Umro poglavar Albanske pravoslavne crkve

Priredio: V.J.

Arhiepiskop tiransko-drački i cijele Albanije, poglavar autokefalne Albanske pravoslavne crkve Anastasije upokojio se jutros, 25. januara 2025. godine u Atini — objavljuju grčki mediji.

Rođen kao Anastasios Janulatos 1929. godine u Grčkoj, arhiepiskop Anastasije je od 1992. predstojatelj Crkve Albanije.

Anastasije je 1951. diplomirao na Teološkome fakultetu Univerziteta u Atini, na kojem je 1970. i doktorirao. Studirao religiju, istoriju religija i afričke religije, etnologiju i afrikanologiju na univerzitetima u Hamburgu i Marburgu u Njemačkoj, a usavršavao se na univerzitetima u Ugandi i Keniji. Imenovan 1972. za profesora istorije religija na Univerzitetu u Atini, kasnije i dekan Teološkoga fakulteta.

U međuvrmenu, 1960. rukopoložen za đakona, a 1964. u sveštenika. Za episkopa hirotonisan 1972. u jurisdikciji autokefalne Grčke pravoslavne crkve. Od 1981. do 1991. patrijarški egzarh Istočne Afrike u jurisdikciji Aleksandrijske patrijaršije — razvija misionarski rad u Ugandi, Keniji, Tanzaniji, Zambiji…

Aktom patrijarha i Sinoda Vaseljenske Majke-Crkve, Anastasije je 1992. postavljen za arhiepiskopa Tirane, Drača i cijele Albanije, sa zadatkom da obnovi tamošnju autokefalnu Crkvu poslije decenija teškog progona od režima Envera Hodže (uostalom, kao i svih ostalih konfesija u toj zemlji).

Obnovio i osnovano preko 400 crkava i manastira, zatim obrazovne ustanove, domove zdravlja, sirotišta, izdavačke kuće. Promovisao međuvjerski dijalog i suživot u multireligijskom društvu Albanije. Autor brojnih teoloških radova, članaka i knjiga. Dobitnik počasnih doktorata na univerzitetima širom svijeta.

U decembru 2017. godine, poslije 25 godina na čelu Albanske crkve, predśednik Albanije Ilir Meta mu je dodijelio albansko državljanstvo. Arhiepiskop je 2020. izliječen od posljedica korone.

Anastasije je bio aktivan učesnik u međunarodnoj hrišćanskoj zajednici: potpredśednik Konferencije evropskih crkava (2003-2009), predśednik Svjetskoga savjeta crkava (2006-2013), počasni predśednik Svjetske konferencije religija za mir (od 2006).

Arhiepiskop je 30. decembra 2024. primljen u bolnicu u Tirani zbog groznice, uslijed sezonskoga virusa.

Četiri dana kasnije prebačen transportnim avionom grčkoga ratnog vazduhoplovstva za Atinu. Primljen u bolnicu „Ευαγγελισμός”, podvrgnut hitnoj laparoskopskoj operaciji za liječenje gastrointestinalnog krvarenja.

Preminuo jutros, u 8,30 sati po lokalnome vremenu.

Albanska pravoslavna crkva se 1922. godine samoprogalisla autokefalnom, a Vaseljenska patrijaršija joj je 1937. dodijelila kanonski tomos o autokefaliji.

Prema rezultatima posljednjeg popisa o vjerskoj pripadnosti u Albaniji, od 2.402.113 registrovanih stanovnika u zemlji, da pripadaju pravoslavnoj konfesiji izjasnilo se — svega 173.645.

Iznenađujuće za mnoge, arhiepiskop Anastasije je odbijao da se povinuje Vaseljenskoj Majci-Crkvi i stupi u kanonsko i liturgijsko jedinstvo sa Pravoslavnom crkvom Ukrajine, kojoj je 2019. dodijeljen tomos o autokefaliji.

Na drugoj strani, on nije priznao ni „tomos” o autokefaliji koji je 2022. Crkva Srbije (SPC) dodijelila Ohridskoj arhiepiskopiji (MPC-OA).

Obnavljajući autokefalnu Crkvu Albanije, Anastasije je suzbio pretenzije eparhije crnogorsko-primorske Crkve Srbije da se proširi u područje Skadra. Takve ambicije je ranih 1990-ih imao Amfilohije Radović.