Srbi hrišćani tek od 13. vijeka – je li Joanikije Mićović u pravu?

Priredio: Vladimir Jovanović

Propovijed Jevanđelja u našem rodu, iako je bilo dosta propovijednika i prije Svetoga Save, naročito poslije Svetoga Save, vezuje se za njega jer je tek u njegovo vrijeme srpski narod prišao Hristu — doslovno reče Joanikije Mićović, eparhijski mitropolit crnogorsko-primorski Crkve Srbije (SPC).

Kako prenosi eparhijski sajt, Mićović je juče tokom obreda u Ždrebaoniku kod Danilovgrada, dodao: „Jer se Sveti Sava pojavio kao Hristovo sunce pravde došavši sa Svete Gore svome otačastvu”.

Napominjemo, Rastko Nemanjić, kanonizovan kao Sava Srpski, prvi Srbin posvećen za arhijereja od strane Vaseljenske Majke-Crkve, živio je od oko 1175. do 1235. godine.

Ovo posvećenje Savino, srpska istoriografija u novije vrijeme tumači, apsolutno bez ikakvih dokaza, da je navodno predstavljalo i autokefaliju za Crkvu u Raškoj (Žičku arhiepiskopiju). Međutim, nikad nije objavljen tomos ili kakav drugi akt koji bi takve fiks tvrdnje dokazao.

U arhivima Vaseljenske patrijaršije takav dokument nije pronađen, niti se zna za bilo kakav (i bilo čiji) onovremeni zapis koji bi na to ma i posredno upućivao; niti da je u ma kojem sintagmatu ili diptiihu Crkva u Srbiji prije 1879. ikada pomenuta kao autokefalna.

Uostalom, nema ni podataka da je Sava Srpski propovijedao nekakvo sektaško „svetosavlje” — u to smislu on je potpuno nedužna žrtva „svetosavskih” krivotvorina nacionalističke histerije novije srpske istoriografije; i sljedstveno, nevina žrtva politike koja se kreira u Beogradu…

Savin otac - Nemanja, rodom iz Raške, dok je kao dječak boravio sa svojim ocem kao izbjeglica u Duklji, pretpostavlja se blizu grada Dokleje — kršten je kao katolik. Savin rođeni brat - Vukan, ostaće uvjereni katolik i na prijestolu od Raške okupirane Duklje, etc.

Na drugoj strani, provjerljivi izvori upućuju da su, za razliku od Srba, preci Crnogoraca - slovenski Dukljani, hrišćanstvo primili mnogo ranije —— najkasnije u 9. vijeku.

Za ovu temu su relevantni „De Administrando Imperio” vizantijskoga cara Konstantina VII Porfirogenita i „Ljetopis popa Dukljanina”. Pokrštavanje Dukljana, o kojem izvještavaju Porfirogenit i pop Dukljanin, podudarno je s arhivskim podacima i materijalnim tragovima na spomenicima u arheološkim nalazištima Crne Gore, ili na primjer s kontekstualnim značenjem hrišćanskoga natpisa na pečatu dukljanskoga arhonta Petra, etc.

Naši preci su pokršteni najkasnije 877. godine, tj. u doba jedinstvene Hristove Crkve, kada je i ustrojena jurisdikcija Dukljanske crkve (Ecclesia Diocletana). Prva starocrnogorska arhiepiskopsko-mitropolitska katedra je saborna crkva Svete Marije, sa śedištem u Dokleji. 

Od 11. vijeka dukljanska arhipastirska katedra će biti u Baru —— a iz tog je vijeka i Vladimir (Jovan) Dukljanski, prvi crnogorski svetitelj.

Za pokrštavanje predaka savremenih Crnogoraca, navodi „Ljetopis popa Dukljanina” da je rezultat misije i jednog od „solunske braće” —— Svetoga Konstantina Ćirila (827-869), misionara iz jurisdikcije Vaseljenske Majke-Crkve.