Ohridska arhiepiskopija: Čekamo pravi tomos o autokefaliji od Vaseljenske patrijaršije

Priredio V.J.

U bliskoj budućnosti očekujemo izdavanje tomosa za autokefalnost naše Crkve od Vaseljenske patrijaršije — rekao je danas Timotej Jovanovski, mitropolit debarsko-kičevski i portparol Svetoga Sinoda Ohridske arhiepiskopije (MPC-OA).

Kako prenosi „Нова Македонија”, on je potez Sinoda Ruske pravoslavne crkve, koji je juče saopštio da „priznaje autokefaliju MPC-OA”, prokomentarisao: „Želimo da se zahvalimo Ruskoj pravoslavnoj crkvi. Očekujemo da u bliskoj budućnosti to učine i druge pravoslavne crkve”. 

Formulacija mitropolita Timoteja da tek očekuju tomos o autokefalnosti, upućuje da Makedonci nastavljaju, biranim riječima, distancu prema naprasnoj „velikodušnosti” najprije Srba, potom i Rusa, da im, suprotno poretku i sveštenoj praksi Istočno-pravoslavne Crkve, falš-tomosom „odobre i priznaju” crkvenu nezavisnost; drugim riječima, Makedonci jedini meritorni tomos i priznanje svoje autokefalije očekuju od — Majke-Crkve Vaseljenske patrijaršije.

„Antena M” je sinoć javila da je Sinod Ruske crkve, po saslušanom izvještaju patrijarha Kirila Gundjajeva „o davanju autokefalnosti Makedonskoj pravoslavnoj crkvi – Ohridskoj arhiepiskopiji (MPC-OA) od strane Srpske pravoslavne crkve (SPC), odlučio da MPC-OA prizna za autokefalnu sestrinsku Crkvu, upisujući naziv njezina predstojatelja, Njegova blaženstva arhiepiskopa ohridsko-makedonskoga Stefana, u sveštene diptihe”.

„Učesnici sastanka odlučili su i da o odluci Sv. Sinoda obavijeste Njegovu svetost patrijarha srpskoga Porfirija i Njegovo blaženstvo arhiepiskopa ohridsko-makedonskoga Stefana”, navedeno je.

Međutim, ocijenili smo, ovako NEKANONSKO „priznanje” MPC-OA, od strane najprije Crkve Srbije, potom i Rusije, možda će samo otežati Makedoncima da od Vaseljenske patrijaršije dobiju kanonski tomos o autokefaliji.

„Orthodox Times” (orthodoxtimes.com), portal blizak Vaseljenskoj patrijaršiji, danas izvještava da je „patrijarh moskovski Kiril pozdravio davanje autokefalnosti Ohridskoj arhiepiskopiji od strane Patrijaršije Srbije (Patriarchate of Serbia)”.

„Na ovaj način se previđa da pravo davanja autokefalnosti vijekovima ima Vaseljenska patrijaršija”.

„Potez patrijarha Srbije” (od 5. juna o.g), a na koji juče se pozivaju moskovski patrijarh Kiril i Sinod Ruske crkve, da „uruči ‘tomos o autokefaliji’ arhiepiskopu Crkve Śeverne Makedonije, kritikovan je kao neistorijski”, piše „Orthodox Times”.

Patrijarh Srbije je „time direktno osporio ovlašćenja Vaseljenske patrijaršije kao jedino nadležne crkvene instance za davanje autokefalnosti”.

Napominjemo, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja o.g. uvažila apelaciju iz jerarhije Śeverne Makedonije i saopštila da ih, poništavajući odluku SPC iz 1967, vraća u kanonsko i liturgijsko jedinstvo — ali isključivo pod drevnim nazivom OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA, bez odrednice „Makedonska” i-ili derivata, tj. nikako pod nazivom MPC-OA, kako sada „velikodušno” prema Makedoncima forsiraju crkve Srbije i Rusije.

Ohridska arhiepiskopija (MPC-OA) se 6. juna o.g. i zvanično oglasila, navodeći, „biranim riječima”, da navodni „tomos”, koji je njezinim predstavnicima dan ranije u Beogradu ispred Crkve Srbije uručio Porfirije Perić, NE SMATRA VALIDNIM, te da pravi, kanonski tomos o autokefaliji za Crkvu Makedonije očekuje od Vaseljenske patrijaršije.

U izjavi, objavljenoj na zvaničnome sajtu, iz kabineta arhiepiskopa Stefana Veljanovskog, suprotno tvrdnji SPC, ne navode da im je u Beogradu 5. juna uručen „tomos”, nego da im je SPC izdala zvanični dokument, kao SVOJEVRSNU PREPORUKU kojom se MPC-OA predstavlja Vaseljenskoj patrijaršiji kao spremna i dostojna autokefalnosti.

Izgleda da je arhiepiskop Stefan u sličnom tonu pisao i patrijarhu Kirilu Gundjajevu. Sinod Ruske crkve juče objavljuje da je „Njegovo blaženstvo arhiepiskop ohridsko-makedonski Stefan uputio pismo od 13. jula 2022. Njegovoj svetosti patrijarhu moskovskome i cijele Rusije Kirilu u kome ga obavještava o pomenutim ‘radosnim događajima kojima je Gospod udostojio našu pomjesnu Crkvu’”.

Tu se NE POMINJE da je Stefan pisao Kirilu da MPC-OA smatra da je od SPC dobila punovažni tomos o autokefaliji.

Međutim, Sinod u Moskvi piše da je Kirilu pisao i „patrijarh srpski Porfirije i obavijestio ga pismom od 8. avgusta 2022. godine, izražavajući želju i molbu Ruskoj pravoslavnoj crkvi ‘da i Vi prihvatite potpuno kanonsku Crkvu koja je najmlađa sestrinska autokefalna pravoslavna Crkva, dajući na taj način primjer ostalim pomjesnim pravoslavnim crkvama“.

Potezi crkava Srbije i Rusije su PRESEDAN za poredak i sveštenu praksu Istočno-pravoslavne Crkve. Vaseljenska patrijaršija, kao Majka-Crkva, počevši od 1850. godine, jedina je mjerodavna za izdavanje tomose o autokefaliji.

Vaseljenska patrijaršija je tomose o autokefalijama odobravala postojećim crkvama: Grčke (1850), Srbije (1879, 1922), Rumunije (1885), Poljske (1924), Albanije (1937), Bugarske (1945), Gruzije (1990), Češko-Slovačke (1998), Ukrajine (2019).

Vaseljenski patrijarh Vartolomej je 11. juna o.g. na svečanome toržestvu u jednoj od stavropigija u Carigradu, uručio patrijaršijsku i sinodsku odluku Vaseljenske patrijaršije od 9. maja o primanju u liturgijsko i kanonsko jedinstvo Ohridske arhiepiskopije (bivše MPC-OA). Vartolomej je ignorisao „tomos” Crkve Srbije za MPC-OA, koji je za Vaseljensku patrijaršije nevažeći akt.

Crkva Srbije je, zapravo, 5. juna o.g. drugi put izdala falš-tomos povodom Makedonije. 

Prvi falš-tomos, sa potpisom tadašnjega patrijarha Srbije, Pavla Stojčevića, SPC je obznanila 24. novembra 2005. za tzv. POA, „Pravoslavnu ohridsku arhiepiskopiju”, navodno „autonomnu” filijalu koju je 2002-2005. osnovala u pokušaju da dodatno i trajno zablokira razrješenje crkvenoga pitanja Makedonije.

Amfilohije Radović, koji je svoju životnu misiju posvetio tome da rodna mu Crna Gora nikad ne obnovi svoju Crkvu i ne dobije tomos o autokefaliji, a u pokušaju da „legalizuje” POA-SPC, 5-6. februara 2008. boravio je na čelu delegacije SPC u Carigradu, kod patrijarha Vartolomeja.

Kako je onomad saopštila Informativna služba Patrijaršije Srbije, tada je „delegacija SPC zvanično uručila Njegovom Svesvjatiješestvu TOMOS Sabora SPC o dodjeljivanju AUTONOMIJE Pravoslavnoj ohridskoj arhiepiskopiji”.

Međutim, Vartolomej im NIJE PRIZNAO taj „tomos”. 

U međuvremenu, Porfirije Perić i Crkva Srbije, novim „tomosom” od 5. juna za MPC-OA — a od daleke 1967. stigmatizuju je kao „raskolničku organizaciju” — faktički su rasformirali svoju tzv. POA.