Pendarovski kod Vartolomeja: Legitiman samo tomos od Vaseljenske patrijaršije

Priredio: V.J.

Predśednik Republike Śeverne Makedonije Stevo Pendarovski na Fanaru, središtu Vaseljenske patrijaršije u Istanbulu, susrio se s Njegovom Svesvetošću patrijarhom Vartolomejom — objavljeno je sinoć u Skoplju.

Kabinet Pendarovskog prenosi da je on „izrazio zahvalnost Vaseljenskome Patrijarhu na posebnoj ulozi koju ima u prevladavanju crkvenoga spora i izrazio očekivanje da će Makedonska pravoslavna crkva - Ohridska arhiepiskopija (MPC-OA) uskoro dobiti LEGITIMNI TOMOS (легитилниот Томос) za autokefalnost Ohridske arhiepiskopije”.

Saopštenje objavljeno na oficijelnome sajtu makedonskoga predśednika (pretsedatel.mk) glasi:

„Na sastanku je utvrđeno da je jedini način za dobijanje legitimnoga i potpuno prihvaćenoga tomosa za autokefalnost onaj koji izda Vaseljenska patrijaršija. Zato očekujemo, kao država i Crkva, od vrhovnoga institucionalnog tijela u pravoslavlju da nam dâ službeni dokument o crkvenoj samostalnosti — tomos o autokefaliji”.

„Odlukama Vaseljenske patrijaršije našoj je Crkvi priznato pravo na korišćenje naziva OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA”, naglašeno je u saopštenju, „što znači crkveni kontinuitet od 1000 godina”. 

Zaključuje se da je „potpuni završetak procesa autokefalnosti takođe od najvišega nacionalnoga interesa, jer otvara mogućnost i za novi duhovni rast Ohridske arhiepiskopije, napredak i pomirenje u makedonskome društvu i državi”.

Drugim riječima, makedonski predśednik, shodno kanonskome poretku Istočno-pravoslavne Crkve, saglasan je da KVAZITOMOS Crkve Srbije (SPC) „o autokefaliji MPC-OA”, koji je ona uz podršku Moskovske patrijaršije izdala 5. juna prošle godine, nema punovažnost. 

I da se može u najboljem slučaju smatrati kao dokument da se, nakon decenija protivljenja i antimakedonskoga šovinizma, Srbi danas mire s činjenicom da Makedonci imaju svoju pomjesnu Crkvu, kojom oni ne mogu da upravljaju. 

Takođe, Makedonci su u srpskome kvazitomosu prepoznali i opasnu podvalu Beograda, iza koje stoji Moskva, da se stvori nepremostiva barijera prema Vaseljenskoj patrijaršiji i da im Fanar, zapravo, nikada ne dodjeli punovažni, kanonski tomos za Ohridsku arhiepiskopiju…

Srbi nas lažnim tomosom uvalili u nevolje, ocjenjuje makedonski portal

Ukoliko Vartolomej odobri Makedoncima u narednome period tomos o autokefaliji, biće to revizija tomosa koji je 1922. godine Vaseljenska patrijaršija odobrila sadašnjoj SPC (ondašnjoj Avtokefalnoj Ujedinjenoj srpskoj pravoslavnoj crkvi Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca), priznajući joj, još važeću, jurisdikciju za cijelo područje negdašnje Jugoslavije, uključujući Crnu Goru — koja je do tada stoljećima imala vlastitu autokefalnu Mitropoliju - Crnogorsku pravoslavnu crkvu.

U diptihu Nomokanona Vaseljenske patrijaršije iz 1855, kao deveta po redosljedu, navedena je naša Crkve, sa nazivom: Autokefalna Mitropolija Crnogorska.

Napominjemo, MPC-OA je 2018. podnijela Vaseljenskoj patrijaršiji žalbu (ekliton) na odluke Crkve Srbije, počevši još od 1967. godine, kojim ih je proglašavala „raskolnicima”. Postupajući po žalbi, Vaseljenska patrijaršija je 9. maja prošle godine poništila doslovno sve te odluke Crkve Srbije, vraćajući crkvenu kanoničnost jerarhiji u Makedoniji, pod jedinim dozvoljenim nazivom: OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA. Ostalo je otvoreno pitanje njezina priznanja kao autokefalne jurisdikcije.

Potom je Crkva Srbije — iako za to nema kanonske nadležnosti — izdala 5. juna 2022.  svoj „tomos o autokefaliji za MPC-OA”, a identičnu odluku je ubrzo donijela Moskovska patrijaršija.

Mitropolit Timotej Jovanovski, član Sinoda MPC-OA, nedavno je sasluživao liturgiju u makedonskome manastiru Bigor (Sveti Jovan Bigorski) s mitropolitom iz Vaseljenske patrijaršije Kirilom, bliskim saradnikom Vartolomeja, nakon koje je „izrazio nadu da će Vaseljenski Patrijarh uskoro pośetiti Ohrid i dodijeliti nam dugo očekivani TOMOS O AUTOKEFALIJI”.

Timotej je, takođe, zahvalio na podršci „Njegovoj Svesvetosti, patrijarhu Vartolomeju”, kako je naglasio, „PRVOPRIJESTOLNOME arhijereju Svete Pravoslavne Crkve”.