Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori ne postoji do 1. decembra 1918.

Piše: Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar

Ne ulazeći sada u aspekte dnevne politike i strančarenja, te razmimoilaženja, u prošlosti i sadašnjosti i evidentnih ideološko-političkih, državotvorno-nacionalnih i drugih razlika i rezervi po mnogim pitanjima, koje dugo saopštavam u odnosu na aktuelnu vlast u Crnoj Gori, a koja se lično sa mnom neetički i pravno neprimjereno obračunala, što je u ovom slučaju irelavntno, jer je više i jače od toga, a zapravo, savjest, moral, struka i nauka mi nalaže da saopštim da je, istorijski i pravno, u skladu sa činjenicama i dokazima, potpuno tačna izjava Predsjednika Crne Gore gospodina Mila Đukanovića, prezentirana prije nekoliko dana u Skupštini Crne Gore, a koja glasi: „...Prvo, 1918 nema Srpske pravoslavne crkve. Ona nastaje, kao što znamo 1929.; 1918. postoji Crnogorska pravoslavna crkva, ’918 u pravnom sistemu Crne Gore, ne postoji akt, potrudite se, nije veliki problem, kojim je drugačije definisana imovina crkve do kao državna, data na upotrebu crkvi i precizno se predviđa, da je niko ne može prodati bez prethodne odluke državnog organa...“.

Sve ovo što je citirano, što je Predjsjednik Đukanović eksplicirao i elaborirao, istorijski i pravno tačno je i utemeljeno i tu prigovora nema. Pozovimo se samo na istorijske izvore i činjenice i svjedoke prošlih vremena koji o tome pišu i potvrđjuju istinitost ove Đukanovićeve tvrdnje, koliko god se ja politički neslagao, dugo vremena, sa njim oko načina i rezultata vršenja vlasti, ali u ovom konkretnom slučaju predsjednik Milo Đukanović saopštio je esencijalnu istinu. Nevešću ovom prilikom samo jedan relevantni istorijski izvor, koji potvrđuje tačnost, odnosno, istinitost tvrdnje crnogorskog predsjednika Đukanovića, nezavisno od činjenice da ja ne pripadam postojem partitokratskom sistemu vlasti, već da sam mu oponentan iz brojnih drugih razloga.

Naime, da je u izrečenim tvrdnjama predsjednik Crne Gore Milo Đukanović u pravu i da govori istinu u konretnom slučaju, između ostalog, potvrđuje i dokument kojeg u daljem tekstu prezentiram u vidu faksmila i kratkog komentara. Konkretno, konzul carske Rusije u Dubrovniku, sa ovašćenjima ruskog Ministarstva spoljnih poslova da Rusiju zastupa u državnim, diplomatskim i drugim odnosima sa Crnom Gorom (od 1858. više puta službeno je boravio u Crnoj Gori) Konstantin Petković (rođen 1824.-umro 1898.), na toj diplomatskoj dužnosti je oficijelno bio od 1858. do 1869.), dobro je upoznao Crnu Goru i prilike u njoj i 1868. napisao je  knjigu o Crnoj Gori i Crnogorcima, koju je na ruskom jeziku objavio 1877. u Sankt Petersburgu. Knjiga Konstantina Petkovića,  pod naslovom, vjernom originalu, „Crna Gora i Crnogorci“ obavljena je u Crnoj Gori (prijevod sa ruskog Drago Ćupić, a istu je priredio i u svojstvju priređivađa pogovor napisao prof. dr Živko M. Andrijašević. Vidi u cjelini Konstantin Petković, “Crna Gora i Crnogorci“, CID, Podgorica, 2005, 178 stranica) piše, u objavljenom  izdanju na crnogorskom jeziku (prijevod je vjeran originalu) i sljedeće: „BEZ OBZIRA NA TO ŠTO SU CNOGORSKI MITROPOLITI POSVEĆIVANI U RUSIJI, CRNOGORSKA CRKVA NAD SOBOM NE PRIZNAJE NIKAKVU SPOLJAŠNJU DUHOVNU VLAST: ONA JE SAVRVŠENO SAMOSTALNA (AUTOKEFALNA)“.

Ne treba zaboravati napomenuti istorijsku činjencu da ruski diplomata Konstantin Petković nije bio prijatelj knjaza Nikole i opstanka samosalne  države Crne Gore, ali je, uprkos tome, ostavio istorijsko svjedočanstvo o autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve i potvrdio, koliko god on bio srbofilski politički nastrojen, da je Crna Gora imala autokefalnu Crnogorsku crkvu, nezavisnu od Carigrada i Sankt Peterburga.

Dakle, u izlaganju, u Skupštini Crne Gore, Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović, u konkretnom slučaju nije ništa izmislio, još manje obmanuo javnost, već je rekao istorijsku istinu, koju potvrđuje i istorijski izvor, kojeg ovog puta prezentiram. Dužan sam ovo reći, jer se radi o privrženosti etici, nauci i struci, nezavisno od toga kakav je moj oponentni stav prema aktuelnoj vlasti po mnogim drugim društvenim pitanjima.

Stara je narodna izreka: „Sjedi krivo, zbori pravo“.