Raspuštena POA, zalud Amfilohije nosio tomos u Vaseljensku patrijaršiju

Priredio: V.J.

Crkva Srbije (SPC) zvanično objavljuje da je dala „kanonski otpust”, tj. raspuštila svoju Pravoslavnu Ohridsku arhiepiskopiju (POA).

Na čelu ove autonomne jurisdikcije bio je Jovan Vraniškovski (lijevo na gornjoj slici).

Srbi su POA-SPC bezmalo dvije decenije nastojali da nametnu Makedoncima. Vraniškovski je u Makedoniji bio sudski osuđivan i zatvaran. Grupa srpskih intelektualaca se nedavno obratila Patrijaršiji u Beogradu apelom da opozove svoj „tomos” za Makedonsku pravoslavnu crkvu - Ohridsku arhiepiskopiju (MPC-OA), tj. sačuva POA-SPC.

U saopštenju iz Patrijaršije Srbije se navodi:

„Na ovogodišnjem zasijedanju sv. arhijerejskog sabora posebna pažnja je posvećena temi konačnog riješavanja kanonskogs statusa arhijerejâ POA u svijetlu prošlogodišnje odluke sv. arhijerejskog sabora o vraćanju u kanonski status i uspostavljanju liturgijskog jedinstva — i posljedičnoj odluci o dodjeli tomosa o autokefaliji MPC-OA”.

„U tom cilju sabor je donio odluku o dodijeljivanju KANONSKOGA OTPUSTA jerarhiji ove autonomne crkve od strane SPC i njezinom integrisanju u Sinod MPC-OA u skladu sa sveštenim kanonima i ustavima naše dvije pomjesne crkve, kao i ranije postignutim dogovorom sinodâ sve tri crkvene strukture”.

Drugi detalji se u saopštenju ne preciziraju.

Dakle, Srbi su POA-SPC osnovali 2002-2005. godine u pokušaju da se dodatno i trajno zablokira razrješenje crkvenoga pitanja Makedonije.

Važnu, ako ne i odlučujuću ulogu „babice” oko POA-SPC odigrao je Amfilohije Radović.

Njegov bivši student, Jovan Vraniškovski, dotadašnji mitropolit veleško-povadarski MPC-OA, odlukom Crkve Srbije, postao je „arhiepiskop skopski i ohridski” i „poglavar” POA.

Crkva Srbije je 24. novembra 2005. izdala, kako su tvrdili, „patrijaršijski i saborski TOMOS” za autonomnu POA, sa potpisom tadašnjega patrijarha Pavla Stojčevića.

Amfilohije Radović, koji je svoju životnu misiju posvetio tome da rodna mu Crna Gora nikad ne obnovi svoju Crkvu i ne dobije tomos o autokefaliji, a u pokušaju da „legalizuje” POA-SPC, obratio se jedino mjerodavnoj adresi — Vaseljenskoj patrijaršiji.

Radović je 5-6. februara 2008. boravio u Carigradu, kod vaseljenskoga patrijarha Vartolomeja, a „saglasno odluci sabora i u ime Sinoda SPC”. Tamo su s Radovićem bili Vraniškovski i Irinej Bulović.

Kako onomad saopštava informativna služba Patrijaršije Srbije, „delegacija SPC zvanično je uručila Njegovom Svesvjatiješestvu TOMOS sabora SPC o dodjeljivanju AUTONOMIJE Pravoslavnoj ohridskoj arhiepiskopiji”.

Međutim, ne navode je li im Vartolomej „priznao” taj „tomos”. Vartolomej je „tomos” samo „primio k znanju”.

I prije i nakon toga, Amfilohije Radović je tvrdio da je POA-SPC „jedina svepravoslavna Crkva u Makedoniji”. On je krajem septembra 2018. dolazio kod Vraniškovskog, na njegovo privatno imanje kod Bitolja; tamo su zajedno liturgijski slavili „jubilej 1000 godina Arhiepiskopije ohridske”.

„Pa evo i ovđe u našim krajevima su postradali od BEZBOŽNIKA”, kazao je tada u karakterističnom stilu Radović. S njim je tada kod Vraniškovskog bio i Metodije Ostojić.

Ali i Ostojić, kao i druga dvojica Amfilohijevih pulena, Joanikije Mićović i Kirilo Bojović, prošle godine na arhijerejskome saboru u Beogradu — glasali za autokefaliju „raskolničke” MPC-OA…

Prema izvorima u Skoplju, Jovan Vraniškovski, kao i Makedonci iz POA za episkope hirotonisani od Crkve Srbije, dobiće sljedeće rasporede u jerarhiji MPC-OA, kojoj su, dakle, bezmalo dvije decenije i sâmi prigovarali da je „raskolnička”:

- Vraniškovski će postati mitropolit kruševsko-demirhisarski

- David Ninov će biti vikarni (bez eparhije) episkop

- Marko Kimev episkop delčevsko-kamenički

- za Joakima Jovčevskog, koga je Amfilohije 1996. zamonašio u Crnoj Gori, nijesu objavljene procjene koju bi dužnost dobio u MPC-OA.

Drugim riječima, stavljaju se ad acta i raspuštaju: sinod, autonomini ustav, sve titule i eparhije koje je nominalno imala POA-SPC, naravno i „autonomaški” tomos koji je Amfilohije Radović nosio Vartolomeju.

Ranije je iz kabineta arhiepiskopa Stefana Veljanovskog, poglavara MPC-OA — čiji je tačan kanonski naziv Ohridska arhiepiskopija — saopšteno da tek očekuju mjerodavni tomos o svojoj autokefaliji od Vaseljenske patrijaršije.

Isto je saopštio i predśednik Makedonije Stevo Pendarovski kada se u martu o.g. na Fanaru, središtu Vaseljenske patrijaršije, susrio sa patrijarhom Vartolomejom.

„Tomos” koji je prošle godine Ohridska arhiepiskopija dobila od Crkve Srbije smatra se samo aktom kojim se administrativno reguliše crkveno razdruživanje Beograda i Skoplja.

Napominjem, Vaseljenska patrijaršija je, ukidajući pet decenija staru, neopravdanu srpsku klevetu Makedonaca da su „raskolnici”, 9. maja prošle godine — prije nego su Srbi objavili svoj „tomos” za Makedonce — naložila upravo i da se regulišu međusobna administrativna pitanja između crkava Srbije i Śeverne Makedonije. Citiram to saopštenje u cjelini:

„Sveti i Svešteni Sinod, koji se sastao danas, u poneđeljak, 9. maja 2022. godine, pod predśedništvom Njegove Božanske Svesvetosti, vaseljenskoga patrijarha Vartolomeja, iscrpno je raspravljao o crkvenome problemu u Skoplju; i ocjenjujući u završnoj fazi apel (ekliton) koji je tamošnja pomjesna Crkva uputila Majci-Crkvi (Vaseljenskoj patrijaršiji), kao i ponovljene pozive države Śeverne Makedonije, odlučio je sljedeće:

- mi primamo u evharistijsko opštenje jerarhiju, klir i narod ove Crkve pod arhiepiskopom Stefanom, zacjeljujući ranu raskola i polivši ‘vinom i uljem’ rane naše pomjesne pravoslavne braće.

U tom smislu se izdaje odgovarajući Patrijaršijski i Sinodalni akt.

Ostavlja se presvetoj Crkvi Srbije da reguliše administrativna pitanja koja postoje između nje i Crkve u Śevernoj Makedoniji, svakako u okviru kanonskoga poretka i crkvenoga predanja.

Kao naziv ove Crkve u Śevernoj Makedoniji priznaje se ‘Ohridska’, imajući u vidu da je oblast njezine jurisdikcije teritorija u granicama države Śeverne Makedonije”.

Teritorija Makedonije je do 1922. bila jurisdikcija Vaseljenske patrijaršije.