Spin majstori

Za Antenu M piše: Aleksandra Bosnić Đurić 

Režimski spin majstori u Srbiji i njihova braća u Crnoj Gori svim sredstvima se služe da uguše studentske i građanske proteste u obje države. S razlogom. Jer, ako bi studentsko-građanske pobune u obje države urodile plodom, klupko korupcije, uzurpiranje institucija i loših vršenja vlasti bi se najzad sasvim odmotalo. Ovoga puta u pravcu emancipacije i vraćanja integriteta do sada uspavanom, malaksalom i dugotrajnom hipnozom sluđenom građanstvu. I opet, isto važi i za Srbiju i za Crnu Goru, jer su obje, svaka na svoj način, u raljama posljednjeg autokratskog režima u Srbiji koji je 2020. eksplicirao, a potom pokušao i da realizuje ideološko-teritorijalni konstrukt srpskog sveta.

U međuvremenu, i pored uporne propagandne hipnoze, građanima je postajalo sve jasnije da su, zapravo, taoci jedne izvorno represivne, sumnjive i mimikrirane ideje, kojoj je u osnovi motivacijskog spektra korupcija nezapamćenih razmjera za ovaj dio Zapadnog Balkana. A onda su na scenu stupili studenti. S vrlo konkretnim i jasnim zahtjevima upućenim vlastima svojih država, formulisanim nakon tragičnih događaja kojima su u temelju upravo korupcija i uzurpacija institucija, uz masovna kršenja građanskih prava.

Ovih dana se nakon masovnih protesta u svim većim gradovima Srbije događaju i protesti u malim mjestima, varošicama i selima, protestuje se i po gradskim opštinama i zonama gradova. A u Crnoj Gori, uz poruku Zajedno smo jači, neformalna grupa studentkinja i studenata Kamo Śutra obavjestila je regionalnu javnost da je već sedam gradova stalo uz studente. Na protestu podrške, prekjuče u Rijeci, podržani su i crnogorski i srpski studenti.

I spin hipnotizeri su shvatili da ovoga puta nije riječ o već viđenim protestnim serijalima koje su, poslije izvjesnog vremena, s manjim ili većim naporom, rušili i gušili. Da je ovoga puta zaista riječ o udruženoj studentskoj i građanskoj, recimo to jednostavno, borbi za slobodu. U doslovnom značenju spinovanje znači zavrtjeti priču ili informaciju tako da javnost svrsta na stranu koja odgovara onima u čijem interesu se plasiraju informacije. Najopštije definicije tehniku spinovanja određuju kao oblik propagande koja se realizuje ciljanom interpretacijom događaja i obmanjivanja javnog mnjenja.

U izvrsnom tekstu Efikasne propagandne i spin tehnike: kako se proizvodi magla, objavljenom na portalu Istinomjer, Milijana Rogač upozorava da „dezinformisanje, pod plaštom informisanja i brige za javni interes, podrazumijeva stvaranje iskrivljenog ogledala, igrajući uvijek na kartu emocija“, kao i na činjenicu da se spin „uvijek tiče konkretnog događaja i podrazumijeva više manipulativnih tehnika, ne bi li stvarnost ostala prividno takva kakvom su je spin doktori (i spin diktatori) zamislili“.

U nizu propagandnih tehnika, kada je riječ o najnovijim aktivnostima režimskih spin majstora u Srbiji i njihovih poslušnika u Crnoj Gori, najzastupljenija je tehnika takozvanog „ispiranja mozga“, koja se se prema profesoru Zoranu Slavujeviću sprovodi „snažnom indoktrinacijom, uz metode smanjivanja otpora, kako bi se postigla potpuna poslušnost. Kombinuju se različite tehnike propagande, uz psihičku (i fizičku) torturu, a cilj je potpuna promjena ponašanja. Od uspješnog spinovanja, napominje Milijana Rogač, publici može da se „zavrti u glavi“, jer ono „gađa više ciljeva, sadrži više poruka – a dešava se, po pravilu, u vrlo kratkom periodu“.

Tim beogradskog portala Istinomer, početkom februara, objavio je kratki vodič Kako da odgovorite na najčešće spinove vlasti protiv studenata. Uz napomenu da je vlast u Srbiji pomoću propagandne mašinerije do sada pokušala „svašta u odnosu na studente“ – „da ih potkupi, zaplaši, okleveće, podijeli“, apeluju da je važno razgovarati s ljudima iz svog okruženja koji su potpali pod uticaj spinova kao i da se sagovornicima jasnim argumentima pomogne da izađu iz manipulativnog medijskog mraka. Evo kako izgleda sažetak najčešćih neistina: zahtevi su ispunjeni; protesti su politički, a ne studentski; suština protesta je „ubistvo predsjednika“ (važi za Srbiju); savjetodavni referendum (važi za Srbiju); Kurti podržava studente; Hrvatska destabilizuje Srbiju preko studenata; obojene revolucije (važi i za Srbiju i za Crnu Goru); Narodni pokret – ponovo ... (važi za Srbiju); povoljni stambeni krediti (važi za Srbiju). U vrijeme kad je nastajao ovaj popis još uvijek u Srbiji nije bio aktuelan mega-spin otcjepljenje Vojvodine – rezolucija o Vojvodini. Budući da su studentski i građanski protesti u Crnoj Gori počeli nakon protesta u Srbiji, očekivano je da će se i spin tehnike i u ovoj državi primjenjivati sve intenzivnije. Nemoguće je ne spomenuti spin koji eksplicitno „spaja“ proteste u Srbiji s protestima u Crnoj Gori, a on je vrlo kratak i podjednako bizaran i glasi: sada je jasno da iza protesta i u Srbiji i u Crnoj gori stoji - Milo Đukanović.

Neposredne konsekvence ovakvih krivotvorenja realnosti nijesu samo određene organizacije diskursa već i svojevrsne orijentacije političkih egzistencija. U autoritarnim režimima stvaranje željenih utisaka, očigledno, zamjenjuje istinu. Međutim, kada vlast poseže za tehnikom spinovanja to predstavlja nesumnjivi znak da za tu (autoritarnu, nedemokratsku) vlast, istina više nije svrsishodna. Istina suštinski postaje odvojena od vlasti. Istovremeno, istina postaje glavno oruđe pobunjenih građana. U ovoj političkoj (samo)transformaciji istina se, tako, manifestuje kao proces oslobađanja od moći koju režim ima nad građanima. Kao oblik otpora represivnim praksama vlasti. S druge strane, spinovanje, i pored toga što s vremena na vrijeme uspjeva da okrene percepciju građana, dugoročno uvodi svoje kreatore u obrnutu spiralu koja se na svom kraju (ili dnu) neizbježno završava suprotnim efektom.

U suočavanju sa (po njih) neprijatnom – istinom.