Piše: Mr Novak ADŽIĆ, doktorand istorijskih nauka
(ZAKLETVA CRNOGORSKIH OFICIRA U RIMU 25. NOVEMBRA 1922. GODINE)
O motivima, smislu, ciljevima, ideološko-političkoj podlozi, programskim koncepcijama ustaničke, komitske i emigrantske borbe crnogorskih zelenaša, oficira crnogorske vojske, deponenta zakletve kralju Crne Gore Nikoli I Petroviću-Njegošu, koji su svoje činove i unapređenja dobijali na osnovu Zakona o ustrojstvu vojske Kraljevine Crne Gore iz 1910. od strane kralja Nikole i crnogorske Vlade, kao svjedočanstvo može poslužiti i sljedeći istorijski izvor. Radi se o dokumentu naslovljenom »Evanđelje slobode«, Rim 25. novembar 1922. godine, koji je napisan, otkucan pisaćom mašinom na memorandumu Ministarstva spoljnih poslova kraljevine Crne Gore i svojeručno potpisan od strane 43 crnogorskih rodoljuba, oficira i političkih emigranata.
Potpisnici ovog akta su zelenaški ustanici i oficiri crnogorske vojske, iz svih krajeva Crne Gore (Piperi, Cuce, Crmnica, Bokovo, Bjelopavlići, Ljubotinj, Cetinje, Bajice, Bandići, Konak, Vasojevići, Kuči, Pješivci, Komani, Nikšić, Zeta, Grahovo, Bjelice i dr.), koji su učestvovali u ustaničkim i komitskim akcijama i bili emigranti u Italiji (1919-1922). Mnogi od njih skončali su svoje živote u inostranstvu, a mnogi su se vratili u zemlju i nastalivili borbu za svoja uvjerenja. Neki su poginuli u borbama, a jedan dio je uhvaćen i osuđen na robiju od strane vlasti u KSHS.
Ovaj dokument potvrđuje da heroji istorije nijesu oni koji su rušili državu, već oni koji su se borili i stradali za nju. Ovaj akt ima karakter zakletve, a glasi integralno:
»Rim, 25 novembra 1922. godine EVANĐELJE SLOBODE: Sa ovim niže potpisati izjavljujemo i zaklinjemo se:
1). Da ćemo sve svoje snage: fizičke, intelektualne i moralne posvetiti vaskrsnuću crnogorske državne slobode i da smo gotovi za postignuće toga svetog cilja na prvu zapovijest i svoj život dati.
2). Da ćemo sva naređenja, koja nam bude izdavao naš narodni vođa, crnogorski Ministar Predsjednik Gospodin Jovan S. Plamenac bez ikakvog oklijevanja izvršavati.
Njegova naređenja za nas su najveći zakon. Isto tako bez ikakvog oklijevanja izvršavat će mo i svaku naredbu našeg vođe koju bi nam izdavao preko njemu potčinjenih organa. Tek pošto se naređenje izvrši ima se pravo na eventualnu žalbu i to konačno kod prve predpostavljene vlasti naredbo-davčeve.
3) Pristajemo da svaki neposluh bude kažnjen smrću i da izvršioci smrtne kazne budu članovi Crne Ruke, koji jedan za drugog ne smiju znati. Umirem za Crnu Goru:
Kom. Pero Vuković, kom. Marko Vučeraković, kom. Mašan M. Borozan, Kom. Blažo Marković, Kom. Savo Bošković, Kap. Jokica Andrijević, Kom. Zaviša Zvicer, kap. Ilija Lubarda, Por. Krsto Niković, Pero Leković, poručnik Maksim M. Martinović, Mijuško Mrvošević, Aleksandar F. Đokić, Mihailo Tomić, kap. Luka Đurković, kom. Pero Bošković, kom. Simo Čukić, kom. Tomica Lekić, kom. Petar Lekić, Đuro Lazarević, Miljan Lazarević, Risto Sekulić, kom. Ćetko Bigović, Zeko Delibašić, Krcun Kusovac, kom. Petar Vukov Lekić, kom. Milo S. Leković, por. Andrija Radulović, por. Bogdan Simović, Rade Nikić, Vaso Kralj, Bogić Perović, Niko Niković, Kom. M. Kovačević, kom. Dušan Vuković, Vido Nikčević, Mitar Popović, Vasko Radičević, Stevan Lekić, Milo Leković, Špiro Belada, Radisav Nikezić, Krcun Janković«.
(Biblioteka Istorijskog Instituta Podgorica, Izabrana dokumenta Jovana Plamenca (nenumerisana kutija), odabrao i sredio Jagoš Jovanović. Ministere Royal Affaires Ettangeres de Montenegro, Rim, 25 novembra 1922, EVANĐELJE SLOBODE.)
Napomena autora ovog teksta: U pismu Jovanu Simonovu Plamencu, iz italijanskog grada Bolonje, marta 1922 godine, pred napuštanje Italije komandir i riter crnogorski Savo Raspopović i kapetan Jokica Andrijević, izjavljuju mu (Plamencu) spremnost da će „ostat vjerni i dostojni svoje zakletve”
(Biblioteka Istorijskog instituta Podgorica, f. 81, Dokumenti Jovana Plamenca, Savo Raspopović, Jokica Andrijević-Jovanu Plamencu, Bolonja, mart, 1922. Dr Šerbo Rastoder, »Crna Gora u egzilu 1918-1925«, knjiga I, Podogrica, 2004. str. 370).
I izvršili su isti viteški, položenu zakletvu: Savo Raspopović je, sa 10 svojih saboraca, poginuo 28. decembra 1923. godine u Rubežima kod Nikšića u sukobu sa okupatorskom srpskom vojskom, žandarmerijom i bjelaškim kontrakomitskim formacijama, a Jokica Andrijević je, nakon povratka u Crnu Goru i ponovnog komitovanja uhvaćen i na sudskom procesu u Kolašinu presudom od 5. januara 1927. godine osuđen kao politički »krivac« na kaznu robije u trajanju od 15. godina. Robijao u zloglasnom zatvoru u Zenici kao politički osuđenik. Kao datum početka izdržavanja određene zakonske kazne naznačen je 28 april 1926. Izašao je iz zatvora nakon amnestije date 24. maja 1934. godine).
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR