Gruzijska crkva NE PRIZNAJE pseudotomos Crkve Srbije, ali stupa u liturgijsku zajednicu sa Makedoncima

Priredio: V.J.

Sveti Sinod Gruzijske pravoslavne održao je prekjuče, 14. februara 2023. godine, zasijedanje na kome je, između ostalih, odlučeno i o pitanju Crkve u Republici Śevernoj Makedoniji.

Kako prenosi zvanični sajt Patrijaršije Gruzijske crkve (patriarchate.ge), saopštenje glasi:

„Na sastanku Sinoda su prisutni arhijereji upoznati sa pismom patrijarha Srbije Porfirija, koje se odnosi na iscjeljenje raskola, obnavljanje evharistijske [liturgijske] veze sa Pravoslavnom crkvom u Śevernoj Makedoniji i davanje tomosa o autokefalnosti od strane predstojatelja Crkve Srbije [SPC].

Predśedavajući Odjeljenja za vanjske crkvene odnose Patrijaršije Gruzije, mitropolit zugdidsko-caiški Gerasim [Šarašenidze] naglasio je da su tomos o autokefaliji priznale neke pomjesne crkve: Rusije, Bugarske, Rumunije, Češko-Slovačka.

U isto vrijeme, crkve Carigrada, Antiohije i Poljske ušle su u evharistijsku uniju sa Crkvom Makedonije bez priznavanja autokefalnosti. Gruzijska patrijaršija je s tim u vezi odlučila da ide istim putem:

- da stupi u evharistijsku uniju sa Pravoslavnom crkvom u Śevernoj Makedoniji, na čijem čelu je Njegovo Blaženstvo Arhiepiskop Stefan (Veljanovski)“.

Ova odluka Sinoda Gruzije je u saglasnosti sa stavovima Vaseljenske patrijaršije.

Napominjemo, makedonska jerarhija (Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija, MPC-OA) podnijela je 2018. neposredno Vaseljenskoj patrijaršiji — kao svojevrsnoj drugostepenoj crkveno-sudskoj instanci, a na temelju kanonskoga poretka i drevnih privilegija Carigrada — žalbu (ekliton) na odluke Crkve Srbije, počevši još od 1967. godine, kojim ih je proglašavala „raskolnicima”.

Postupajući po žalbi, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja prošle godine poništila doslovno sve odluke Crkve Srbije od 1967. vraćajući crkvenu kanoničnost jerarhiji u Makedoniji, pod jedinim dozvoljenim nazivom: Ohridska arhiepiskopija.

Ostalo je otvoreno pitanje njezina priznanja kao autokefalne jurisdikcije.

Potom je Crkva Srbije — iako za to nema kanonske nadležnosti — izdala 5. juna prošle godine svoj „tomos o autokefaliji” za MPC-OA, pod tim nazivom, a identičnu odluku je donijela i Moskovska patrijaršija.

Ovim manevrom, Srbi i Rusi nastoje da derogoraju kanonski poredak Istočno-pravoslavne Crkve, poništavajući privilegije Vaseljenske patrijaršije, uključujući i ovlašćenja da jedino Vaseljenski Patrijarh mjerodavnim tomosom odbrava nove autokefalne jurisdikcije — prvi u nizu takvih tomosa dodijelio je 1850. godine Crkvi u Kraljevini Grčkoj, slijede nove crkve u Srbiji, Rumuniji, Poljskoj, Albaniji, Bugarskoj, Gruziji, Češkoj-Slovačkoj, Ukrajini.

Makedonska jerarhija je 11-13. juna prošle godine prvi put boravila kod vaseljenskoga patrijarha Vartolomeja u Carigradu. I svečano primivši od njega odluku o prijemu u kanonsko i liturgijsko jedinstvo — i prvi put mu saslužujući u molitvi — saopštila da tek očekuje važeći, istinski kanonski tomos od Vaseljenske patrijaršije. 

U međuvremenu, Sinod Rumunije je naknadno, 13. februara, pojasnio da srpski tomos ne smatra s kanonske tačke gledišta pravosnažnim, sugerišući da je autokefalija neke nove pomjesne crkve moguća jedino tomosom s potpisom Vaseljenskoga Patrijarha.

Ilija II Gudušauri-Šiolašvili (91, godina, na slici gore), katolikos-patrijarh, poglavar je Gruzijske crkve, koja ima oko 3-3,5 miliona vjernika i u sveštenome diptihu Istočno-ptravoslavne Crkve je na 9. mjestu.

Poput 1918. godine nekanonski ukinute drevne autokefalije Crkve u Crnoj Gori, i autokefalija Crkve u Gruziji je nasilno ukinuta 1801. godine, kada je pripojena Ruskoj crkvi, nakon što je Gruzija okupirana od Ruske carevine.

Tomos o obnovljenoj autokefaliji Gruzijska crkva dobila je od Vaseljenske patrijaršije početkom 1990. godine.