Izabrana tri kandidata za patrijarha Bugarske

Priredio: V.J.

U Sofiji je juče obavljen izbor trojice vladika, kandidata za budućeg patrijarha Bugarske pravoslavne crkve.

Glasalo ukupno 14 vladika-članova Sinoda. 

Shodno bugarskom crkvenom ustavu, uslovi da bi neko bio kandidat: - najmanje 50 godina starosti; - najmanje pet godina u statusu mitropolita; - usklađenost s crkvenim poretkom.

Mitropolit vračanski Grigorij izabran je kao prvi u 1. krugu glasanju sa 11 glasova. Druga dvojica, mitropoliti lovčanski Gavril i vidinski Danil, sa po 9 glasova, ušli su u izbor tek poslije 32. odnosno 42. kruga glasanja među vladikama, kada su obezbijedili 2/3 glasova da bi bili kandidati za izbor za patrijarha.

„Sinod Bugarske pravoslavne crkve u punom sastavu, u skladu sa protokolom br. 11, te u skladu sa čl. 45. Ustava Bugarske pravoslavne crkve, a poštujući uslove iz čl. 40 istoga ustava, pristupio je tajnom glasanju za tri eparhijska mitropolita kao dostojne kandidate da zauzmu patrijaršijski prijesto”, rekao je portparol sinoda Kiprijan, mitropolit starozagorski.

Ovi izbori možda nagovještavaju neizvjesnost na dan Crkveno-narodnoga sabora, koji je zakazan u Sofiji za 30. jun, posebno ako se jasno prepozna podjela na liniji odnosa prema Moskovskoj odnosno Vaseljenskoj patrijaršiji. 

- Prvoplasirani na kandidatskoj listi, mitropolit vračanski GRIGORIJ CVETKOV (54), sklon je poštovanju kanonskoga poretka koji oličava pozicija Vaseljenske Majke-Crkve. Grigorij uživa podršku mitropolita plovdivskog Nikolaja Sevastijanova (55), trenutno najmoćnijeg bugarskog vladike koji je, međutim, mjesecima ranije izjavio da ne želi da se kandiduje za patrijarha.

- Drugoplasirani, mitropolit lovčanski GAVRIL DINEV (74), fiksni je ruski igrač. U pośetu mu išao Joanikije Mićović, a on je u barem dva navrata dolazio kod Mićovića u Crnu Goru. 

- Trećeplasirani, mitropolit vidinski DANIL NIKOLOV (52), ima proruske stavove. 

Za Crkveno-narodni sabor 30. juna svaka bugarska eparhija bira pet predstavnika (tri iz sveštenstva i dva iz redova mirjana) u birački kolegijum, izuzev Sofije, koja ima veće predstavništvo. 

Prošlog mjeseca je objavljeno da je Sinod u Sofiji pozvao vaseljenskoga patrijarha da uzme učešće u intronizaciji novog patrijarha Bugarske.

Prethodno, Sinod Moskovske patrijaršije je 30. maja 2024. objavio da RASKIDA evharistijsku (liturgijsku) zajednicu sa onim arhijerejima Bugarske crkve koji su 19. maja o.g. — pod načalstvovanjem Vartolomeja u manastiru Valuklis (Carigrad) — sasluživali s arhijerejima autokefalne Pravoslavne crkve Ukrajine.

Poglavar Pravoslavne crkve Ukrajine, mitropolit kijevski i cijele Ukrajine, Epifanij, 16. marta o.g. boravio je u Sofiji, prilikom obreda sahrane bugarskoga patrijarha Neofita.

Novi patrijarh u Sofiji biće po redu osmi predstojatelj od kako je 1945. Bugarska crkva iz raskolničke postala kanonska…

Bugarska je 1870. dio Otomanske carevine kada, uz ferman sultana, tamošnje sveštenstvo okupljeno u Egzarhiji proglašava nezavisnost od Vaseljenske Majke-Crkve. Zbog toga, Vaseljenska Majka-Crkva, održavši 1872. pomjesni sabor u Carigradu, episkopat Bugarskog egzarhata lišava sveštenstva i poroglašava ih otpadnicima od Svete Pravoslavne Crkve, pripisujući im i jeres etnofiletizma.

Narednih decenija Bugarska crkva je tretirana kao raskolnička. Zbog te činjenice, između ostalog, ni Mitropolija - Crnogorska pravoslavna crkva nije stupala u kanonsko i liturgijsko jedinstvo s Bugarima.

Tek 1945, pod uticajem SSSR-a, tj. Moskovske patrijaršije (koju je 1943. obnovio Staljin), kanonski tomos o autokefaliji od Vaseljenske Majke-Crkve dobila je Bugarska egzarhija, sa predstojateljem u statusu mitropolita.

Bugarska crkva se 1953. proglasila patrijaršijom, a svog crkvenog poglavara za — patrijarha.

Tokom 1990-ih, Bugarsku crkva imala je unutrašnji raskol, jer je otkriveno da su brojne vladike, uključujući tadašnjega patrijarha Maksima Najdenova-Minkova, decenijama bili agenti komunističke tajne službe. 

Dio episkopata, koji nije sarađivao s komunistima i bio je protiv Maksima, proglašava za patrijarha Pimena Jeneva, dotadašnjeg mitropolita nevrokopskog.

Pimen je 1998. godine načalstvovao u crkvi Svete Paraskeve u Sofiji obredom hirotonije za episkopa Mihaila, donedavno poglavara Crnogorske pravoslavne crkve.

Docnije, obje bugarske jerarhije su se ujedinile — priznajući međusobno i hirotonije i sve obrede svetih tajni tokom trajanja raskola.

Procjenjuje se da sada Bugarska crkva u zemlji i dijaspori ima oko osam miliona vjernika.