Srbije.

Podaci o ovoj temi dostupniji su za eparhiju – Mitropoliju crnogorsko-primorsku, a odnose se na nastojatelje ili nastojateljice muških i ženskih manastira, strane državljane i državljanke iz: Republike Srbije, Republike Hrvatske, Bosne i Hercegovine (uglavom rodom s područja Republike Srpske), Ruske Federacije, Republike Śeverne Makedonije, Republike Kosova. Izuzeci, manastiri u kojima upravljaju osobe iz Crne Gore, su manastiri Podmaine, Stanjevići, Ribnjak kod Bara, Orahovo i Donje Brčele kod Virpazara, Kom i Vranjina na Skadarskome jezeru, Duljevo kod Svetoga Stefana, Obod – Rijeka Crnojevića, Ćelija u Piperima, Zlatica u Podgorici.

Evo okvirnoga popisa za crnogorsko-primorsku eparhiju Crkve Srbije; temelji se na javno dostupnim podacima, koji moguće nijesu u potpunosti ažurirani, a donosi imena nastojateljâ i nastojateljicâ manastira koji nijesu iz Crne Gore:

MANASTIR BEŠKA, Skadarsko jezero, nastojateljica Fotina Hasl iz Republike Srbije, Surdulica
MANASTIR SAVINA, Herceg-Novi, mastojatelj Makarije Imamović iz Republike Srbije, Golubac
MANASTIR ŽDREBAONIK, kod Danilovgrada, nastojateljica Justina Taušan iz Bosne i Hercegovine, Gacko
MANASTIR NA PREVLACI, kod Tivta, nastojatelj Benedikt Jovanović iz Republike Srbije, Sjenica
MANASTIR DUGA MORAČKA, Bioče kod Podgorice, nastojateljica Jovana Vlastelica iz Republike Srbije, Kraljevo
MANASTIR PRASKVICA, kod Sv. Stefana – Budva, nastojatelj Dimitrije Lakić iz Republike Hrvatske, Obrovac
MANASTIR BANJA, kod Risna, nastojateljica Haritina Petruševska iz Republike Śeverne Makedonije, Skoplje
MANASTIR MIKULIĆI, pod Rumijom, nastojateljica Teodora Subotina iz Ruske Federcije, Perm
MANASTIR REŽEVIĆI, kod Petrovca, nastojatelj Hrizostom Nešić iz Republike Srbije, Ćuprija
MANASTIR RUSTOVO, iznad Sv. Stefana – Budva, nastojateljica Teodora Jokić iz Republike Srbije, Šabac
MANASTIR STARČEVA GORICA u Skadarskome jezeru, nastojatelj Grigorije Milenković iz Republike Srbije, Novi Pazar
MANASTIR TOPHANA u Skadarskome jezeru, nastojatelj Jovan Živković iz Istoka, Republika Kosovo
MANASTIR PODLASTVA, Lastva Grbaljska, nastojateljica Doroteja Delić iz Bosne i Hercegovine, Lopari
MANASTIR DAJBABE, kod Podgorice, nastojatelj Danilo Išmatov iz Ruske Federacije, Ižjevsk
MANASTIR SVETE MATRONE MOSKOVSKE, Donji Grbalj, nastojateljica Matrona Nikolić iz Republike Srbije, Beograd
MANASTIR GRADIŠTE, iznad Buljarice – Budva, nastojatelj Pavle Kalanj iz Republike Hrvatske, Benkovac
MANASTIR VOJNIĆ, iznad Bečića – Budva, nastojateljica Ana Jovčeska iz Republike Śeverne Makedonije, Skoplje
MANASTIR GORNJE BRČELE, kod Virpazara, nastojateljica Georgija Ostojić iz Bosne i Hercegovine, Sarajevo
MANASTIR DOBRSKA ĆELIJA, kod Cetinja, nastojateljica Olimpijada Vuković iz Republike Srbije, Valjevo (upokojila se 2019)
MANASTIR BIJELIĆI, Tivat, nastojatelj Melhisedek Prvulović iz Republike Srbije
MANASTIR PELEV BRIJEG, blizu Podgorice, nastojateljica Evlalija Tešić iz Bosne i Hercegovine (Prnjavor)
MANASTIR GOSTILJE, kod Danilovgrada, nastojateljica Paraskeva Milosavljević iz Republike Srbije, Niš
MANASTIR PREKOBRĐE, Morača, nastojateljica Irina Siljina iz Ruske Federacije, Perm
MANASTIR KOSMAČ u Skadarskome jezeru, nastojatelj Serafim Granić iz Šapca, Republika Srbija
MANASTIR REČINE, kod Kolašina, nastojateljica Petra Petrović iz Bosne i Hercegovine, Lopari
MANASTIR MORAČA, nastojatelj Rafailo Kalik iz Republike Hrvatske, Drniš
MANASTIR OSTROG, nastojatelj Sergije Rekić iz Republike Hrvatske, Virovitica
CETINJSKI MANASTIR, do proljetos, kad je umro, nastojatelj Isak Simić iz Republike Srbije, Šid.

Za sekretara Mitropolije crnogorsko-primorske, koji je zadužen za operativno-finansijske poslove, ljetos je postavljen protosinđel Pavle Pajić, iz Republike Srbije. Nedavno je u verblnome napadu na ekipu TV Crne Gore u Cetinjskome manastiru učestvovao Justin Mrenović iz Vitomirice, Republika Kosovo. Prije dvije godine monah Goran Kimpanov, iz Zrenjanina, Republika Srbija, „sporazumnim priznanjem krivice” za nesreću kada su stradale četiri osobe na Skadarskome jezeru „osuđen na šest mjeseci kućnoga pritvora”…

Prema dostupnim podacima, na području eparhije budimljansko-nikšićke Crkve Srbije, strani državljani ili državljanke, uz Trpčevskog u ĐURĐEVIM STUPOVIMA, upravljaju i sljedećim manastirima: ŠUDIKOVO kod Berana Amfilohija Dragojević, iz Beograda, Republika Srbija – sestra filmskoga režisera Srđana Dragojevića; PODMALINSKO, kod Šavnika, Katarina Vujasin; BLIŠKOVO, kod Bijeloga Polja, Vladislav Cvetković iz Republike Srbije; ZAGRAĐE na Šćepan Polju Laazar Stojković iz Plandišta, Republika Srbija, nedavno umro, etc.

Monaštvo Crkve Srbije u Crnoj Gori, uz rijetke izuzetke, nema teološke školske kvalifikacije; približno polovina nastojatelja i nastojateljica nema ni visoko obrazovanje – a ostali uglavnom srednjoškolske diplome. Neki od srpskih monaha su bivši pripadnici srpskih oružanih snaga (na primjer: Imamović, nastojatelj Savine, završio Vojnotehničku akademiju).

Od osoba iz Crne Gore, igumani-nastojatelji, takođe bez visokoga teološkoga ili ikakvoga drugoga fakulteta su: Ignjatje Mijović – srednja elektrotehnička, mašinac; Filip Klikovac – srednja mašinska, metalurg; Prokopije Vuković – gimnazija; Rafailo Boljević – nema dostupnih podataka; Nikolaj Bašanović – srednja tehnička; Joil Bulatović ima višu pedagošku, bivši nastavnik hemije...

Unutar manastirâ, kako u eparhiji crnogorsko-primorskoj, tako i u budimljansko-nikšićkoj, procjenjuje se, ubjedljivo najveći dio bratstava i sestrinstava, iskušenikâ i iskušenicâ – ukupno njih par stotina – nije iz Crne Gore.

Na pravoslavnim manastirima i crkvama u Crnoj Gori se ističe zastava sa četiri ocila, normirana Ustavom SPC iz 1931. godine. Simbol četiri ocila, izvorno vizantijski, prije 1918. nema nkakvu tradiciju u Crnoj Gori, ni crkvenu, ni društvenu.