Serijal "Od kovanica do kodova" kroz prethodne tekstove pomenuo je teme koje su osnova razumijevanja finansijskog svijeta, stigavši do tačke koja predstavlja prekretnicu – tehnologiju bez koje dalji koraci ne bi bili mogući i pojam o kojem se često govori u pogrešnom kontekstu – blockchain, osnovu za nastavak priče koja slijedi i odnosi se na brojne oblasti izvan sfere finansija.
Za Antenu M piše: Ana Nives Radović
Blockchain – pojam koji se sve češće pominje u priči ne samo o digitalnom novcu, već i o brojnim temama, poput medicine, zaštite autorskih prava, lanca snabdijevanja, prepoznavanja identiteta – zaslužuje posebnu temu u ovom serijalu.
Najjednostavniji način da se razumije njegovo značenje je da se, za početak, razumije da je riječ o jednom od najdaljih koraka napravljenih do sada u načinu na koji čuvamo, verifikujemo i razmjenjujemo informacije. Eliminisanjem potrebe za centralizovanom kontrolom, osiguravanjem transparentnosti i poboljšanjem sigurnosti, blockchain ne samo da mijenja brojne oblasti i industrije, već u potpunosti redefiniše koncept povjerenja.
Šta je blockchain?
Iako je riječ o jednoj od najčešće pominjanih inovacija u ovom vijeku, za mnoge i dalje ostaje misteriozan pojam obavijen složenim žargonom. Prva asocijacija i kontekst u kojem se najčešće pominje su kriptovalute, iako on predstavlja mnogo više od mreže putem koje se one razmjenjuju i na kojoj se skladište (baš kao što ni internet ne služi samo za stup društvenim mrežama – dakle, pristup nije moguć bez njega, ali to mu nije jedino svojstvo).
U pitanju je inovativan način na koji se osigurava transparentnost i povjerenje bez potrebe da se to radi preko posrednika. Riječ je o tehnologiji distribuiranih registara, koja je sigurna, nepromjenjiva i decentralizovana – baza podataka koja održava zapise koji mogu biti kreirani u različitim oblastima, a ne samo finansijskoj.
No, prije nego što u ovoj rubrici bude više riječi o načinima na koje ova tehnologija transformiše sve one oblasti u kojima su baze podataka i njihova sigurnost od ključnog značaja, slijedi upoznavanje sa njom – korak po korak.
Zamislite tradicionalnu bazu podataka – elektronski sistem za ubacivanje podataka u redovima i kolonama. Sada zamislite da umjesto da se ti podaci čuvaju na centralnom mjestu (kao što je bankovni server ili data centar neke kompanije), informacija se distribuira kroz ogromnu mrežu računara, pri čemu svaki učesnik ima identičnu kopiju. Upravo ovo je osnovna ideja koja stoji iza blockchaina.
Kao što ova složenica govori – block (blok) i chain (lanac) – ova tehnologija se sastoji od blokova – paketa podataka koji sadrže zapise o transakcijama, a koji su povezani u lanac, čime se osigurava da jednom kada se podaci zabilježe, više ne mgu da budu izmijenjeni ili izbrisani bez saglasnosti mreže. Upravo to je ono što blockchain čini nepromjenjivim i veoma sigurnim.
Svaki blok u blockchainu sadrži tri ključna elementa koja obezbjeđuju njegovu sigurnost i nepromjenjivost. Prvo, on sadrži podatke o transakciji – stvarne informacije koje se bilježe, bilo da je u pitanju finansijska transakcija, detalji ugovora ili razmjena digitalnih sredstava.
Drugi element je vremenska oznaka i jedinstveni “hash” (koji će biti posebna tema u nastavku serijala), koji služi kao kriptografski otisak prsta koji jedinstveno identifikuje blok. Treće, svaki blok sadrži referencu na hash prethodnog bloka, stvarajući neraskidivu vezu u lancu.
Ovakva struktura osigurava da bi svaka pokušaj izmjene jednog bloka uticao na to da se promijeni njegov hash, a samim tim i cijeli lanac, pri čemu je takva, retroaktivna, promjena nemoguća. Drugim riječima, ono što je unešeno u blockchain kao digitalni zapis ostaje tu zauvijek, bez mogućnosti brisanja, mijenjanja ili bilo kakvog manipulisanja podacima.
Kako blockchain funkcioniše?
Na primjeru nepromjenjivosti podataka možda na najbolji način možemo da razumijemo koliko se ova tehnologija razlikuje od svega drugog gdje su intervencije, a samim tim i zloupotrebe podataka gorući problem. Međutim, za razumijevanje njegovog značaja takođe je važno i razumijevanje mehanike blockchaina.
Kada se dogodi transakcija na blockchain mreži, ona prolazi kroz proces verifikacije i umjesto da se oslanja na centralni autoritet (kao što je banka, operator ili državna institucija), transakcije u blockchainu verifikuju “čvorovi” ili “nodovi” – računari koji učestvuju u mreži (koji će takođe biti posebna tema).
Kada korisnik pokrene transakciju, bilo da je u pitanju verifikacija ugovora, slanje kriptovalute ili ažuriranje lanca snabdijevanja, zahtjev se šalje u mrežu, gdje ga više čvorova verifikuje koristeći unaprijed definisani konsenzusni mehanizam (još jedna od narednih tema). Čim postane verifikovana, transakcija se grupiše sa drugim transakcijama u blok i dobija jedinstveni hash.
Ovaj blok se zatim dodaje postojećem blockchainu, osiguravajući transparentan i trajan zapis. Svaki čvor u mreži ažurira svoju kopiju blockchaina kako bi odražavao novu transakciju. Ovaj decentralizovani pristup eliminiše potrebu za posrednicima, čineći transakcije efikasnijim, ekonomičnijim i sigurnijim.
--------------------
Edukativni serijal „Od kovanica do kodova“ je autorski projekat namijenjen razvoju finansijske i finansijsko-tehnološke pismenosti, a čini ga 100 članaka koje od 1. oktobra u okviru FinTech rubrike Antena M objavljuje dva puta sedmično.
Kombinovanjem tema iz oblasti platne industrije, savremenog bankarstva i digitalizacije sa pričom o ulozi i istoriji novca serijal je osmišljen da omogući uvid u širu sliku značenja vrijednosti i razmjene koja se od nastanka do danas odvija na istim principima.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR