Intronizacija poglavara Finske pravoslavne crkve

Priredio: V.J.

Ilija Valgren (62), novi poglavar Finske pravoslavne crkve, ustoličen je danas u Uspenjskoj crkvi u Helsinkiju, sa zvanjem: Arhiepiskop helsinški i cijele Finske.

On je peti u istoriji poglavar Finske crkve, autonomne jurisdikcije Vaseljenske patrijaršije.

Ilijin prethodnik, arhiepiskop Leo, ranije ove godine je tražio umirovljenje zbog starosti i narušenog zdravlja.

Tokom današnjeg obreda intronizacije novoga poglavara pravoslavnih Finske, Vaseljensku Majku-Crkvu je predstavljao mitropolit austrijski Arsenije, koji je prenio arhiepiskopu Iliji „otačke želje i patrijaršijske blagoslove” vaseljenskoga patrijarha Vartolomeja. 

Ističući ulogu „kanonskog pastira” Finske pravoslavne crkve, Arsenije je saopštio odluku carigradskoga Svetog Sinoda u vezi s postavljenjem Ilije. Takođe, obratio se novome Arhiepiskopu riječima podrške. I dosadašnji arhiepiskop - poglavar Finske crkve, emeritus Leo, održao je govor ohrabrenja novopostavljenom arhijereju. 

Novi arhiepiskop helsinški i cijele Finske Ilija u pastoralnoj je beśedi naglasio težinu nove uloge. „Ogromna odgovornost je stavljena na moja ramena”, kazao je. 

Arhiepiskop je podvukao misiju Crkve da služi društvu — osobito marginalizovanim i zaboravljenim — upozoravajući: „Ako budemo ćutali pred nepravdom, izgubili smo se”. 

Ilija je istakao jedinstvo, saradnju i posvećenost ekumenskom dijalogu: „Prava veza se ne rađa za stolovima uz kafu, već u susretu srdaca”. 

Novi finski predstojatelj, prenosi portal „Orthodox Times”, zaključio je pozivom na zajedničku odgovornost i vjeru u božansku milost: „Božja ljubav je jača od bilo koje sile na zemlji - Njegova svjetlost najjače sija u pukotinama koje sami ne možemo da popravimo”.

Nakon što je Finska, izdvajajući se iz Rusije, 1917. proglasila državnu nezavisnost, Finska pravoslavna crkva (Suomen ortodoksinen kirkko) kao autonomna jurisdikcija priznata je 1921. od strane Moskovske patrijaršije. 

Međutim, Finska crkva, poštujući kanonski poredak Svete Crkve, 1923. stavila se pod omofor Patrijarha u Carigradu, postajući autonomni kanonski ogranak Vaseljenske Majke-Crkve — potpuno nezavisan od Moskve. 

Dosadašnji poglavar Finske crkve, arhiepiskop Leo, ocijenio je u izjavi ranije ove godine da se Moskovska patrijaršija, ispovijedajući jeresi, samoizopštava iz pravoslavlja: 

„Naše doba iznjedrilo je novi totalitarni mit i ideologiju pod krinkom pravoslavlja koje u stvarnosti uopšte ne predstavlja hrišćanstvo”. 

„Prije nekoliko godina još sam mogao prepoznati neke ostatke pravoslavlja u Moskovskoj patrijaršiji” — kazao je Leo — „ali oni su sada zamijenjeni mješavinom ruskoga mesijanizma, pravoslavnoga fašizma i etnofiletizma”.

Bogoslužbeni jezici Finske crkve: finski, švedski, crkvenoslovenski. Pastva broji oko 60.000 vjernika, ili nešto preko 1 odsto domicilnog stanovništva Finske. Broj pravoslavnih u Finskoj je povećan posljednjih godina pristizanjem izbjeglih Ukrajinaca u tu zemlju. 

Finska država je 1969. zakonom priznala Finsku pravoslavnu kao vjersku zajednicu s posebnim državnim statusom. 

Autonomna crkva u pravoslavlju je pomjesna jurisdikcija koja je dobila nezavisnost u pitanjima unutrašnjeg upravljanja od kirijaršijske, Majke-Crkve Vaseljenske i-ili patrijaršije Jerusalimske. Poglavar autonomne crkve, koja ima poseban ustav, bira se na lokalnom saboru — uz naknadno odobrenje (blagoslov) patrijaraha i sinodâ u Carigradu i Jerusalimu. 

Takođe, poglavar autonomne crkve podliježe domenu najvišega suda kirijaršijskih crkava.

U jurisdikciji Vaseljenske patrijaršije su ove autonomne jurisdikcije: - Finska pravoslavna crkva; - Estonska apostolska pravoslavna crkva. U jurisdikciji Jerusalimske patrijaršije: - Sinajska arhiepiskopija (Egipat). 

Moskovska patrijaršija je u novija vremena, van granica svoje kanonske jurisdikcije, ustrojila divlje autonomije, nepriznate od Vaseljenske Majke-Crkve, a to su: - Japanska pravoslavna crkva; - Kineska pravoslavna crkva. Rusi su ustrojili i nekoliko tzv. samoupravnih crkava, koje su jednako nekanonske kao i 1970. godine iz Moskve oglašena „autokefalija” Pravoslavne crkve Amerike. 

I Crkva Srbije (SPC) je nekanonski oformila 2000-ih tzv. Pravoslavnu ohridsku arhiepiskopiju (predstojatelj Jovan Vraniškovski); no, tu je tvorevinu raspuštila, nakon što je 2022. objavila svoj falš „tomos o autokefaliji” za Ohridsku arhiepiskopiju (MPC-OA).

Crkva Srbije (Mitropolija beogradska) imala je od 1831. do 1879. autonomiju u sastavu Vaseljenske patrijaršije.