Piše: Vladimir Jovanović Francuska, kasna jesen 1916, savezničko-njemački front.
Mladi zapovjednik u britanskoj ratnoj avijaciji raportira izbjeglome kralju balkanske saveznice i predstavlja mu najnovije aparate svoje jedinice. On će kasnije postati heroj najveće i najslavnije vazdušne btike u istoriji.
Zove se Hju Dauding (1882–1970). Trebalo je da bude karijerni artiljerac. Pošto je završio akademiju, raspoređen je 1900. u jedinice teške artiljerije (Royal Garrison Artillery). Službovao je u imperijalnim tvrđavama Gibraltar, Cejlon i Hong Kong, te bio zapovjednik 7. brdske baterije u Indiji.
Po povratku u Veliku Britaniju, zainteresovaće se za ratnu avijaciju, vid oružanih snaga tada u povoju. Završio je kurs avijacije. Stavljaju ga na rezervnu pilotsku listu, no sa izbijanjem Prvoga svjetskoga rata će ovaj artiljerac polećeti na aparatima Kraljevskoga letećega korpusa (Royal Flying Corps, preteči RAF-a). Uspješan je u prvim ratnim okršajima, te postaje zapovjednik eskadrile.
U januaru 1916. dobija čin „lieutenant colonel“ (potpukovnik), a jula te godine je komandant 9. vinga RFC, čija 27. eskadrila bazira aerodrom u varošici Fjonvile na śeverozapadu Francuske. Novembra 1916. toj jedinici u savezničku inspekciju je došao Nikola I Petrović, kralj Crne Gore, tada u egzilu. Domaćin mu je p.puk. Hju Dauding.
Sa Nikolom su u pratnji jedan od njegovih sinova i general Anto Gvozdenović.
O inspekciji 27. eskadrile 9. vinga RFC su inromacije tu-i-tamo objavljene u ondašnjoj savezničkoj štampi. No, događaj je, sve u svemu, ostao nepoznat našoj javnosti.
Kralju Nikoli je p.puk. Dauding objašnjavao performanse aparata „Martinsyde G.100 Elephant“, tada čuda od tehnike, lovca-bombardera koji je godinu prije toga uveden u operativnu upotrebu. Maksimalne brzine 155 km/h, sa plafonom leta do 4.270 metara, ovaj avion je bio naoružan sa dva mitralljeza i mogao je ponijeti masu od 120 kg bombi.
U Britanskome ratnome muzeju pohranjeno je nekoliko odličnih fotografija o ovoj inspekciji kralja Nikole. I sada ih, na Portalu „Antena M“, za crnogorsku publiku premijerno reprodukujemo...
U sredini kralj Nikola i Hju Dauding
Crnogorski kralj sa svojim sinom i generalom Antom Gvozdenovićem posmatra uzlijetanje savezničkih aviona
Potpukovnik Hju Dauding je prvi s lijeve strane
27. eskadrila 9. vinga RFC bazirala je aerodrom kod varošice Fjonvile na śeverozapadu Francuske
Dauding pokazuje elemente tada najmodernijega britanskoga borbenoga aviona
Kralju Nikoli je novembra 1916. predstavljen je ovaj tip aviona
Tokom narednih decenija Hju Dauding je napredovao u hijerarhiji. Bio je na čelu Lovačke komande (Fighter Command) RAF-a. Pripremio je 1930-ih doktrinu odbrane vazdušnoga prostora V. Britanije. To je „Dowding system“ ranoga otkrivanja neprijateljskih aviona i uz pomoć radara – novotarije čiju je vrijednost među prvima shvatio.
Uveo je Dauding u naoružanje čuvene „hjurikene“ i „spitfajere“. Lovci RAF-a će tokom Bitke za Britaniju u ljeto i jesen 1940. nanijeti strahovite gubitke njemačkoj Luftvafi. Dobiće najveća britanska odlikovanja i čin vrhovnoga komandanta vazduhoplovstva (Air chief marshal).
Hju Dauding je glavni lik „Battle of Britain“, filmskoga spektakla iz 1969, reditelja Gaja Hamiltona, sa glumcima Trevorom Hauardom, Kristoferom Palmerom, Majklom Kejnom i drugima.
Daudinga tumači sir Lorens Olivije.
Hju Dauding kao zapovjednik Lovačke komande RAF
Lorens Olivije kao Hju Dauding u filmskome spektaklu BITKA ZA BITANIJU iz 1969.
Labud Dabanović
Gledajući i čitajući ovo i one skrivene stranice naše crnogorske istorije-danas je jasno što nam je sve činjelo potomstvo petovjekovne raje/militi na njihovu 'srpsku/pravoslavnu/bracku'.Nemogu a da se ne zapitam kave smo mi to imali odrasle i preživjele generacije poslije 1918?Danas su mi se ogadile te pokojne starije generacije koje preživješe 1918 a prećutaše (ne pred javnošću jer javnost je bila u u ruke tih crnogorskih zlotvora) pred svojom đecom istinske događaje.Prećutaše ono zlostavljanje naše crnogorske nejači i izranjavanih Crnogorca-koji su te rane dobili spašavajući baš njih koji ih (umjesto da ih nahrane i rane vidanju) muče i bačaju po jamama.Bar kod nas Crnogoraca je poznato da se porod ne rađa da se samo rod nastavlja nego i da se ispravlja ono đe stari griješiše-zato se dans i davijamo očevima i đedovima koji nijesu znali.Pa i za svako čudo je kako danas u našem vazdan slobodarskom crnogorskom narodu ima onih koji neće da ispravljavljaju greške starih no se još odriču sebe da se udvore potomstvu raje/mileti ili današnjem srpstvu.Pa bar danas i istorija i cio svijet zna da srpstvo/Srbe srednjovjekovne srpske države Nemanjića-danas čini potomstvo onih koji su šaku vjekova s Turcma ljubavili i ime koje danas nose zajedno sa srpskom državom ubili.Ipak kad preživjesmo kao 'jedna slamka među vihorove' uz pomoć Boga i našeg pregnuća-preživjećemo i danas kad uz nas stoji NATO i naše pregnuće za vladavinu prava.