Evropa se trudi da se ponovo naoruža. Evropska komisija pokreće fond za odbranu od 150 milijardi eura i poziva zemlje EU da ulože još 650 milijardi eura.
Njemačka je odbacila pomjerila granicu javnog duga kako bi investirala stotine milijardi eura u odbranu. Poljska će obučiti svakog muškarca u borbenoj dobi za rat, a planira vojsku od 500.000 vojnika. Predsjednik Letonije pozvao je ostatak Evrope da uvede obavezni vojni rok za građane, kao što to radi Litvanija. Čak je i neutralna Irska počela kupovinu borbenih aviona.
Nije ni čudo što evropska odbrambena industrija cvjeta. U samo nekoliko mjeseci, akcije nekoliko velikih proizvođača naoružanja nedavno su udvostručene, a zatim ponovo udvostručene. Međutim, uprkos ovom novom vojnom impulsu, kontinent i dalje korača ka katastrofi.
Evropa može ojačati svoju spoljašnost i oštriti kandže, ali učinila je malo da zaštiti svoju meku unutrašnjost od političke manipulacije. SAD popuštaju Rusiji po pitanju Ukrajine zbog političkog sloma kod kuće, a ne zbog vojnog poraza. Ova priča ponavlja se mnogo puta u istoriji Evrope. Tukidid je opisao kako su drevne Atina i Sparta izazivali neslogu i gajili izdajnike u kampovima jedni drugih. Lideri Evrope moraju da se sjete ove lekcije i suoče sa tri nove realnosti.
Prvo, SAD se pretvaraju u autokratske i neprijateljski nastrojene prema svojim saveznicima. „Mračno prosvjetiteljstvo“, nekada san nekoliko tipova iz Silicijumske doline, čini se da se ostvaruje. Govor Džej-Di Vensa na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji u februaru, u kojem je napao političke lidere Evrope koji odbijaju da dozvole ulazak ekstremno desnih stranaka u vladu, pokazao je da Ilon Mask podržava AfD u Njemačkoj i druge desničarske kampanje širom EU uz zvaničnu podršku SAD. Isto važi i za foto-op Donalda Trampa sa Konorom Mekregorom na Dan Svetog Patrika. Ako se ne promijeni američka politika, EU mora da se zaštiti od američkih pokušaja da potkopa evropsku liberalnu demokratiju.
Drugo, kompanije u ovom sve autokratskijem i neprijateljskijem SAD kontrolišu sve glavne digitalne platforme koje Evropljani koriste za debatu i dijeljenje vijesti, osim TikToka, koji je kineski. Čak i evropske novinske organizacije oslanjaju se na Google i druge američke kompanije za prihod od oglasa na internetu. Tramp može da ponizi ili uništi oligarhe koji kontrolišu ove kompanije.
Na primjer, samo dva dana nakon što je u februaru preuzeo direktnu kontrolu nad Američkom saveznom trgovinskom komisijom, ta agencija je počela da istražuje navodnu ant-MAGA "cenzuru" tehnoloških platformi. Ima i drugih poluga, kao što je moć da blokira ili odobri vladine ugovore u vrijednosti milijardi dolara, što je šef Amazona Džef Bezos saznao kada je njegova kompanija izgubila ugovor vrijedan 10 milijardi dolara u Trampovom prvom mandatu nakon intervencije predsjednika.
Trampov uticaj je i ličan: otvoreno je zaprijetio da će Marka Zakerberga poslati u zatvor do kraja života. Razumno je pretpostaviti da će tehnološki oligarsi raditi ono što im on kaže.
Treće, manipulacija velikih tehnoloških kompanija sada predstavlja prijetnju demokratiji Evrope. Feedovi društvenih mreža prilagođeni algoritmima velikih tehnoloških firmi sada su primarni izvor informacija o političkim pitanjima za Evropljane starosti 30 godina i mlađe. YouTube, TikTok i Instagram koriste algoritme za „preporučivanje“ koji biraju šta će svaka osoba vidjeti na svom feedu. Oni nas prate kako bi naučili naše intimne želje i strahove, a zatim koriste te uvide kako bi nam servirali personalizovane feedove koji nas tjeraju da neprestano skrolujemo.
Algoritamski feedovi lako potiskuju pouzdano novinarstvo, pojačavaju neke glasove i cenzurišu druge. Više od deceniju, nespretni algoritmi velikih tehnoloških firmi, optimizovani za prihod, slučajno su gurnuli Evropljane (i sve ostale) prema ekstremizmu. Sada, sa Trampom na vlasti, Evropa se suočava s novim namjernim algoritamskim napadom kako bi se autoritarci podigli na vlast širom kontinenta.
Brisel je čudno ravnodušan prema ovom trenutku odluke. Visoki zvaničnici Evropske komisije još uvijek govore o nenametljivim “regulatornim dijalozima” s velikim tehnološkim firmama. Oni ukazuju na istrage protiv firmi kao što su Meta i X prema Zakonu o digitalnim uslugama iz 2022. godine. Ovo su vrijedne, ali nedovoljne mjere.
Ono što uradimo u narednim mjesecima odrediće hoće li evropska liberalna demokratija preživjeti ili zauvijek biti izgubljena. Ulaganje u odbranu biće besmisleno ako strane sile – bilo da su SAD, Rusija ili Kina – mogu da podstaknu autoritarne saradnike unutar granica EU.
EU mora odmah isključiti algoritme tehnoloških kompanija na svom tlu, barem dok ne dokažu da su sigurni za demokratiju. Bez tog vještačkog pojačanja, ekstremni materijali će ponovo morati konkurisati sa potopom videa mačaka i drugih stvari koje ljudi objavljuju na digitalnim platformama u istom trenutku. Sa X i drugim platformama koje su vraćene u stanje prije algoritama, Maskovi postovi više neće biti prisiljeni u feedove ljudi. I dalje ćemo imati digitalne platforme, ali će ekstremizam ponovo biti nišan, a ne norma.
Ursula fon der Lajen je prošle godine obećala da će uvesti “štit demokratije” kako bi zaštitila Evropu od spoljnog izbornog manipulisanja. Prvi korak Fon der Lajen bi trebalo da bude gašenje algoritama za preporučivanje.
Jedan način da se to postigne je da se izvrši politički pritisak na Irsku, koja je odgovorna za sprovođenje evropskog zakona o podacima prema većini velikih tehnoloških firmi, ali nije ispunila svoje obaveze. Umjesto toga, Dablin je, prema zviždaču Sari Vin-Vilijams, bio kućni ljubimac tehnološke industrije. Međutim, Fon der Lajen bi trebalo da aktivira i odlučujuće moći komisije.
Štit demokratije rizikuje da postane skup boja, nespretnosti i polovičnih mjera. Nacionalne prijestonice Evrope moraju zahtijevati hitnu akciju i od komisije i od Irske. Trampu se ne smije dozvoliti da drži skrivene poluge unutrašnje političke debate Evrope. Evropljani moraju da imaju slobodu da komuniciraju jedni s drugima bez spoljne cenzure i miješanja. Ova kriza je barem jednako hitna kao i naoružavanje.
-----
Autor je Džoni Ryajan, direktor Enforcea, jedinice Irskog vijeća za građanske slobode
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR