Preispituju i status patrijaršije Ruskoj crkvi? Carigrad razmatra snažne odgovore na rusku invaziju Afrike

Priredio: Vladimir Jovanović

Sukob između Moskve i Fanara (Vaseljenske patrijaršije) zapravo datira još od 1588. godine, kada je vaseljenski patrijarh Jeremija II otišao u Moskvu – s krajnjim ciljem da sâm nastavi da predvodi tamošnju crkvenu strukturu, pa je u tom procesu pokušao da izbjegne nadogradnju Ruske crkve proglašenjem tamošnje eparhije za patrijaršiju. Međutim, bio je pod velikim pritiskom i prijetnjama i godinu kasnije (1589. godine) stvorena je u Rusiji nova patrijaršija, s Jovom kao prvim patrijarhom – piše crkvena agencija na grčkome jeziku „Dogma”.

„Uz novu patrijaršiju, stavljen je na sto prijedlog o ‘Trećem Rimu’ tj. Moskvi kao prirodnome nasljedniku vaseljenskoga prijestola. Od tada do danas, crkve grčkoga i ruskoga govornoga područja su u stalnome sukobu, koji je prije desetak dana kulminirao stvaranjem Egzarhata Afrike na teritoriji Aleksandrijske patrijaršije”.

„Sve ukazuje da će ta akcija Moskve – prije ili kasnije – izazvati odgovore, ne samo Aleksandrije, koji se podrazumijevaju, već i Fanara i Vartolomeja, koji razmatra prijedloge za oštre reakcije. Na Fanaru, naravno, postoji logika ‘tri fioke’ – u svakoj fioci postoji rješenje koje se koristi u zavisnosti od okolnosti – i rješenja se već ispituju”, navodi se u članku pod naslovom „Šta kriju fioke Vaseljenske patrijaršije?”

Kako je „Antena M” ranije objavila, dvomilenijumski crkveni kanonski poredak dobio je novu pukotinu nakon odlukâ Sinoda Moskovske patrijaršije 29. decembra da formira svoj Egzarhat Afrike, od dvije eparhije, u Kairu i Johanesburgu, te prijema u jurisdikciju 102 klirika, koji su, tvrdi se, prebjegli iz Aleksandrijske patrijaršije.

Tim odlukama Moskovska patrijaršija, koja je od kraja 2018. u jednostranome raskolu s Vaseljenskom patrijaršijom zbog odobravanja autokefalije novoformiranoj Pravoslavnoj crkvi Ukrajine, nekanonski ruši jurisdikciju nad Afrikom Aleksandrijske patrijaršije, jedne od najstarijih crkava – 43. godine je utemeljio Sveti apostol i jevanđelist Marko i druga je u sveštenome diptihu Istočno-pravoslavne Crkve.

Jurisdikcija Aleksandrijske patrijaršije, koja je takođe priznala Pravoslavnu crkvu Ukrajine, utvrđena je 6. kanonom, usvojenim još 325. godine u Nikeji na Prvome vaseljenskome saboru crkvenih otaca: „Neka važe stari običaji koji postoje za Egipat, Liviju i Pentapolj. Naime, da EPISKOP ALEKSANDRIJE IMA VLAST NAD SVIM TIM OBLASTIMA”.

Crkvena agencija na grčkome jeziku „Dogma” piše da „Vaseljenska patrijaršija smatra da se podrazumijeva da će Moskva, ukoliko ne bude reakcije, dugoročno dominirati na osnovu svoje finansijske snage i političke podrške”.

„Pred ovome opasnošću, kao reakcija se razmatra mogućnost izolacije Ruske crkve. Jedan od načina da se to uradi je da se odobre autokefalije crkvama koje su u jurisdikciji Vaseljenske patrijaršije, od Koreje do Finske, a možda i do Balkana”.

„Bez obzira na druge opcije, jak adut za Fanar ostaju crkve na Balkanu. Iako danas u suštini tamo postoji samo Patrijaršija Srbije, Fanar može da prihvati zahtjeve Śeverne Makedonije, Crne Gore i Kosova, stvarajući tri nove strukture u stomaku Beograda. Takav potez slabi Crkvu Srbije, koja je i glavna saveznica Rusa, i ograničava uticaj Moskve”.

„Kao ekstremnija kontramjera, predlaže se degradiranje Moskovske patrijaršije, tj. njezino vraćanje na status iz 1589. godine”, piše „Dogma”.

„Sukob Moskve i Vaseljenske patrijaršije, naravno, vezuje se i za odnose NATO – Rusija. NATO ne zanemaruje ulogu Crkve na Balkanu, na Bliskome istoku, ali i u Ukrajini. I koliko god da je dosadno ponavljati, Crkva na ovim prostorima sada je nastavak politike moćnika, koje duhovna pitanja ne zanimaju. Na Balkanu su već postavljeni frontovi, Amerikanci i NATO podržavaju Fanar, a Rusi Crkvu Srbije. To praktično znači da svi žele da manipulišu Crkvom i da je uvrste u planove strane teologiji. Turska, takođe, prati razvoj događaja, ali uprkos dobrim odnosima Erdogana i Putina, podržava Ukrajinu. Što znači da neće ignorisati situaciju”, ocjenjuje „Dogma”.