OSAM NOVIH MITROPOLITA I MITROPOLIJA? Nastavljaju urušavanje Amfilohijeve titule i eparhije

Priredio: Vladimir Jovanović

Prema nezvaničnim saznanjima, Crkva Srbije (SPC) nakon zasijedanja koje je 14-18. maja o.g. održano u Beogradu, umjesto dosadašnjih trojice, odnosno četvorice mitropolita, imaće njih čak 11 odnosno 12!

Saborsko SPC saopštenje u tom dijelu ostaje nedorečeno: „Sabor se bavio i temom organizacije naše pomjesne Crkve, kao i IZMJENAMA I DOPUNAMA ODREDABA Ustava SPC koje se tiču TITULATURE EPARHIJSKIH ARHIJEREJA”.

Prema važećem Ustavu SPC, koji im je 16. novembra 1931. propisao Aleksandar Karađorđević — između ostaloga tada je osnovao eparhiju crnogorsko-primorsku — svega četvorica njihovih eparhijskih arhijereja nose titule mitropolita.

U čl. 12 Ustava SPC iz 1931. navodi se: „Arhijereji eparhije Crnogorsko-Primorske, Skopljanske, Dabrobosanske i Zagrebačke imaju po svom pooložaju tutiulu mitropolita”.

Kako su prije dvije godine Srbi odustali od Skopljanske eparhije (jurisdikcija Makedonske pravoslavne crkve - Ohridske arhiepiskopije), preostale su titule mitropolita za episkope: na Cetinju, Sarajevu, Zagrebu. U naslovu titule, mitropolit je i Porfirije Perić („arhiepiskop pećki, MITROPOLIT beogradsko-karlovački i patrijarh srpski”).

No, od sada, značajno uvećavaju broj titularnih mitropolita i eparhija-mitropolija: OSAM NOVIH MITROPOLITA i MITROPOLIJA!

Prema izvorima „Antene M”, nakon najnovijih saborskih odluka svetosavskoga episkopata u Beogradu, uz Arhiepiskopiju beogradsko-karlovačku tj. eparhiju Porfirija Perića — te uz postojeće, po njihovom službenom redosljedu: - Mitropoliju daborbosansku (Sarajevo-Sokolac, BiH), Hrizostom Jević; - Mitropoliju zagrebačko-ljubljansku (Zagreb, Hrvatska), administrator Kirilo Bojović; - Mitropoliju crnogorsko-primorsku (Cetinje), mitropolit Joanikije Mićović — ove su u Crkvi Srbije nove eparhije-mitropolije:

- Mitropolija banatska (Vršac, Srbija), Nikanor Bogunović; - Mitropolija banjalučka (Banja Luka, BiH) Jefrem Milutinović; - Mitropolija bačka (Novi Sad, Srbija), Irinej Bulović; - Mitropolija bihaćko-petrovačka (Bosanski Petrovac, BiH), Sergije Karanović; - Mitropolija zvorničko-tuzlanska (Bijeljina, BiH) Fotije Sladojević; - Mitropolija raško-prizrenska (Prizren, Kosovo), Teodosije Šibalić; - Mitropolija šumadijska (Kragujevac, Srbija) Jovan Mladenović; - Mitropolija australijsko-novozelandska Sidnej (Australija) Siluan Mrakić.

Izgleda da su svi gore pobrojani šefovi novih mitropolija, ili neki od njih, dobili i titule ARHIEPISKOPA. Jednu od potvrda ovoga nalazimo, na primjer, na zvaničnome sajtu eparhije u Kragujevcu (eparhija-sumadijska.org.rs):

- u jučerašnjem publikovanom izvještaju, doskorašnjeg episkopa Mladenovića titulišu „visokopreosveštenstvo, ARHIEPISKOP kragujevački i MITROPOLIT šumadijski gospodin Jovan”.

Jesu li i Joanikija Mićovića ubačili u ovaj paket-aranžman časteći i njega arhiepiskopstvom, titulom koje su ga 2021. lišili? Ne zna se pouzdano, zasad.

U ovdašnjoj Mićovićevoj eparhiji crnogorsko-primorskoj, i niže sveštenstvo i laici-njihovi sljedbenici, niti odlučuju o čemu bitnijem, niti ih o bitnijem iko išta pita — sve pravosnažno, na izvršenje za njih, donose u Beogradu.

A ukoliko su naša saznanja tačna, ova „inflacija” mitropolita-mitropolija (i arhiepiskopa) devalvira reklamni prestiž koji je za eparhiju crnogorsko-primorsku tri decenije u ovdašnoj javnosti, najvećim dijelom neupućenoj, u crkveno-kanonske realnosti, ako ne i neznavenoj, izgradio počivši AMFILOHIJE RADOVIĆ.

On je svoj status mitropolita, docnije i arhiepiskopa, laicima netačno predstavljao kao unikalno NASLIJEĐE AUTOKEFALNIH VLADIKA Mitropolije - Crnogorske pravoslavne crkve, nekanonski ukinute sa srpskom okupacijom 1918.

Štoviše, na osnovu kontroverznog akta, koji je 20. juna 2006, dakle, obratimo pažnju, odmah po obnovi nezavisnosti Crne Gore, i to tvrdi se ispred srpskoga sinoda potpisao gej-episkop VASILIJE KAČAVENDA (br. 1052/zap. 738) — a pozivajući se na navodnu odluku Arhijerejskoga sabora SPC (ASbr. 95/zap. 208) — sebi je Amfilohije, uz mitropolitsku, pripisao još jednu titulu: „ARHIEPISKOPA CETINJSKOGA”.

Kačavenda je Amfilohiju dostavio akt u kojem piše i sljedeće:

„POŠTUJUĆI UGLED Mitropolije crnogorske [dakle, ne govori o Mitropoliji crnogorsko-PRIMORSKOJ, osnovanoj 1931, prim] i njenu istorijsku ulogu u životu CRNE GORE, koja je PONOVO STEKLA SVOJU DRŽAVNOST, kao i šire; - radi što uspešnijeg ostvarivanja spasonosne misije Crkve, ovaj Sveti Arhijerejski sabor ODLUČUJE:

- PRAVOSLAVNU CRKVU U CRNOJ GORI sačinjavaju eparhije SPC: Crnogorsko-primorska, Budimljansko-nikšićka, kao i delovi eparhija Mileševske i Zahumsko-hercegovačke. - Episkopi navedenih eparhija sačinjavaju EPISKOPSKI SAVET PRAVOSLAVNE CRKVE U CRNOJ GORI, koji će se, pod predsedništvom ARHIEPISKOPA CETINJSKOG (kako glasi NJEGOVA STARA TITULA) i Mitropolita Crnogorsko-primorskog, po potrebi sastajati radi savetovanja i donošenja odluka iz njegove nadležnosti”.

Tekst ovoga akta Kačavende objavljen je u novembarskom broju 2007. Amfilohijevog časopisa „Svetigora”. Ali, kritičari Amfilohija iz Srbije su tvrdili da mu je to „BEZAKONO ARHIEPISKOPSTVO”, tj. da nije utemeljeno u Ustavu SPC; i da, osim toga, a vaistinu provjerljivo je, navodne odluke o tituli „arhiepiskopa cetinjskoga” zaista nema u objavljenim odlukama Arhijerejskoga sabora SPC koji se održavao 14-25. maja 2006, pa takva i ne postoji u službenom „Glasniku“ SPC!

Sa svoje strane Amfilohije, preko svoje eparhijske informativne službe, govoreći u uobičajenom egotripu o sebi u trećem licu, poziva se na de facto naslijeđe AUTOKEFALNIH CRNOGORSKIH VLADIKA:

„Opšte je poznato da su se i Petar II Petrović Njegoš i Mitrofan Ban takođe potpisivali kao ARHIEPISKOPI. Počasna i liturgijska titula Arhiepiskopa Cetinjskog – Mitropolitu Crnogorsko-primorskom g. AMFILOHIJU na posljednjem saboru arhijereja SPC potvrđena je zbog njezinog ISTORIJSKOG KONTINUITETA, kao što je, uostalom, i titula Egzarha Svetog Trona Pećkog potvrđena posljednjih godina, a koja sljeduje tituli koju su nosili mitropoliti crnogorsko-primorski od Vasilija Petrovića – Njegoša (1750-1766) do Mitrofana Bana (1885-1920), poslije pada Pećske patrijaršije pod tursku vlast”.

(Napomena, provjerljivo je i ovo: - da Mitrofan, niti bilo ko od crnogorskih vladika, liše samo u jednom periodu Vasilija Petrovića-Njegoša, nije bio „Egzarh Svetog Trona Pećkog” – tu su titulu, raznim povodima, i uvijek vremenski i namjenski ograničeno, zaključno sa godinom 1766, nosili desetine drugih klirika, od običnih popova do vladika iz raznih krajeva Balkana)….

Iako se Amfilohije uporno potpisivao AEM (arhiepiskop-mitropolit), ponekad se samoproglašavajući i za „Egzarha Svetog Trona Pećkog”, to je Patrijaršija u Beogradu ignorisala: na primjer, nikad ga u AEM svojstvu ne potpisujući u zvaničnim saopštenjima. Da bi, dakle, AEM, „arhiepiskopa cetinjskoga”, odmah po Amfilohijevoj smrti, ukinuli, uostalom i „Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori” i „Episkopski savet Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori”…

Zasad, dakle, još nema specifikovanih, zvaničnih potvrda da li je Crkva Srbije, izmijenivši svoj Ustav na održanom zasijedanju Arhijerejskoga sabora 14-18. maja o.g. u Beogradu, uvela još najmanje osam titularnih mitropolita-mitropolija u svoju jerarhiju i ustrojstvo.

U Ustavu SPC iz 1931. vidimo da su u Kraljevini Jugoslaviji imali svega 21 eparhiju, ali, obrnuto proporcionalno od toga kako se državna teritorija pod kontrolom Beograda svodila na Republiku Srbiju, i to bez Kosova, rastao je broj i eparhija i vladika. Sada imaju čak oko 45 eparhija, a arhijereja još i više, jer, uz umorovljene episkope kakav je Vasilije Kačavenda, imaju „vikarne episkope” (pomoćnike glavnijih vladika) koje proizvode svako malo: po trojicu-četvoricu odjednom.