Piše: Vladimir Jovanović
Cetinje, 2. marta 1921. godine…
Prvi put u istoriji, iz Beograda toga dana intronizuju (uvode u crkveni tron) na Cetinju nekoga od svojih arhijereja.
Nakon upokojenja mitropolita Mitrofana Bana († 30. septembar 1920), izabran je 17. novembra 1920. u Beogradu Gavrilo Dožić za novoga mitropolita crnogorskoga, a izbor je potvrdila karađorđevićevska državna vlast.
Uveli su Gavrila potom u mitropolitsku katedru, koju su Srbi uzurpirali – u drevni Cetinjski manastir, koji je, kao i našu autokeflanu Crkvu, 1485. utemeljio gospodar Ivan Crnojević, a obnovili ga od turskih pohara vladike-gospodari Danilo (†1735) i Petar I Petrović-Njegoš (†1830).
Nekanonski i nasiljem uništena je 1918-1920. autokefalija crnojevićevske i petrovićevske Mitropolije crnogorske – Crnogorske pravoslavne crkve; ali su, sve do 1931, postojale njezine tri eparhije: Mitropolijska (Arhiepiskopija cetinjska), Zahumsko-raška i Pećka.
Tek 1931. godine, donešen je Ustav SPC, još uvijek na snazi, kojim su arondirane eparhije autokefalne Crnogorske crkve; a tada je osnovana i sada postojeća Mitropolija crnogorsko-primorska.
U ceremoniji ustoličenja Gavrila Dožića 1921. na Cetinju, saglasno prilikama srpske vojne okupacije Crne Gore – baš kao i u izvršenju organizacije tzv. Podgoričke skupštine, gušenju Božićnoga ustanka, ubistvima, hapšenjima, silovanjima, pljačkanju, paljevinama kuća i drugim represalijama nad crnogorskim stanovništvom – glavnu riječ imao je Dragutin Milutinović (1865-1941), pukovnik, pa general, rodom iz Kragujevca (Beloševca, Srbija), komandant Zetske divizijske oblasti Vojske Kraljevine SHS.
Uz Milutinovića, na intronizaciji Gavrilovoj je par stotina osoba. Uočljivo je prisustvo drugih oficira, podoficira i vojnika (tadašnjega 38. pješadijskoga puka, koji je bazirao Cetinje), kao i personalâ iz srpskoga 5. žandarmerijskoga puka.
Ostatak publike, takođe je tu uglavnom po „po službenoj dužnosti“: mahom državni činovnici, te đaci dovedeni iz učionica.
Ceremonija je, sa izrazima na licima koja odaju zabrinutost, djelovala tmurno i nategnuto. Cetinje, kao i veći broj drugih crnogorskih gradova, uslijed oružanoga djelovanjâ komita je u poluopsadnome stanju.
Pozdravni govor Gavrilu je održao predśednik opštine cetinjske, Toma Milošević, član režimske Demokratske stranke. Ironijom sudbine, u poznatome skandalu četiri godine kasnije, izvjesne svoje nesporazume simpatizer Radikalne stranke Gavrilo Dožić i „demokrata” Toma Milošević – riješavaće uličarskim pesničenjem!...
O Dožićevoj intronizaciji je elaborat napravio ondašnji fotograf M. Vujović, a bezmalo prije četiri godine, na „Anteni M”, objavio sam premijerno za sadašnje generacije te fotografije sa autentičnim legendama – djelimično su kasnije prikazane i u TV emisiji „Živa istina” Darka Šukovića.
Narednoga mjeseca, SPC će proslaviti 100 godina svoga postojanja – 17. juna 1920. regent Aleksandar Karađorđević je potpisao ukaz o njezinome formiranju. A prije 99 godina iz Srbije su postavili svoga prvoga arhijereja u Crnoj Gori. Evo kako je to izgledalo...
.
.
.
.
.
.
CG1
Svaka Vam čast gospodine Adžiću,pošto naša đeca ovo ne mogu učiti u školama,ne znam zašto se krije istina,bar na ovaj način mogu saznati istinu.Neka se zna što su i šro bi nam opet radili da ih zapane!! NIKAD VIŠE 1918_ta!!!!! ZA ORAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE!!!!!!!!!!
Nikola
Samo precizno, pišete gluposti!!! Na fotografiji jeste general Dragutin Milutinović, a ne Mihailović. MILUTINOVIĆ je tada bio komandant Zetske divizijske oblasti. Podatke o tome, kao i o njegovim vezama sa Gavrilom Dožićem, imate u Istorijskim zapisima br. 73, 2000. god. Tu se, na primjer, citira dokument od 12. marta 1921. kada je general Milutinovic, komandant Zetske divizijske oblasti, dao odobrenje Dožiću za smještaj Bogoslovije, u zgradi koju je privremeno zauzela vojska SHS ( str. 122)
Samo precizno
Na slikama nije Dragutin Milutinović, kako gore stoji, nego Milorad Mihailović, koji je u martu 1919. zamijenio Milutinovića