I Rumuni priznali srpski pseudotomos za Makedoniju

Priredio: V.J.

Pod nazivom „Ohridsko-śevernomakedonska arhiepiskopija, sa śedištem u Skoplju“ odobrava se priznanje autokefalnosti Crkvi u Republici Śevernoj Makedoniji od strane Patrijaršije Srbije (Patriarhia Serbiei) sinodalnim tomosom izdatim 5. juna 2022. godine — saopštio je Sinod Pravoslavne crkve Rumunije (Biserica Ortodoxă Română) koji je juče zasijedao u Bukureštu (na slici gore).

Predstojatelj u Skoplju „biće pominjan sa titulom ‘Njegovo Blaženstvo Arhiepiskop ohridski, skopski i śevernomakedonski Stefan’”, navodi sajt Patrijaršije Rumunije (patriarhia.ro).

Prema portalu „Orthodox Times” (orthodoxtimes.com), bliskom Vaseljenskoj patrijaršiji, „ovim potezom Patrijaršija Rumunije, kao i Patrijaršija Srbije, prevrće vijekovne tradicije Istočno-pravoslavne Crkve i direktno osporava jurisdikciju Vaseljenske patrijaršije kao jedine katedre odgovorne za davanje autokefalije”.

Makedonska jerarhija (Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija, MPC-OA) podnijela je 2018. neposredno Vaseljenskoj patrijaršiji — kao svojevrsnoj drugostepenoj crkveno-sudskoj instanci, a na temelju kanonskoga poretka i drevnih privilegija Carigrada — žalbu (ekliton) na odluke Crkve Srbije, počevši još od 1967. godine, kojim ih je proglašavala „raskolnicima”. 

Postupajući po toj žalbi, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja prošle godine poništila doslovno sve odluke Crkve Srbije od 1967. vraćajući crkvenu kanoničnost jerarhiji u Makedoniji, pod jedinim dozvoljenim nazivom: Ohridska arhiepiskopija. Ostalo je otvoreno pitanje njezina priznanja kao autokefalne jurisdikcije.

Potom je 5. juna Crkva Srbije — iako za to nema kanonske nadležnosti — izdala svoj „tomos o autokefaliji” za MPC-OA, pod tim nazivom.

No makedonska jerarhija, koja je 11-13. juna prvi put boravila kod Vartolomeja u Carigradu, primivši od njega odluku o prijemu u kanonsko i liturgijsko jedinstvo i prvi put mu saslužujući u molitvi, saopštila da tek očekuje važeći, istinski kanonski tomos od Vaseljenske patrijaršije. 

U međuvremenu, srpski pseudotomos za Makedoniju priznale su crkve Rusije, Poljske, Češke-Slovačke i Bugarske, sada i Ruminije.

Sinod Patrijaršije Bugarske u svojoj nedavnoj odluci o priznanju srpskoga pseudotomosa naveo je da „do donošenja svepravoslavne odluke po pitanju naziva Pravoslavne crkve u Republici Śevernoj Makedoniji, Sinod dodaje u diptih Bugarske patrijaršije za pomen predstojateljâ pomjesnih pravoslavnih crkava poglavara Crkve u Republici Śevernoj Makedoniji u sljedećoj formulaciji: Blaženejšago Stefana — Arhiepiskopa śevernomakedonskoga“.

S tim u vezi, sada i Rumuni „nakon priznanja ‘tomosa’ Crkve Srbije, još više usložnjavaju stvari po pitanju imena Crkve u Śevernoj Makedoniji”, ocjenjuje „Orthodox Times”.

„U saopštenju Vaseljenske patrijaršije u maju prošle godine u kojem je prihvatila u evharistijsku zajednicu ‘jerarhiju, sveštenstvo i narod ove Crkve pod arhiepiskopom Stefanom’, ona je izričito navela da isključuje termin ‘Makedonska’ i bilo koji drugu izvedenicu od riječi ‘Makedonija’ i priznaje naziv Crkve kao ‘Ohridske’. Moskovska patrijaršija, sa svoje strane, naziva je ‘Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija’ kada joj je priznala ‘autokefalnost’ koju je dala Crkva Srbije”.

„Patrijaršija Rumunije priznaje Ohridsku arhiepiskopiju, sa trećim — različitim — nazivom, što izaziva još veću zabunu oko statusa Crkve Śeverne Makedonije”, navodi „Orthodox Times”.

Crkva Rumunije ima kontinuitet s jerarhijom ujedinjenoga Kneževstva Vlaške i Moldavije (od 1877. Kneževina Rumunija), koja je 1865. jednostrano proglasila autokefaliju. Vaseljenska patrijaršija je rumunsku autokefaliju priznala 1885. godine.

U novija vremena, Patrijaršija u Bukureštu ima konflikte s Moskovskom patrijaršijom oko jurisdikcije u Moldaviji, a manjeg obima sa Crkvom Srbije u pogledu nadležnosti nad Vlasima u nekim istočnim predjelima Republike Srbije.

Oko priznanja autokefalije Pravoslavne crkve Ukrajine, Rumuni su zauzeli poziciju „neutralnosti”, ne isključujući priznanje ukoliko se riješi satus parohija manjinskih etničkih Rumuna u Ukrajini.

Pravoslavna crkva Rumunije je, nakon crkava Rusije i Ukrajine, treća po brojnosti pastve. U matičnoj državi de facto ima status državne ustanove — sveštenici primaju plate iz budžeta republike. Poglavar joj je patrijarh Danijel Čobotea (72).