Izabran mjestobjustitelj Albanske pravoslavne crkve

Priredio: V.J. 

Sinod autokefalne Albanske pravoslavne crkve izabrao je da privremeni poglavar (mjestobjustitelj) bude mitropolit Jovan Peluši (na slici gore), čija je eparhijska katedra u Korči, gradu na jugoistoku Albanije. 

Izbor je uslijedio nakon što je juče u Atini umro arhiepiskop tiransko-drački i cijele Albanije, poglavar Albanske pravoslavne crkve Anastasije Janulatos.

Odavanje počasti upokojenom arhiepiskopu i pogrebne ceremonije, saopštio je Sinod, održaće se od utorka do četvrtka naredne neđelje u Tirani. 

Očekuje se da će, nakon toga, biti određen datum za izbor novoga poglavara Albanske crkve. 

Aktuelni mjestobjustitelj mitropolit Jovan Peluši (69), etnički je Albanac, koji je u mladosti, sredinom 1970-ih, iz porodične tradicije bektašijstva prešao u pravoslavlje. 

Prema ustavu Albanske pravoslavne crkve, izbor novoga predstojatelja obaviće se glasanjem između vladika članova Sinoda, a — uz pomenutog Jovana — to su: Asti Bakalbaši (Berat), Dimitrije Dikbasanis (Đirokastra), Nikola Hjuka (Apolonija), Antonije Merdani (Elbasan). 

Procjenjuje se da bi Albanska crkva mogla dobiti poglavara koji je etnički Albanac, jer je s gornjeg spiska samo Dimitrije Dikbasanis jedini Grk. Upokojeni arhiepiskop Anastasije Janulatos bio je etnički Grk, rođen u Grčkoj, koji je albansko državljanstvo dobio tek 2017. 

Prema rezultatima posljednjeg popisa o vjerskoj pripadnosti u Albaniji, od 2.402.113 registrovanih stanovnika u zemlji, da pripadaju pravoslavnoj konfesiji izjasnilo se — svega 173.645. 

Fan Noli (1882-1965), najpoznatiji je pravoslavni Albanac —– ovaj episkop, koji je diplomirao na Harvardu, bio je 1924. predśednik vlade nezavisne Albanije. 

Albanska pravoslavna crkva se 1922. godine samoprogalisla autokefalnom, a Vaseljenska patrijaršija joj je 1937. dodijelila kanonski tomos o autokefaliji. 

Vaseljenska Majka-Crkva odigrala je važnu ulogu u obnovi pavoslavlja u Albaniji kada je 1992. postavila Anastasija Janulatosa za arhiepiskopa Tirane, Drača i cijele Albanije, sa zadatkom da obnovi tamošnju autokefalnu Crkvu poslije decenija teškog progona od režima Envera Hodže (uostalom, kao i svih ostalih konfesija u toj zemlji). 

Jasno je da predstojeći izbor novoga pravoslavnog arhipastira Albanije interesuju ne samo Albance. Na taj izbor pokušaće da utiču i iz Vaseljenske i iz Moskovske patrijaršije. 

Jer, iznenađujuće za mnoge, pokojni arhiepiskop Anastasije je odbijao da se povinuje Vaseljenskoj Majci-Crkvi i stupi u kanonsko i liturgijsko jedinstvo sa Pravoslavnom crkvom Ukrajine, kojoj je 2019. dodijeljen tomos o autokefaliji. 

Na drugoj strani, Anastasije nije priznao ni „tomos” o autokefaliji koji je 2022. Crkva Srbije (SPC) dodijelila Ohridskoj arhiepiskopiji (MPC-OA). 

Obnavljajući autokefalnu Crkvu Albanije, Anastasije je suzbio pretenzije eparhije crnogorsko-primorske Crkve Srbije da se proširi u područje Skadra. Takve ambicije je ranih 1990-ih imao Amfilohije Radović.