Novi metod u istoriografiji (1)

Feljton ,,Novi metod u istoriografiji“ se bavi akademskom čestitošću prof. dr. Marijana Premovića. Feljton je priređen na osnovu moje istoimene knjige ,,Novi metod u istoriografiji“, koja uskoro izlazi iz štampe.

Iako je u velikoj mjeri naučno djelo Marijana Premovića proizvod plagijarizma, predmet analize je Premovićeva doktorska disertacija ,,Srednje i Donje Polimlje i Gornje Podrinje u srednjem veku“, koja je u ogromnoj mjeri prepisana. U feljtonu je zastupljen samo manji dio dokaza koji potvrđuju plagiranost teze.

***

Autor: Milan Šćekić

Marijan Premović (1983) je vanredni profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore, prodekan je za međunarodnu saradnju, rukovodilac Studijskog programa za istoriju i član Naučnog odbora Senata Univerziteta Crne Gore. Osnovne studije istorije završio na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Nišu, dok je  titulu magistra istorije stekao na Filozofskom fakultetu u Istočnom Sarajevu – Pale (2010). Doktorirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gdje je 2013. godine odbranio tezu: ,,Srednje i Donje Polimlje i Gornje Podrinje u srednjem veku“, i tako je, kako navodi u biografiji, postao ,,najmlađi doktor istorijskih nauka u Crnoj Gori“. Dobitnik je Priznanja Univerziteta Crne Gore kao zaslužni pojedinac za rezultate postignute 2021. godine.

A kako je Premović postao najmlađi i najperspektivnji istoričar u Crnoj Gori pokazaćemo na primjeru njegovog doktorata, koji je skoro čitav isprepisivan. Iako je iz tehničkih razloga nemoguće objaviti sve dokaze o plagijarizmu, navešćemo neke od primjera Premovićevog neetičnog ponašanja.

Na 12. strani Premović tvrdi: ,,U srednjovjekovnim pisanim izvorima Polimlje se izgleda odnosilo samo na kraj oko Donjeg Polimlja, ispod Dabra.“

Mihailo Dinić u radu ,,Zemlje hercega Svetog Save“ (,,Srpske zemlje u srednjem veku“, Beograd, 1978) o tome piše: ,,Polimlje ..se ...kako izgleda, u srednjem vijeku odnosio samo na kraj oko donjeg Lima, ispod Dabra.“

Za bjelopoljsku kotlinu tvrdi: ,,Bjelopoljska kotlina je oivičena ograncima Pešterske visoravni sa istočne strane, Obrovom (1006 m) sa jugoistoka, sa juga Bjelasicom (2317 m) i sa sjevera i zapada vrhovima Lise (1609 m), prema sjeveroistoku i jugozapadu otvorena je dolinom Lima, a na zapadu i sjeverozapadu dolinom Ljuboviđe. Kotlina je predisponirana tekstonskim rasjedom pravcem sjvere-jug. Na ovom prostoru izražene su dvije terase: prva na 575 m, druga na 620 m, a najniža nadmorska visina kotline iznosi 531 m. Bjelopoljska kotlina se pruža od sjeverozapada prema jugoistoku u dužini od 10 do 12 km a u širini oko tri km.“

Većina ovih tvrdnji doslovno je preuzeta iz monografije ,,Bijelo Polje“ (Beograd, 1987), koju, istina, Premović u fus noti navodi kao izvor koji je koristio. Ali, to ga ne može abolirati od odgovornosti. Jer je doslovno preuzimanje tuđih riječi i misli plagijat.

Prilog 3a

Na 28. strani doktorata Premović navodi: ,,U srednjovjekovnoj srpskoj državi najmanja upravna i teritorijalna jedinica bila je župa.“

Nesporno je da je ova konstatacija tačna, ali problem je što ovo nije Premovićeva već tvrdnja koju je doslovno prepisao od Siniše Mišića iz rada ,,Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XV vek)“ (u: ,,Kralj Vladislav i Srbija XIII veka“, Beograd, 2003).

Zatim na 29. strani navodi: ,,Pojam župe kod svih Slovena prisutan je između IX i XII vijeka.“

Ista rečenica nalazi se u radu Siniše Mišića ,,Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XV vek)“, publikovanog u zborniku ,,Kralj Vladislav i Srbija XIII veka“ (Beograd, 2003).

Potom Premović kaže: ,,Župe su teritorijalno bile različite po svom obimu, nekada je to bila mala rječna dolina, nekada veliko polje u karstu (Popovo, Dabar, Nevesinje i sl.)“

I ova rečenica je prepisana iz rada Siniše Mišića (,,Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XV vek)“, što potvrđuje faksimil koji prilažemo:

Zatim tvrdi: ,,Međe između župa bile su pusto brdo ili šuma, gdje su stanovnici susjednih sela morali da čuvaju puteve.“

I ova rečenica je prepisana od Siniše Mišića iz višestruko pokradenog rada ,,Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XV vek)“.

Premović doslovno prepisuje Sinišu Mišića (,,Teritorijalno-upravna organizacija Polimlja (XII-XV vek)“ i kada na 30. strani tvrdi: ,,Kao mala teritorijalna jedinica župa nije mogla da opstane kao samostalni činilac, pa se župe udružuju u veće teritorijalne i upravne cjeline. Tako nastaju i prve srpske države.“

Razlika između Mišićeve i Premovićeve rečenice je u dva slova. Jedno je nastalo kao posljedica ijekavizacije, pa se riječ ,,celina“ kod Mišića kod Premovića navodi kao ,,cjelina“, dok je slovo ,,i“ dopisao Premović, na čemu mu  treba čestitati s obzirom da se odvažio da ipak nešto sam smisli. Druga rečenica glasi: ,,Tako nastaju i prve srpske države“, dok kod Mišića piše: ,,Tako nastaju prve srpske države...“

Primjera sitnih potkradanja u Premovićevom doktoratu ima sijaset. Ako bi neko na osnovu toga Premovića okarakterisao kao sitnog lopova, kazao bi poluistinu, jer Premović zna da krade i na veliko. To potvrđuje kada izlaže o župama na 30. strani: ,,Šta je sve činilo teritoriju i cjelinu jedne župe saznaje se iz opisa primorske župe Konavli krajem XIV vijeka: sva sela i ljudi i zemlje i paše i vode i mlinovi i dohoci i sve, što pripada župi konavoskoj i sa svim međama i granicama. A međnici su bili označeni biljezima i znamenjem.“

Premović je ovaj pasus prepisao od Gordane Tomović, iz ,,Leksikona srpskog srednjeg veka“, samo što je ijekavizirao određene riječi. Ostalo je sve isto. Tako se na ‘prestižnom’ beogradskom univerzitetu, da to niko ne primjeti od članova komisije, postaje doktor istorijskih nauka. Ali, pošto se većina plagijatora uglavnom brani da im je u momentu kada su prepisivali koncetracija bila na minimumu, kao i da su zaboravili da stave znake navodnika, kod Premovića to nije bio slučaj, što najbolje potvrđuje tekst Gordane Tomović:

Nastaviće se...