Balaban (SPC): Crnogorska crkva nesumnjivo AUTOKEFALNA, ali…

Piše: Vladimir Jovanović

Ne samo da je pogrešna teza da je autokefalnost današnje SPC zasnovana na autokefalnosti CRNOGORSKE CRKVE, već je upravo suprotno — tvrdi protojerej Igor Balaban iz područne eparhije crnogorsko-primorske Crkve Srbije (SPC).

„Crnogorska crkva iz vremena od ukidanja Pećke patrijaršije do njezine obnove 1918-20. godine, svoju nezavisnost, koju su nesumnjivo zvali i AUTOKEFALNOŠĆU, temeljila je na autokefalnosti Srpske Pećke patrijaršije i kontinuitetu sa njom”.

„Nedavno smo”, nastavlja Balaban, „od bivšeg Predśednika Crne Gore [Filipa Vujanovića] čuli kako je, po njegovim riječima, autokefalnost današnje SPC zasnovana na autokefalnosti Crnogorske crkve”.

„Ovđe treba napomenuti da pojam ‘CRNOGORSKA CRKVA’ istorijski označuje pravoslavnu crkvenu zajednicu na teritoriji Crne Gore, a često je, još konkretnije, označavao SAMOSTALNU Pravoslavnu crkvu na teritoriji Knjaževine i Kraljevine Crne Gore (od ukidanja 1776. do obnove Srpske patrijaršije 1918-20. godine — o njoj govori i Vujanović) i ni na koji način taj pojam nije implicirao da je ta Crkva ne-srpska, a još manje anti-srpska”.

Vujanović: Ugovor sa SPC je apsolutno ništav i to će se utvrditi na sudu

U autorskome tekstu „Crnogorska crkva i autokefalnost Srpske pravoslavne crkve”, koji danas prenosi službeni eparhijski sajt, Balaban „zaboravlja” na osnivanje Crnogorske crkve — autokefalne Mitropolije na Cetinju 1485. godine, iz doba Crnojevića. Tada Pećka arhiepiskopija („patrijaršija”) NIJE NI POSTOJALA.

I da Crnojević i prvi cetinjski autokefalni arhijereji, Visarion i Vavila, s tim u vezi NE POMINJU u sačuvanim hrisovuljama ili u „oktoisima” kontinuitet ili sukcesiju sa Pećkom arhiepiskopijom („patrijaršijom”), ukunutom do 1459.

Nego Balaban tvrdi da je „autokefalnost savremene SPC, u njezinom samosaznanju, zasnovana na obnovi Pećke patrijaršije nakon nasilnog ukidanja [1766. godine] u vrijeme otomanskoga ropstva”.

„Crnogorska crkva toga vremena, pak, svoju NEZAVISNOST je zasnivala na činjenici da je ostala, kako se tada govorilo, jedina slobodna stolica nasilno ukinute Pećke patrijaršije”, piše Balaban.

Na stranu Balabanovo „kako se tada govorilo”, niti jedan crkveno-pravni akt Crnogorske crkve — od osnivačke hirsovulje Ivana Crnojevića do Ustava Svetoga Sinoda u Knjaževini Crnoj Gori, ili neki državni zakon Crne Gore, ne potkrjepljuje ovu tvrdnju — nema pomena o tome.

Naprotiv, Ustav Sv. Sinoda potvrđuje sui generis nezavisnost i MEĐUCRKVENU AUTOKEFALIJU Crkve u Crnoj Gori i mitropolita kao AUTOKEFALNOGA VLADIKE — za razliku od Mitropolije crnogorsko-primorske osnovane 16. novembra 1931. u Beogradu, ili Joanikija Mićovića koga su prošle godine iz Beograda poslali na Cetinje.

Ustav Svetoga Sinoda u Knjaževini Crnoj Gori:

Čl. 1. AVTOKEFALNA pravoslavna Mitropolija u Knjaževini Crnoj Gori, kao član jedne svete katoličanske i apostolske crkve, kojoj je pastirenačelnik i glava Gospod i Bog naš Isus Hristos, čuva i održava jedinstvo u dogmatima i kanoničkim ustanovama sa svima drugima pravoslavnima, AVTOKEFALNIM CRKVAMA, i ovo će jedinstvo ona čuvati i održavati do vijeka.

Član 15. Djelokrug Svetog sinoda prostire se, u smislu 6. kanona svetog Sedmog vaselenskog sabora, na sva kanonička i evanđelska djela koja se tiču ove mitropolije. Isključeno je od toga samo ono što, po svetim kanonima, spada u ličnu nadležnost mitropolita, kao sinodskog predsjednika i kao poglavice AVTOKEFALNE CRNOGORSKE CRKVE…

Balaban, međutim, insistira na svojoj tezi da je autokefalna Crnogorska crkva, biva, „ostala, kako se tada govorilo, jedina slobodna stolica nasilno ukinute Pećke patrijaršije”.

„U formalnom kanonsko-pravnom smislu se zasniva na Tomosu patrijarha Meletija IV iz 1922. godine kojom se Sveta Ujedinjena Avtokefalna Pravoslavna Srpska Crkva prima kao sestrinska Crkva ‘koja ima i uživa sva prava avtokefalnosti, prema propisima i redu Svete Pravoslavne crkve’, kao i na njegovom prihvatanju od svih pravoslavnih crkvi, bez izuzetka’”.

S tim u vezi, Balaban ne navodi ili ne zna, a morao bi, sljedeći krucijalni fakat: NIKAKVA POMENA o Pećkoj arhiepiskopiji („patrijaršiji”), pa ni o njezinoj „obnovi” — nema u tom tomosu Meletija IV.

Svako može da na internetu pronađe i pročita cjelokupan tekst tomosa iz 1922. i uvjeri se: ni slova o Pećkoj arhiepiskopiji („patrijaršiji”). A u sličnom maniru Balaban pominje i nekoliko drugih istorijskih događaja…

Ne pominje Balaban da Crnogorska crkva 1913, po oslobođenju Peći i pripojenju Kraljevini Crnoj Gori, nije obnovila Pećku arhiepiskopiju. Manastir u Peći je tada „obična”, nofovormirana, treća po redu, eparhijska katedra autokefalne Crnogorske crkve – čiji arhiprijesto ostaje Cetinjski manastir Crnojevića.

Žička ili Pećka arhiepiskopija („patrijaršija”), nikad od Vaseljenske patrijaršije nije dobila status autokefalije — bilo tomosom, bilo unošenjem, poput Crnogorske crkve najkasnije 1856. u svešteni nomokanonski diptih. Kao Vaseljenskoj patrijaršiji podložna samoupravna jurisdikcija, Pećka arhiepiskopija TRAJNO JE UKINUTA 1766. godine, kako doslovno i piše u propratnim aktima.

To su Vaseljenski Patrijarh i Sinod Majke-Crkve 1766. neopozivo, „vo vjek vjeka”, odlučili. Citat iz originalnih dokumenta koje je 1855. objavio dr Janko Šafarik (GSUD, br. 7, Beograd, 174):

„U napredak je izbrisano ime Ipekske Arhijepiskopije sa tablica carski, i smatra se kao da nikad nije ni bilo”…

O „obnovi” Pećke arhiepiskopije NEMA POMENA ni u prvom u istoriji tomosu o autokefaliji Crkve u Srbiji, koji je 8/20. oktobra 1879. izdala Vaseljenska patrijaršija.

Crkva Srbije autokefalna od 1879. godine – sveti kanoni i Vaseljenska patrijaršija ne priznaju joj prethodni ‘kontinuitet’

Protojereja Igora Balabana je Joanikije Mićović postavio za koordinatora Pravnoga savjeta Mitropolije crnogorsko-primorske i nedavno je učestvovao u fingiranju „pregovora” s Abazovićevom vladom uoči tajnog potpisivanja „temeljnog ugovora”.

Interesantno, autokefalije, nezavisnosti ili samostalnosti Crnogorske crkve o kojoj Balaban naknadno razglaba, nema u preambuli „temeljnoga ugovora”.