Bugari priznali srpski pseudotomos za Makedoniju

Priredio: V.J.

Sinod Bugarske pravoslavne crkve (BPC), kako je danas saopšteno, prekjuče je usvojio odluku o prznanju „tomosa” koji je Crkva Srbije (SPC) 5. juna 2022, mimo svojih kanonskih ovlašćenja, odobrila za makedonsku jerarhiju (MPC-OA).

Citiramo kominike BPC danas objavljen u Sofiji:

„Odluka Sinoda Bugarske pravoslavne crkve u vezi sa Makedonskom pravoslavnom crkvom. - Na śednici Sv. Sinoda BPC 13.12.2022. pročitano je pismo br. 569/29.09.2022. patrijarha srpskoga Porfirija, kojim se obaviještava da je u sprovođenju jednoglasne odluke Arhijerejskog sabora SPC tokom liturgije 5. juna t.g. uručen patrijaršijski i saborni tomos kojim je Pravoslavnoj crkvi u Republici Śevernoj Makedoniji data autokefalnost, uz preporuku da se pitanje zvaničnoga naziva riješava u bratskome dijalogu s grčkim i drugim pomjesnim pravoslavnim crkvama.

Poslije glasanja, Sinod BPC jednoglasno riješava: - Sinod je s duhovnom radošću prihvatio tomos koji je Srpska patrijaršija dala Crkvi u Republici Śevernoj Makedoniji. Do donošenja svepravoslavne odluke po pitanju naziva PRAVOSLAVNE CRKVE U REPUBLICI ŚEVERNOJ MAKEDONIJI, Sinod dodaje u diptih BPC – Bugarske patrijaršije za pomen predstojatelja pomjesnih pravoslavnih Crkava, pominjanje poglavara Crkve u Republici Śevernoj Makedoniji sljedeću formulaciju: Blaženejšago Stefana — ARHIEPISKOPA ŚEVERNO-MAKEDONSKOGA (Блаженейшаго Стефана — Архиепископа Северно-Македонскаго)“.

Ova odluka BPC uslijedila je, kako smo izvještavali, nakon nedavne pośete Bugarskoj ruskoga mitropolita Antonija Sevrjuka, koji je u junu o.g. preuzeo funkciju „ministra vanjskih poslova”, tj. rukovodioca Odjeljenja za vanjske crkvene odnose Moskovske patrijaršije (nakon smjene Ilariona Alfejeva).

Bugarski vjerski portal „Doxologia Infonews”, komentariše da je „Bugarska crkva u stvari priznala SRPSKI PSEUDOTOMOS (сръбския псевдотомос)”, koji za cilj ima rusko-srpsko podrivanje kanonskih ingerencija Vaseljenske patrijaršije.

„BPC nastavlja da slijedi rusku liniju, zahtijevajući da ‘svepravoslavni sabor’ odlučuje o nazivu Crkve u Makedoniji, umjesto Majke-Crkve, Vaseljenske patrijaršije. Međutim, o nazivu neke pomjesne crkve može se odlučiti tek uz davanje kanonskoga tomosa o autokefaliji od strane Vaseljenske patrijaršije”.

Portal dodaje kako „Bugarska crkva nudi sumanutu i nepostojeću formulu za pominjanje imena ‘predstojatelja’ jedne pomjesne crkve, što Ohridska arhiepiskopija još nije — ‘Arhiepiskop śeverno-makedonski’; bezumno, jer se predstojatelji pominju odrednicom grada-katedre, a ne države”.

„Takva gruba greška pokazuje i nedostatak elementarne pismenosti o kanonskome pravu u Sinodu Bugarske patrijaršije”, zaključuje „Doxologia Infonews”.

U Skoplju, dnevni list „Вечер” naglašava da se u odluci Sinoda u Sofiji ne govori ništa o poništenju odredbe Ustava BPC, prema kojem je „PRAVNI NASLJEDNIK Ohridske arhiepiskopije Bugarska patrijaršija“.

Branko Đorđevski, makedoski vjerski analitičar, ocjenjuje da će to ostati „suštinski problem”. On je za TV „Канал 5” kazao da „Bugarska crkva neće dati saglasnost da Makedonska crkva ima u odrednici Ohridsku arhiepiskopiju”.

Makedonski vjerski portal „Религија“, komentariše da je „Sinod Bugarske pravoslavne crkve donio SKANDALOZNU ODLUKU, nakon što je prije par dana u Sofiji boravio drugi čovjek Ruske pravoslavne crkve”.

„Iako je Vaseljenska patrijaršija već odlučila (9. maja o.g.) da MPC-OA vraća kanonskome jedinstvu pod nazivom OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA, čime joj praktično omogućava hiljadugodišnji kontinuitet s drevnom katedrom Ohrida, episkopi Bugarske crkve, vjerovatno uplašeni ovim su odlučili da naziv osporavaju”.

„Ponašanje Ruske crkve je najkontroverznije. Njezin uticaj na Bugarsku crkvu je nesporan, a to se vidi i iz ove odluke, koja je direktan rezultat pritiska mitropolita Antonija Sevrjuka, koji se nalazio u Sofiji; no uticaj se ogleda i u odluci Sinoda Bugarske crkve da NE ODLUČUJE o autokefalnosti Pravoslavne crkve Ukrajini, što je takođe bilo na dnevnome redu”.

„Ako je, dakle, uticaj Ruske na Bugarsku crkve ogroman, nije li dovoljno da BPC prizna MPC-OA, upravo kao MPC-OA, a ne kao ‘Crkvu u Republici Śevernoj Makedoniji’?” — pita se komentator portala „Религија“.

„Pravo pitanje nije da li Ruska crkva to nije mogla postići, već da li je to uopšte šćela. Vjerovatno je ovo dobar povod da ‘kopejke rodoljubi’, koje kruže oko i unutar MPC-OA, konačno shvate da interes Ruske crkve uopšte nije autokefalija MPC-OA, no da MPC-OA treba da učine crkvenim dijelom ruskoga crkvenoga svijeta, instrumentom protiv ukrajinske autokefalije”.

Napominjemo, liše Ruske i Bugarske, srpski pseudotomos o autokefaliji Makedoncima priznale su zasad još crkve Poljske i Češke-Slovačke, kao i UPC (MP), jerarhija Onufrija Berezovskog iz Ukrajine, koja je proljetos samoproglasila navodnu nezavisnost od Moskve, ali je i dalje sve druge crkve — uključujući i Crkvu Srbije — smatraju samo ogrankom Moskovske patrijaršije.

Makedonska jerarhija (MPC-OA) podnijela je 2018. neposredno Vaseljenskoj patrijaršiji — kao svojevrsnoj drugostepenoj crkveno-sudskoj instanci, a na temelju kanonskoga poretka i drevnih privilegija Carigrada — žalbu (ekliton) na odluke Crkve Srbije, počevši od 1967, kojim ih je proglašavala „raskolnicima”. 

Na temelju te žalbe, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja o.g. poništila doslovno sve odluke Crkve Srbije od 1967. vraćajući crkvenu kanoničnost jerarhiji u Makedoniji, pod jedinim dozvoljenim nazivom: Ohridska arhiepiskopija. 

Potom je 5. juna Crkva Srbije — iako za to nema kanonske nadležnosti — izdala svoj „tomos o autokefaliji” za MPC-OA, pod tim nazivom. No makedonska jerarhija, koja je 11-13. juna prvi put boravila kod Vartolomeja u Carigradu, primivši od njega odluku o prijemu u kanonsko i liturgijsko jedinstvo i prvi put mu saslužujući u molitvi, saopštila da tek očekuje važeći, istinski kanonski tomos od Vaseljenske patrijaršije. 

Nakon prve liturgije s Makedoncima, Vartolomej je tada kazao: „Napominjemo da iznijeti stavovi Crkve Srbije o davanju ‘autokefalnoga statusa’ OPASNO ODSTUPAJU OD BOGOSLUŽBENE PRAKSE naše Svete Velike Hristove Crkve”.

Današnja Makedonija je od 1767, tj. od samoukidanja Ohridske arhiepiskopije, do 1922. i izdavanja tomosa za SPC, bila kanonska jurisdikcija Vaseljenske patrijaršije.