Srbi nas lažnim tomosom uvalili u nevolje – ocjenjuje makedonski portal

Priredio: V.J.

Političko-crkveno-rusofilske strukture, u i oko MPC-OA (Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske arhiepiskopije), lagale su javnost Makedonije da je dodjelom tomosa 5. juna 2022. od strane Srpske pravoslavne crkve (SPC), priznata kao „makedonska“ , da će svi priznati MPC-OA kao „makedonsku“, a grčki blok crkava bi je priznao kao „ohridsku“ — ocjenjuje „Религија“ (religija.mk).

Ovaj vjerski portal iz Skoplja piše da je to „destruktivna politika” i da su „stvari potpuno drugačije od onoga što se servira javnosti”.

MPC-OA je 2018. podnijela Vaseljenskoj patrijaršiji žalbu (ekliton) na odluke Crkve Srbije, počevši još od 1967. godine, kojim ih je proglašavala „raskolnicima”. Postupajući po žalbi, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja prošle godine poništila doslovno sve te odluke Crkve Srbije, vraćajući crkvenu kanoničnost jerarhiji u Makedoniji, pod jedinim dozvoljenim nazivom: OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA. Ostalo je otvoreno pitanje njezina priznanja kao autokefalne jurisdikcije.

Potom je Crkva Srbije — iako za to nema kanonske nadležnosti — izdala 5. juna prošle godine svoj „tomos o autokefaliji” za MPC-OA, pod tim nazivom, a identičnu odluku je ubrzo donijela Moskovska patrijaršija.

Od 15 pomjesnih pravoslavnih crkava po aktuelnome diptihu Vaseljenske patrijaršije, „tomos SPC za autokefalnost MPC-OA” priznaju četiri, od kojih jedna uslovno, a jedna nedređeno. To su crkve Rusije i Bugarske, zatim Rumunije (uslovno, vidi link dolje), dok je, primjećuje „Религија“, „Pravoslavna crkva Češke-Slovačke donijela odluku u nedefinisanome statusu”.

„Ali”, nastavlja makedonski portal, „i ove crkve u svojim odlukama imaju različite nazive i za MPC-OA i za titulu arihepiskopa Stefana Veljanovskog”.

„Ako se analiziraju odluke ovih crkava, MPC-OA praktično ima četiri imena i tri različita naslova za svoga poglavara Stefana:

- MPC-OA; Pravoslavna crkva u Republici Śevernoj Makedoniji; Ohridsko-śevernomakedonska arhiepiskopija, sa śedištem u Skoplju; Pravoslavna crkva u Śevernoj Makedoniji”.

„SPC, koja je izdala tomos i priznala MPC-OA pod ovim imenom, navodi u svome tomosu da MPC-OA treba da definiše svoj naziv sa grkofonim crkvama. Ali, ni SPC zvanično, kada je u pitanju javna prepiska, skoro da ne koristi naziv MPC-OA, a Porfirije na liturgijama Stefana pominje bez upotrebe pridjeva ‘makedonski’“.

„Религија“ navodi da „u praksi, ni ruski patrijarh ne pominje Stefana, koristeći opštu formulaciju ‘Gospode, śeti se poglavara pomjesnih pravoslavnih crkava’, jer je, zbog problema sa Pravoslavnom crkvom Ukrajine, prekinuo opštenje sa predstojateljima onih crkava koje su priznale tomos Vaseljenske patrijaršije za Ukrajinu”.

„Koji je ovđe zajednički imenitelj nazivâ Crkve i titulacijâ poglavara? Laž da je MPC-OA priznata kao ‘makedonska’ crkva”.

„Mnogo važniji zaključak je da sve ovo podrazumijeva naš potpuni gubitak prava na poistovjećivanje sa istorijom drevne OHRIDSKE ARHIEPISKOPIJE, nešto što je Vaseljenska patrijaršija ponudila na dlanu”, piše „Религија“.

„I tu leži najveći problem. Razlog je jednostavan: sve pravoslavne crkve poznaju kanonski poredak prema kojem NACIONALNA IMENA NIJESU DIO ZVANIČNIH NAZIVA CRKAVA, pa nam stoga sada biraju crkveno ime koje se vezuje za naziv naše države, ali najveći problem nastaje kada se to ime ne vezuje za Ohridsku arhiepiskopiju”.

Portal ocjenjuje da je „razlika između ovoga pseudotomosa (квази томос) o autokefaliji od SPC i pravog kanonskog tomosa Vaseljenske patrijaršije upravo u ovoj improvizaciji crkvenih imena”.

„Tomos SPC sa lažnom oznakom MPC-OA ostavlja prostor za ovakve cirkuse imenovanja. Tomos Vaseljenske patrijaršije, sa imenom Ohridske arhiepiskopije, značio bi naziv opštepriznat od svih pravoslavnih crkava, sa neometanom samoidentifikovanjem i nacionalnim presedanom kod kuće [da je Makedonci interno nazivaju MPC-OA, prim] bez ikakva rizika za istorijski kontinuitet sa drevnom Ohridskom arhiepiskopijom”, zaključuje „Религија“.

Napominjemo, službeni stav makedonske jerarhije — koja je 11-13. juna prošle godine prvi put boravila kod Vartolomeja u Carigradu, primivši od njega odluku o prijemu u kanonsko i liturgijsko jedinstvo i prvi put mu saslužujući u molitvi — glasi da tek očekuje važeći, istinski kanonski tomos o svojoj autokefaliji upravo od Vaseljenske patrijaršije. 

Prema dostupnoj evidenciji, koja se iskristalisala nakon prilične konfuzije o tome kakve tačno stavove pojedine crkve zauzimaju u svojim zvaničnim saopštenjima oko statusa Crkve u Śevernoj Makedoniji, može se utvrditi sljedeće:

- tomos Crkve Srbije priznaju pomjesne crkve: Rusije, Bugarske, Rumunije (uz važnu napomenu da konačan tomos mora sadržati prvi po redosljedu potpis Vaseljenskoga Patrijarha), Češko-Slovačke (neodređeno).

- odlučile da prihvate odluku Vaseljenske patrijaršije od 9. maja 2022. o povratku u kanonsko i liturgijsko jedinstvo jerarhije u Śevernoj Makedoniji, ali ne priznaju tomos Crkve Srbije: patrijaršije Antiohije i Gruzije, te pomjesne crkve Grčke i Poljske.

- još nijesu donijele nikakvu zvaničnu odluku: patrijaršije Jerusalimska i Aleksandrijska, crkve Kipra i Albanije, Pravoslavna crkva Ukrajine.