Vartolomej: U Litvaniji će ispovijedati pravoslavlje pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije

Priredio: V.J.

Vaseljenski patrijarh Vartolomej rekao je da boravi u Litvaniji da „obnovi istorijsku pravdu“.

Govoreći u Viljnusu o stvaranju egzarhata, ogranka Vaseljenske patrijaršije u Litvaniji, Vartolomej je napomenuo da je „to i volja ovdašnjih pravoslavnih sveštenika i vjernika“.

Vartolomej — kako smo ranije izvijestili — od juče boravi u trodnevnoj zvaničnoj pośeti Republici Litvaniji na poziv premijerke Ingride Šimonite.

On je s premijerkom jutros potpisao sporazum o saradnji (na slici gore), koji se tumači kao pravna osnova za stvaranje pravoslavne jerarhije u Litvaniji nezavisne od ogranka Moskovske patrijaršije u toj zemlji.

„Kao što je jasno navedeno u tekstu sporazuma, prisustvo pravoslavlja u Litvaniji datira iz 13. stoljeća”, kazao je Vartolomje.

„Ovaj viševijekovni odnos između pravoslavnih vjernika vaše zemlje i Vaseljenske patrijaršije svjedoči da ovo nije prvi kontakt između zemlje Litvanije i Majke-Crkve. Danas se pred nama otvara nova perspektiva i mogućnost da zajedno radimo na uspostavljanju Egzarhata Vaseljenske patrijaršije u Litvaniji”.

„Mi u sporazumu o saradnji podržavamo želju i grupe litvanskih pravoslavnih sveštenika i vjernika koji predstavljaju različite druge etničke zajednice u Litvaniji da slijede svoju savjest i obnove istorijsku pravdu ispovijedajući svoju vjeru pravoslavnu u crkvi pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije“, rekao je Vartolomej.

Dodao je, navodi portal „Φως Φαναρίου” (fosfanariou.gr), da je pristalica „slobode savjesti i vjeroispovijesti, koja je sadržana u Ustavu Republike Litvanije, Univerzalnoj deklaraciji o ljudskim pravima, kao i u enciklici Kritskoga sabora pravoslavnih crkava iz 2016. godine”.

„U potpunosti podržavamo pravo litvanskih pravoslavnih vjernika da slobodno vjeruju u skladu sa svojom savješću“, naglasio je Vartolomej.

Vaseljenski Patrijarh je u Litvaniji ignorisao poziv arhijereja iz ogranka Moskovske patrijaršije — mitropolita viljnusko-litvanskoga Inokentija Vasiljeva — da se u hramu koji je u njegovoj jurisdikciji „pokloni pravoslavnim pokroviteljima Litvanije”.

Na ovaj način, Vartolomej, nakon Ukrajine, šalje još jednu snažnu poruku da se jurisdikcija Moskovske patrijaršije može prostirati samo unutar granica aktuelne Ruske Federacije, ali ne i na države poput Litvanije, tj. na prostore negdašnjega SSSR-a na kojima su od ranih 1990-ih obnovljene ili uspostavljene nove nezavisne države.

Identičan model se u perspektivi očekuje i na Balkanu, u pogledu jurisdikcije Crkve Srbije (SPC), koja još obuhvata teritorije nepostojeće Jugoslavije na anahronome temelju tomosa Vaseljenske patrijaršije iz 1922. za Crkvu Kraljevine SHS.

I u drugoj pribaltičkoj državi, Letoniji, jesenas, uz inicijativu i pomoć tamošnjih državnih vlasti, de facto zaokružen je postupak autokefalije Letonske pravoslavne crkve — o čemu je zvanično obaviještena i Moskovska patrijaršija.

U Estoniji, još jednoj pribaltičkoj državi — negdašnjoj članici SSSR-a u kojoj je Moskva decenijama imala kanonsku nadležnost nad pravoslavnima — Vartolomej je 1996. osnovao Estonsku apostolsku pravoslavnu crkvu, sa statusom autonomne jurisdikcije Vaseljnske patrijaršije, dok paralelno opstoji i samoupravni estonski ogranak Ruske pravoslavne crkve.