Kroz obrazovne i kulturne projekte, srpske i ruske vrijednosti promovišu se kao univerzalne, što ugrožava crnogorski kulturni identitet

Proces evropskih integracija Crne Gore suočen je sa ozbiljnim izazovima usljed sve intenzivnijih aktivnosti prosrpskih i proruskih aktera koji djeluju u državi, ocijenjeno je u studiji Digitalnog forenzičkog centra (DFC).

Iz DFC-a su kazali da je cilj studije „Instrumenti meke moći u hibridnim strategijama“, čije su rezultate predstavili danas, da ukaže na kompleksnost interesa Srbije u Crnoj Gori, sa fokusom na političke, medijske, kulturne i vjerske aspekte.

U studiji je ocijenjeno da pojedine inicijative poput one za uspostavljanje dvojnog državljanstva sa Srbijom i donošenje zakona o stranim agentima, ukoliko bi bile institucionalizovane, mogu rezultirati blokadom procesa približavanja Crne Gore Evropskoj uniji (EU).

„Proces evropskih integracija Crne Gore suočen je sa ozbiljnim izazovima usljed sve intenzivnijih aktivnosti prosrpskih i proruskih aktera koji svoje djelovanje usklađuju sa interesima režima u Beogradu“, navodi se u studiji.

Kako se dodaje, Crna Gora, u kontekstu aktuelne geopolitičke dinamike, ima otvorene mogućnosti za ubrzani pristup EU, a to dodatno naglašava štetnost inicijativa koje podržavaju srpski politički proksi akteri.

Iz DFC-a su upozorili da prosrpski politički akteri u 44. Vladi Crne Gore permanentno djeluju u pravcu ostvarivanja agende „svesrpskog unitarizma“.

„Narativ o brzom pristupanju EU oni maskiraju aktivnostima koje su usklađene sa regionalnim projekcijama režima u Beogradu“, kaže se u dokumentu i dodaje da okosnicu tih aktivnosti čine identitetske teme koje rehabilituju nacionalističke narative iz devedesetih godina i polarizuju crnogorsko društvo.

Iz DFC-a su ukazali da je strategija predstavnika koalicije Za budućnost Crne Gore (ZBCG) da, u sinergiji za zvaničnim Beogradom, hibridnim aktivnostima promovišu nepojmljive ideje koje će u određenom momentu biti prihvatljive crnogorskom društvu.

Kako se navodi u studiji, režim Aleksandra Vučića u Crnoj Gori pokušava da ostvari hegemonističke ambicije sprovođenjem hibridnih aktivnosti.

„One su dio sofisticirane strategije koja kombinuje različite mehanizme meke moći i malignog uticaja s ciljem jačanja prisustva u državi članici NATO koja je i najozbiljniji kandidat za članstvo u EU“, kaže se u stidiji.

Pojašnjeno je da su u osnovi strategije kombinovane aktivnosti koje koriste političke, diplomatske, informativne, ekonomske, kulturne, obrazovne i religijske instrumente kako bi se oblikovalo političko okruženje i uticalo na javno mnjenje i društvenu stabilnost Crne Gore.

„Na taj način, hibridni pristupi sračunati su na podrivanje prozapadne politike i snaženje srpskih nacionalnih interesa koje promovišu brojni prosrpski proksiji u Crnoj Gori, koji se skrivaju iza istorijskih, kulturnih i etničkih veza koje i dalje snažno povezuju dvije države“, navodi se u studiji.

U dokumentu se dodaje da je jedan od ključnih mehanizama uticaja plasiranje dezinformacionih narativa putem medija i društvenih mreža, kojima se, kako se navodi, nastoji destabilizovati nacionalni identitet Crne Gore.

„Srpska pravoslavna crkva (SPC) igra ključnu ulogu u mobilizaciji građana i promociji političkih opcija koje su bliske srpskim interesima“, kaže se u dokumentu DFC-a.

Iz te organizacije su upozorili i na, kako su naveli, eroziju građanskog karaktera Crne Gore.

„Prosrpski akteri u Crnoj Gori intenzivno koriste sve dostupne mehanizme za podrivanje građanskog karaktera države definisanog Ustavom“, navodi se u studiji.

Iz DFC-a su ocijenili da najave o sazivanju ustavotvorne skupštine, kao ključne platforme za izmjenu Ustava, pokazuju da prosrpske i proruske strukture teže brisanju građanskog modela društva, otvarajući prostor za „etničku federalizaciju Crne Gore“.

„Taj scenario predstavlja ozbiljnu prijetnju građanskom konceptu i društvenoj koheziji u Crnoj Gori“, navodi se u studiji.

U dokumentu su ukazuje i na instrumentalizaciju religije kao političkog sredstva i dodaje da poistovjećivanje srpske etničke pripadnosti i pravoslavlja, predstavlja snažan mehanizam za ostvarivanje interesa Srbije u regionu, posebno kroz djelovanje SPC.

Iz DFC-a su upozorili na kreiranje antizapadnih stavova u crnogorskom društvu.

„Prosrpski i proruski portali u Crnoj Gori preuzimaju sadržaje iz srpskih tabloida ili iz filijala ruskih medija sa sjedištem u Srbiji. Ti medijski narativi karakteristični su po snažnom antizapadnom tonu, negiranju crnogorskog identiteta i kulture i glorifikaciji Srbije i Rusije kao čuvara tradicionalnih vrijednosti“, navodi se u studiji.

Kako se dodaje, Srbija putem meke moći u oblastima kulture i obrazovanja aktivno radi na promovisanju „tradicionalnih srpskih vrijednosti“.

„Kroz obrazovne inicijative i kulturne projekte, srpske i ruske vrijednosti promovišu se kao univerzalne, što može ugroziti autentičnost crnogorskog kulturnog identiteta“, kaže se u dokumentu.

Iz DFC-a su pojasnili da se nakon promjene vlasti 2020. godine, niza izbornih ciklusa, popisa stanovništva i drugih važnih društveno-političkih događaja, u javnom diskursu sve češće pojavljaju akteri koji nastoje da ideološki, kulturološki i politički približe Crnu Goru Srbiji.

Studija DFC-a sadrži i preporuke usmjerene na rješavanje izazova na koje su ukazali, a prva među njima je da bi u Crnoj Gori primarni fokus trebalo da bude na procesu evropskih integracija.

„Ključni donosioci političkih odluka moraju dosljedno usmjeriti pažnju i resurse na ispunjavanje uslova za pridruživanje EU. Svaka inicijativa koja nije direktno povezana sa tim procesom, poput donošenja zakona o stranim agentima i uvođenja dvojnog državljanstva sa Srbijom, treba biti odložena ili uklonjena iz prioriteta“, navodi se u studiji.

Kako se dodaje, preusmjeravanjem fokusa sa procesa evropskih integracija može doći do destabilizacije i dodatnog slabljenja društvene kohezije u Crnoj Gori.

Iz DFC-a su upozorili da preuranjeno otvaranje izmjene Ustava predstavlja rizik za evropski put Crne Gore, otvarajući prostor za potencijalne inicijative koje mogu destabilizovati ili usporiti proces evropskih integracija.

U DFC-u smatraju da je jedan od ključnih od prioriteta jačanje kapaciteta državnih institucija kako bi se smanjio uticaj vjerskih organizacija na političke i društvene procese, uz očuvanje sekularnog i građanskog karaktera crnogorskog društva.

„Institucije moraju djelovati proaktivno u cilju prevencije mogućih uticaja koji bi mogli ugroziti društvenu koheziju i neutralnost države u vjerskim pitanjima“, naglašeno je u studiji.

Među preporukama DFC-a je i unaprjeđivanje kontrolnih i nadzornih mehanizama u oblasti kulture i obrazovanja, ali i jačanje institucionalnih kapaciteta za borbu protiv dezinformacionih narativa.

„Skupština Crne Gore mora intenzivirati kontrolne i nadzorne mehanizme u domenu kulture i obrazovanja imajući u vidu potencijalno štetne strane uticaje koji bi mogli imati dugoročne negativne posljedice po identitet i stabilnost društva“, kaže se u studiji.

Iz DFC-a su istakli da je integritet obrazovnog sistema temelj građanskog i demokratskog društva.

„Neophodno je jačanje institucionalnih kapaciteta u cilju suzbijanja dezinformacionih narativa kroz koordinisane napore državnih institucija, regulatora i stručnih tijela“, ocijenjeno je u studiji.

Dodaje se da je uloga regulatora ključna u razvoju politika koje sankcionišu dezinformacije i promovišu transparentnost u medijima i na društvenim mrežama.

„Nužno je kontinuirano jačanje medijske i digitalne pismenosti građana kako bi prepoznali i odbacili manipulativne sadržaje“, kaže se u preporukama DFC-a.