Crkvu na Lovćenu Srbi srušili do temelja još 1925, a sada bi i Njegošev mauzolej

Priredio: Vladimir Jovanović

NESVRŠENI STUDENT astronomije Jovan Plamenac, paroh Crkve Srbije (SPC) iz Bara koji je krajem 2020. hapšen zbog skrnavljenja grobnice crnogorskoga vladike Arsenija Plamenca; zatim, mašinski inženjer, BIVŠI KOMUNISTIČKI FUNKCIONER Jovan Markuš i GUSLAR-urednik „Svetigore” Radosav Vojinović, najavili su na današnjoj press konferenciji (slika gore) da će u srijedu u Podgorici biti održan, kako je navedeno, „Okrugli sto: Pedeset godina od razaranja Njegoševe kapele na Lovćenu“. Organizator je eparhija crnogorsko-primorska SPC.

Plamenac, Markuš i Vojinović — sva trojica na platnome spisku Crkve Srbije — danas su „otkrili” da je, kako tvrde, „prije pola vijeka, u avgustu i početkom septembra 1972. godine, porušena crkva Svetoga Petra Cetinjskoga na Lovćenu” — iako je taj hram POTPUNO PORUŠEN  pet decenija ranije, 1925. GODINE od strane vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. 

Naime, crkva Sv. Petra Cetinjskoga — podigao je Njegoš 1840-ih u slavu svoga strica, a koga je, kao vladika autokefalne Crkve (koji je nosio i bijelu kamilavku kao simbol toga dostojanstva) 1834. samostalno kanonizovao i „crvenim slovima” upisao u kalendar Crnogorske poravoslavne crkve uprkos protivljenju jerarhija Ruske i srpske Karlovačke crkve — dijelom je oštećena početkom 1916. u ratnim djejstvima od austrougarske artiljerije. 

NIJE OBNOVLJENA, iako je postojao poseban projekat za to. 

SRBI su 1925. potpuno, DO TEMELJA PORUŠILI Njegoševu crkvu na Lovćenu.

Potom je, blizu mjesta originalne Njegoševe crkve, Aleksandar Karađorđević, po idejnom projektu ruskoga emigranta Nikolaja Krasnova, podigao sasvim drugi, NOVI OBJEKAT, „kapelu” koju je posvetio i drugom svetitelju (Sv. Đorđiju), a ne Svetome Petru Cetinjskome. 

Ova „karađorđevićevska kapela” simbolizovala je uništenje vladavine Njegoševih nasljednika, iz dinastije Petrovića-Njegoša, te nezavisne Kraljevine Crne Gore i njezine autokefalne Crkve — kojoj je i Njegoš bio poglavar.

Kako je danas saopštio J. Plamenac, „mitropolit crnogorsko-primorski Danilo Dajković, u vrijeme kada su 1972. godine rušili crkvu na Lovćenu, otišao u Švajcarsku, jer, kako je dodao, nikako nije mogao da bude saglasan sa tim”. On je kazao da su „protiv Dajkovića tada organizovane jedine demonstracije u komunističkoj Crnoj Gori”.

„Što se to, zapravo, prije pedeset godina dogodilo na Lovćenu, da li je to porušena jedna građevina da bi bila izgrađena druga? Ne, tada je sklonjen jedan simbol, da bi bio postavljen drugi, njemu oprečan”, tvrdi Plamenac i dodaje kako je to „ideološko pitanje i, posljedično, političko”.

Bivši komunista J. Markuš je pomenuo da je SPC (Mitropolija crnogorsko-primorska, osnovana 1931) protiv SR Crne Gore pokrenula i sudski postupak, ali nije ispričao priču do kraja — da je SPC izgubila.

Plamenac, Markuš i Vojinović su danas propuštili da saopšte, ili im je to nepoznato, da je podizanje mauzoleja na Lovćenu, koji je 1974. realizovala NR/SR Crna Gora, po nešto modifikovanom projektu Ivana Meštrovića prvotna ideja upravo Aleksandra Karađorđevića, od koje je odustao — projekat mu bio preskup!

O tome da je 1925. podignut sasvim novi objekat, tj. da nije obnovljena „njegoševska” crkva posvećena Sv. Petru Cetinjskome svjedoči i srpski istoričar Vladimir Dedijer:

„Ova kapela je građena od NOVOG kamena, na NOVIM temeljima, a ostaci stare kapele su BAČENI u Jezerski vrh... Aleksandrova zadužbina je oličenje UNIŠTENJA državnosti Crne Gore posle 1918... Aleksandrova kapelica na Lovćenu je ujedno simbol UNIŠTENJA nezavisnosti Crnogorske mitropolije...“ („Pismo Vladimira Dedijera“,„Borba”, Beograd 20. avgusta 1970).

Novi kamen za tu „Aleksandrovu kapelu” je 1925. dovlačen i iz Srbije — iz Venčaca kod Aranđelovca!

Srbi nastoje da „kompromituju” Njegošev mauzolej i time da je idejni autor ovoga projekta Ivan Meštrović po nacionalnosti Hrvat. Meštrović je autor i najpoznatijih monumentalnih spomenika u Beogradu, koji, međutim, Srbima „ne smetaju” — poput dva spomenika na Kalemegdanu (Pobedniku i Zahvalnost Francuskoj) ili spomenika Neznanome junaku na Avali.

Mauzolej na Lovećenu ima posebnu kriptu, a u njoj, na Njegoševoj grobnici, ugraviran je krst.

Istoričar dr Dragutin Papović je 2017. objavio dokument da je 17. septembra 1974. u Republičku komisiju za odnose sa vjerskim zajednicama tadašnje vlade SR Crne Gore, kako se navodi, „stigao i odgovor Arhijerskog Sinoda SPC, sa potpisom patrijarha Germana [Đorića]”. 

„Sinod se ZAHVALIO Komisiji na izvještaju da je MAUZOLEJ ZAVRŠEN i IZRAZIO JE ZADOVOLJSTVO na spremnosti da se odobri i dalje vršenje vjerskih obreda nad Njegoševim grobom, prema ustaljenoj praksi i tradiciji. Dalje dogovore oko vjerskih obreda u Mauzoleju Sinod je prepustio dogovoru Komisije i mitropolita Danila [Dajkovića]” (DACG – 411, k. 33, Sveti Arhijerejski Sinod SPC – Republičkoj komisiji za verska pitanja SR Crne Gore).

Takođe, objavljen je i sadržaj dokumenta od 11. decembra 1974. da se „mitropolit [Danilo Dajković] SAGLASIO da se u kripti Mauzoleja na Loćenu crkveni obred može obavljati 12. jula i 1. novembra”. Predstavnicima vlasti SR Crne Gore, „mitropolit je naveo da bi se na Lovćenu [u Mauzoleju] vršio samo obred tzv. mali pomen, dok bi se sve drugo što je vezano za obred vršilo u Cetinjskom manastiru” (DACG – 411, k. 33, Kontakt sa Mitropolitom Danilom, Titograd)…