Spasenovski: Ne postoji ‘tomos o autokefaliji’ SPC, jedino Vaseljenska patrijaršija dodjeljuje kanonski tomos

Priredio: V.J.

Profesor Pravnog fakulteta „Јустинијан Први" u Skoplju dr Aleksandar Spasenovski, blizak vrhu Ohridske arhiepiskopije (MPC-OA) — on je lijevo na slici gore — kazao je da je vaseljenski patrijarh Vartolomej 9. maja 2022. odlukom da u kanonsko jedinstvo primi makedonsku jerarhiju „promijenio tok istorije”.

„To je jedan je od najvažnijih događaja makedonske novije istorije. Sličan je s drugim postignućima, poput proglašenja nezavisnosti Republike Makedonije 8. septembra 1991. godine”, kazao je Spasenovski u intervjuu agenciji МИА.

Na pitanje, što na crkvenom i geopolitičkom planu znači to da je Crkva Srbije (SPC) — tek nakon objave o primanju u kanonsko i liturgijsko jedinstvo od strane Vartolomeja, 5. juna — dodijelila tzv. „tomos o autokefalnosti“ (т.н. „томос за автокефалност“) koji je kasnije priznat od Ruske crkve, Spasenovski kaže:

„Ovakav razvoj događaja ima svoju istoriju i bio je očekivan. Naime, Ruska crkva već duže vrijeme pokušava dovesti u pitanje drevna prava Vaseljenske patrijaršije. To je rezultat ruskih nastojanja za većom dominacijom u pravoslavnoj vaseljeni; posebno su vidljiva 2016. kada je Ruska crkva u zadnji čas odbila učešće na Svepravoslavnom saboru održanom na Kritu, čime je nenajavljeno sabotirala autoritet Vaseljenske patrijaršije. Vrhunac je, pak, dosegnut 2019. kada je Vaseljenska patrijaršija odlučila da dodijeli tomos o autokefaliji Pravoslavnoj crkvi Ukrajine, što je izazvalo nove, oštrije reakcije Ruske crkve”.

„Ruska crkva i danas, iako uglavnom neuspješno, u svijetlu te borbe za prevlast gradi svoje stavove o raznim pitanjima, vođena prije svega ambicijom da u svoju korist relativizuje poredak u Istočno-pravoslavnoj Crkvi”, nastavlja Spasenovski.

„Imajući u vidu sve ovo, odluka od 9. maja Vaseljenske patrijaršije, koja je vrhovna i matična katedra ostalih pravoslavnih crkava u svijetu, da prizna kanonski status Ohridske arhiepiskopije je razvezala desetljećima nepravedno zavezan čvor od strane SPC. Događaje koji su uslijedili, s odlukama SPC i Ruske crkve, možemo tumačiti samo kao posljedicu takvog očinskog poteza vaseljenskoga patrijarha Vartolomeja prema nama”.

Spasenovski kaže da se „postavlja pitanje zašto se odluke crkava Srbije i Rusije o priznananju MPC-OA nijesu dogodile — recimo — 50 godina ranije ili 50 godina kasnije, nego su se dogodile neposredno nakon što je Vaseljenska patrijaršija uzela našu Crkvu u svoje zagrljaje?”

„U odluci Vaseljenske patrijaršije od 9. maja postoje jasne smjernice kako treba definisati naziv naše Crkve (Ohridska arhiepiskopija). No, SPC je našu Crkvu priznala pod nazivom ‘Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija’, da bi ubrzo uticajni vladika u SPC Irinej Bulović izašao sa službenim saopštnjem da je sve vezano za naziv namjerno stavljeno pod navodnike”.

Kako je postalo izvjesno da Srbi i Rusi, nudeći Makedoncima nekanonski „tomos o autokefaliji” s „udicom” da im priznaju u nazivu nacionalnu odrednicu, žele Śevernu Makedoniju u stvari lišiti perspektive dobijanja istinski kanonskog tomosa od Vaseljenske patrijaršije, Spasenovski kaže:

„Svaka je pomjesna crkva dio određenog državno-upravnog poretka, a ime joj se određuje prema državi u kojoj djeluje ili prema istorijskome śedištu. Tako je u Republici Grčkoj ime ‘Crkva Grčke’ što je takođe ‘Atinska arhiepiskopija’; u Ukrajini je ‘Pravoslavna crkva Ukrajine’ što je takođe ‘Kijevska mitropolija’; u Albaniji je ‘Pravoslavna autokefalna Crkva Albanije’ etc. U tom smislu, oko naziva MPC-OA u budućem tomosu Vaseljenske patrijaršije, važno je imati na umu dvije činjenice: prvo, da Prespanskim sporazumom država unutar koje MPC-OA djeluje ima novo ime; i drugo, da na teritoriji geografske Makedonije trenutno postoje četiri crkvene jurisdikcije (Makedonija, Albanija, Grčka, Bugarska), od kojih je jedna MPC-OA”.

„Otuda, imajući u vidu navedeno, kada je riječ o nazivu MPC-OA u budućem tomosu Vaseljenske patrijaršije, izvjesno je da će on biti uređen u skladu s Ustavom naše zemlje, odnosno u skladu s tradicijom Istočno-pravoslavne crkve”, kaže Sasenovski.

„U međuvremenu, vjerujemo da će se članovi Sinoda MPC-OA, kao i do sada, i dalje ponašati mudro, dostojanstveno, odupirući se svim isprovociranim pokušajima upadanja u nacionalni romantizam koji ne može pridonijeti uspješnom zaokruživanju procesa u jedini poželjan i ispravan put s davanjem tomosa o autokefaliji našoj Crkvi od strane Vaseljenske patrijaršije”.

„Mislim da je vrlo blizu dan kada ćemo svjedočiti da će vaseljenski patrijarh Vartolomej, u okviru svoje prve, istorijske pośete našoj zemlji, dodijeliti svešteni tomos o autokefaliji savremenoj nasljednici slavne Ohridske arhiepiskopije”, zaključio je dr Aleksandar Spasenovski.