Četnici protiv crnogorskih zelenaša(1944)

Za Antenu M piše: Novak Adžić, pravnik i istoričar

 Četničke snage, kapetana vojske bivše Kraljevine Jugoslavije i Dražinog vojvode, a Nedićevog kvislinškog potpukovnika, Hitlerovim nacistima marionetske “Srpske državne straže”, ratnog zločinca, masovnog ubice Pavla I. Đurišića i njegovih potčinjenih oficira, tokom 1944. godine su namjeravali da ubiju sve prvake Crnogorske stranke (zelenaša, federalist, suverenista). I zaista, njihove « crne trojke » su pogubule, ubile iz zasjede, sačekuša i prepada, brojne istaknute crnogorske zelenaše i rodoljube.

Pored toga, četničke « crne trojke » u Crnoj Gori po naredbama Draže Mihailovića i Pavla Đurišića namjeravale su da ubiju i Dušana Vučinića, višedecenijskog generalnog sekretara Crnogorske stranke, kao i prof. dr Novicu Živkovog Radovića itd. U namjeri ubistava istaknutih crnogorskih zelenaša, komunista i njihovih simpatizera, poslije pogibije četničkog majora Đorđija Lašića, a po nalogu Pavla Đurišića, isticao se četnički majori Aleksa-Leko Lalić i Savo Vukadinović i drugi četnički prvaci. Aleksa –Leko Lalić bio je žandarmerijski poručnik u doba Kraljevine Jugoslavije, rodom iz Andrijevice i komandanta andrijevačke četničke brigade od polovine 1943. godine, koji je potom naimenovan za komandanta četničke Jurišne brigade. Aleksa Lalić je prilikom povlačenja četničkih trupa Pavla Đurišića iz Crne Gore bio Komandant operativnih trupa i potom komandant četničke „V divizije“.

Četnici su namjeravali da likvidiraju i istaknute zelenaške vođe iz Podgorice advokata Dušana Vučinića, (koji je Pravni fakultet završio u Parizu, još prije izbijanja Prvog svjetskog rata) te pukovnike Blaža Markovića i komandira Blagotu Martinovića, članove Štaba „Lovćenske brigade“ generala Krsta Zrnova Popovića, koji su uspjeli da izbjegnu četničku kamu ili kuršum i da se sklone neko vrijeme tokom 1944. godine u Skadar.

Šef u štabu Pavla Đurišića major Savo Vukadinović bezuspješno je od skadarskih vlasti tražio ekstradiciju Dušana Vučinića, koji je ostao skriven neko vrijeme u Skadru, sve do sloma četničkog pokreta krajem 1944. godine i oslobođenja Crne Gore od strane NOP-a - partizana, nakon čega je došao na Cetinje, te bio uhapšen od strane novih partizanskih i komunističkih vlasti, isljeđivan, spoveden u istražni pritvor i suđen i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 6 godina, ali je uskoro pomilovan i pušten na slobodu i potom rehabilitovan.

Advokat Dušan Vučinić je o tome kako su četnici iz štaba Pavla Đurišića namjeravali da ga ubiju, govorio je na svom saslušanju 29. XII 1944. godine. U tom smislu zapisnički je konstatovao sljedeće : «Počelo se sa tajnim noćnim ubistvima nedužnog stanovništva žena i djece. Okvalifikovali su svakoga, njima nepoženjnoga, kao komunistu ili simpatizera a u krajnjem slučaju opasnog zelenaša. Među nekom od ovih kategorija i ja sam pao i osuđen na smrt.

To mi je otkrio jedan oficir iz okoline okoline Lalić-Đurišić i savjetovao mi bjekstvo jer da Lalić još nije dao pristanak ali će ga morati dati. Pobjegao sam u Skadar. Ni tu me nijesu ostavili na miru već je šef štaba Đurišića kap. Vukadinović tražio moju ekstradiciju koju na moju sreću ili nesreću nije dobio. U Skadru sam dočekao četničku propast, dolazak partizana i došao sam na Cetinje da za svoja djela, ukoliko bih bilo odgovaram“.

(Citirano prema: Slavko Burzanović, „Isljeđenje Jova M. Popovića i Dušana Vučinića“, Matica, br. 17, Cetinje-Podgorica, proljeće 2014, str. 390-391).

Četničke « crne trojke » stavili su na spisak za likvidaciju (ubistvo) tokom 1944. godine brojne vođe Crnogorske stranke, među kojima i predsjednika Crnogorske stranke Mihaila Ivanovića, bivšeg ministra Kraljevine Crne Gore i narodnog poslanika, koji je bio stalno nastanjem u Herceg Novom, a koji je povremeno dolazio na Cetinje tokom drugog svjetskog rata.

Tokom 1944. godine Vukan Mijušković je upozorio Novaka Boškovića u Herceg Novom « da se čuva i pazi s kim se druži i tom prilikom rekao da će četnici likvidirati Mih. Ivanovića. Novak je pošao kod Mihaila, prijateljski mu skrenuo pažnju na opasnost koja mu prijeti i savjetovao ga da se iz Novoga izgubi, najbolje u Dubrovnik. MIhailo mu je odgovorio : « Neću da tražim od Pavelića zaštitu pa da znam da bih, ne jednu nego deset glava izgubio !». Ovo je Novak Bošković lično ispričao 1. marta 1945. godine na Cetinju Savu Milunoviću, a ovaj to zabilježio u svom dnevniku.

(Dnevnik Sava Milunovića (1941-1946), bilješka za 1. mart 1945, str. 11-12, rukopis).