Predsjednica Evropske komisije, Ursula fon der Lajen, nalazi se na istorijskoj raskrsnici. U jednom scenariju, njen mandat mogao bi biti zapamćen po učvršćivanju autonomije Evrope u odbrani i revitalizaciji njene ekonomije. U drugom, mogao bi označiti početak haotičnog opadanja. U svakom slučaju, povratak Donalda Trampa u Bijelu kuću nadmašuje njen dnevni red, prijeteći da poremeti njene napore da podrži Ukrajinu, postigne ciljeve u oblasti klime i zaštiti Evropu od eskalirajućeg globalnog trgovinskog rata, ocjenjuje u najnovijoj analizi Politico.
Tokom posljednjih pet godina, Fon der Lajen je postala značajna figura u evropskoj politici. Predvodila je koordinisane odgovore EU na pandemiju COVID-19 i rusku invaziju na Ukrajinu. Veliki dio njenog uspjeha, posebno u vezi sa Ukrajinom, proizašao je iz njene saradnje sa američkim predsjednikom Džoom Bajdenom.
Osnova saradnje
Prema analizi koju je objavio Politico, saradnja sa Bajdenom započela je nekoliko mjeseci prije nego što su ruski tenkovi prešli ukrajinsku granicu. U novembru 2021. godine, tokom posjete Fon der Lajen Bijeloj kući, Bajden je podijelio obavještajne podatke o mogućoj invaziji. Zajedno su osmislili paket sankcija i kontrola izvoza koji će biti primijenjeni kada do invazije dođe. Nakon početka rata, saradnja je postajala sve intenzivnija.
Kada je Bajdenov Zakon o smanjenju inflacije izazvao strahove u Evropi zbog ekonomskih neprilika, Fon der Lajen je darađivala sa Vašingtonom kako bi ublažila udar. Ipak, mogući povratak Trampa prijeti da raskine ovaj odnos.
Izazovna istorija sa Trampom
Diplomate EU, koje su za politico govorile anonimno, napominju da je Tramp istorijski pokazivao neprijateljstvo prema EU, uvodeći carine na čelik i aluminijum, povlačeći se iz ključnih međunarodnih sporazuma poput Pariskog sporazuma o klimi i iranskog nuklearnog sporazuma, te kritikujući članice NATO-a zbog nedovoljnih ulaganja u odbranu. Trampovo hvaljenje Brexita i njegova izjava da je EU „neprijatelj“ naglašavaju njegov antagonistički stav.
Povratkom Trampa na vlast, Fon der Lajen bi mogla da se suoči sa brojnim izazovima. Tramp je obećao da će smanjiti američku podršku Ukrajini, osim ako Kijev ne preda teritoriju Rusiji, što bi moglo da promijeni tok rata. Takođe, prijeti uvođenjem širokih tarifa na evropske proizvode, što bi dodatno opteretilo ionako narušenu evropsku ekonomiju.
Ekonomske i odbrambene tenzije
Trampove ekonomske politike mogle bi da destabilizuju globalnu trgovinu. Predložena carinska stopa od 60% na kineske uvoze mogla bi preplaviti evropska tržišta jeftinom robom dok Peking preusmjerava izvoze. Štaviše, Tramp je spomenuo mogućnost uvođenja carina zemljama koje ne ispune NATO ciljeve potrošnje, pri čemu bi Njemačka, ključna pokretačka snaga evropske ekonomije, mogla da bude na njegovoj meti.
Ove prijetnje mogle bi paradoksalno ojačati EU. Fon der Lajen bi mogla da iskoristi pritisak Vašingtona kako bi podstakla jaču evropsku potrošnju u odbrani, robusniji tehnološki sektor i jedinstvenu politiku prema Kini — korake koje su neke države članive već dugo zagovarale, ali ih nisu uspjele implementirati.
Traženje saveznika
Zvanično, Fon der Lajen je jedna od glavnih kontakt osoba Vašingtona za trgovinu, klimu i tehnologiju. Ipak, diplomate vjeruju da bi mogla da bude primorana da se osloni na druge koji imaju bolji pristup Trampu, kao što su italijanska premijerka Đorđa Meloni ili generalni sekretar NATO-a Mark Rute, čiji su prethodni odnosi sa Trampom imali kredibilitet.
Kako bi se nosila sa tim izazovima, Fon der Lajen priprema mješavinu podsticaja i protivmjera. Pomenula je ideju povećanja evropskog uvoza američkog ukapljenog prirodnog gasa (LNG), što podsjeća na taktiku njenog prethodnika Žan-Kloda Junkera iz 2018. godine, kojom je smanjio napetosti sa Trampom. Međutim, stručnjaci poput Marka Leonarda iz Evropskog savjeta za spoljne odnose sumnjaju u dugoročnu efikasnost takvih strategija.
Trampova strategija podjela
Trampova sklonost ka izazivanju nesuglasica mogla bi da dodatno oslabi koheziju EU. Bivši američki ambasador u EU Entoni Gardner upozorava da bi Tramp mogao da potpiše bilateralne dogovore sa liderima poput Viktora Orbana iz Mađarske, zaobilazeći Brisel i slabeći evropsko jedinstvo.
„Ovo je čovjek koji je mislio da je Brexit sjajna ideja i želi da vidi još Brexita“, rekao je Gardner, dodajući da bi Trampove taktike mogle pogoršati podjelu unutar bloka.
Za Fon der Lajen, povratak Trampa predstavlja ključni test njenog liderstva. Njena sposobnost da se provuče kroz nestabilan transatlantski odnos, dok istovremeno podstiče evropsku jedinstvenost i otpornost, odrediće da li će se izdvojiti kao transformativna liderka ili kao upozoravajući primjer za sve više fragmentisanu Evropu.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR