Garašaninovo srce tame pulsira već 176 godina

Za Antenu M piše: Čedomir Drašković

Godine 1844. nastalo je fatalno „Načertanije“ ministra unutrašnjih poslova Srbije Ilije Garašanina (kasnije takođe „žustrog“ ministra spoljnih poslova). Dakle, Nacrt plana za „stvaranje velike jugoslovenske države, ali pod vođstvom Srbije“! Više je nego izvjesno koliko tadašnja Srbija nije bila u poziciji aktuelnog i prihvatljivog „Pijemonta“ za južnoslovensko ujedinjenje, te da je to bilo paušalno zalijetanje oholog rukovodstva Srbije – pod egidom autarhičnog, ruskog imperatorskog visočanstva… Izvjesno je, međutim, da je ova srpska (velikosrpska) namjera pokrenuta i kao istorijski suport program Srbije – idejama društvenog preporoda Ilirskog pokreta, i njihovoj političkoj inicijativi južnoslovenskog zbližavanja i društveno-političkog zajedništva. Za razliku od toga (za početak), srpski program je zavjerenički sve pravoslavce na Balkanu - automatski („bratski“) podrazumijevao, tj. planirao (pretvoriti) u Srbe.

Ubrzo se pokazala potpuna nastranost toga projekta, i njegova pogubnost – konkretno za Crnu Goru. Umjesto solidarisanja, pa čak i vojničke i materijalne pomoći za navodno buduću državnu „konstituentu“, Garašanin je zlokobno procijedio: „Bila bi potpuna sreća za Srbiju, da je Crna Gora sasvim propala“, povodom jedinstveno tragične invazije osmanskog silnika Omer paše Latasa na Crnu Goru (izvorno pravoslavca Mihajla Latasa). Slično je Garašanin dočekao i inaugurisanje Njegoševa nasljednika Danila za knjaza: „Postojanje Crne Gore je nož u leđa Srbije!“(!?). Notornim neprijateljstvom oglašava se zvanični Beograd i povodom proglašenja Crne Gore za Kraljevinu 1910. godine.

Sa izvorišta takve lukavo poturane, tzv. bratske ljubavi su i one (u dva navrata) torbe bombi, sa pratećim bombašima – što je bilo namijenjeno crnogorskom kralju Nikoli. Kad nije uspjelo to personalno beogradsko „bombardovanje“, nije im se ostvario ni naum sa P. Račićem, bez dileme najpoznatijim srpskim „revolverašem“ – da uklone robusnog Suverena sa Cetinja. (Račić je u vrijeme zasijedanja Parlamenta beogradske Kraljevine, kao „kod OK korala“ slistio čak trojicu vodećih hrvatskih zastupnika – koji su samo bili za više demokratije, na račun diktature kralja Aleksandra).

Nekritički i neodmjereno hvaljeni „načertanijevac“ Vuk Karadžić, „veliki srpski reformator u oblasti kulture“ – dominantno se bavio „istraživanjima po svim jugoslovenskim zemljama“, tj. skupljačkim radom i publikovanjem svih južnoslovenskih narodnih umotvorina – kao srpskog nasljeđa. Jednako ambiciozno „bavio se etnografijom“; i „pisao istorijska svedočanstva“ – u duhu njegovog političkog manifesta „Srbi svi i svuda“. I prateće mu, naravno, rigidne monogenetske jezičke teorije. Po kojoj srpskim jezikom treba zvanično da govore svi južnoslovenski narodi: Muslimani jer „su poreklom Srbi“, Hrvati jer su Srbi „rimskog zakona“; čak i Bugari jer su pravoslavci. I Slovenci jer su Južni Sloveni, a Crnogorci i Makedonci jer im je „sudbina“ tako donijela…

Tako je krenulo brutalno kulturološko „iščašenje“ jednog brojno dominantnog balkanskog naroda, srpskog. Kasnije praktično potvrđeno kraljevanjem „viteški“ glorifikovanih, i licemjerno nadređenih - zaslužnih „oslobodilaca“ i „ujedinitelja“ Karađorđevića. Ta „patriotska“ velikosrpska rapsodija je sračunato, namjenski – patetično, i stalno domaštavana. Nacionalističkim romantičarenjem uljepšavana, i efektno sjenčena i glorifikovana. Uopštavana i mitomanizovana! Poslije toga (a s tim u vezi), da bi južnoslovenski, i ostali narodi nove, federativne državne zajednice bili zaštićeni od klero-nacionalizama i povlašćenog srpskog državnog paternaalizma, Jugoslavija je poslije Drugog svjetskog rata bila prioritetno organizovana kao ravnopravna i komforna međunacionalna federacija.

No, nažalost, na taj način suzbijana velika negativna energija, akumulirala je ogromnu kontra snagu. Srbi van „matične države“ su naprasno proglašavani mnogo ugroženim, i od (već!) starih „dušmana“ (prvih komšija) - obespravljeni, terorisani, neizvjesne sudbine. Za početak je Srbija „obrisala“ granice (multi-etnički složenih autonomnih pokrajina na njenoj teritoriji), da bi istovremeno nametala nove, po Hrvatskoj i BiH). Ni Hrvati se nijesu našli zatečeni; reagovali sa sličnim „balansom“ – sa osvetoljubivom namjerom tragičnog „poravnavanja“ starih računa.

Da je bilo razuma i tolerancije, na čemu je trebalo da trajno počiva SFR Jugoslavija, „računica“ je bila jednostavna. Kao i za sve ostale narode, podjednako i primarno, i ravnopravno, npr.: „Srbi su južnoslovenski narod; žive u Srbiji i Vojvodini, zatim Kosovu, a naseljavaju i veliki deo BiH, zatim deo Banije, Korduna, Like, Dalmacije i Slavonije“, piše u (3. izdanju) popularnog priručnika „Mala enciklopedija Prosveta“, Beograd 1968/69. U ovoj objektivnoj enciklopedijskoj jedinici, nije pomenuta Crna Gora – zbog neznatnog broja deklarisanih Srba. Međutim, u međuvremenu (od rasturanja Jugoslavije) ih se toliko „namnožilo“ - oko 30%? Dok za skorašnji popis – predstavnici novo-srpskog talasa javno kalkulišu i preračunavaju i do 50%(?!).

Slično su, razuđeno bili naseljeni i ostali narodi SFR Jugoslavije. Da žive u građanskom miru, među-etničkoj slozi i multi-konfesionalnoj toleranciji. Međutim, zahvaljujući remetilačkom srpskom političkom „kompasu“, i takođe paušalnoj i isključivoj „novoj srpskoj  demokratiji“ (Države i Crkve), na pr.: Po popisu iz 1971. godine, Crnogoraca u Užoj Srbiji je bilo 125.260; u autonomnim pokrajinama u Srbiji - Kosovu 31.555, i Vojvodini 36.416. Po zvanično dugo prikrivanoj doktrini, „Crnogorci će biti Srbi, ili ih neće biti“: tragično je koliko ih je  „preteklo“, zahvaljujući brutalnom nemanjićko-svetosavskom nacionalnom „usisivaču“.  

„Memorandumom“ (odnosno Memorandumima) SANU, „poletnim“ krilaticama podrške iz Društva književnika Srbije, sirovom medijskom halabukom, saučesničkim „duhovnim“ nadlijetanjem „nebeskog naroda“ od strane SPC, komešanjem i mitingaškim gomilanjem naroda - osvježavan je i „dorađivan“ izvorni Garašaninov naum. Dobro poznatom, istorijskom energijom srpskih radikala je buknula srpska kao velikosrpska čaršija, a novoinstaliranom vođi Miloševiću je praktično ispostavljen nalog: „Svi Srbi u jednoj državi!“.

Početkom devedesetih, brzo i efikasno počeo je surgun Jugoslavije, i juriš za odbranu „svih srpskih ognjišta“. Crna Gora je promovisana kao  „stara srpska država“, a Makedonija i Kosovo „istumačeni“ su kao - Južna Srbija. Buknuli su međuvjerski i međuetnički sukobi, i krvavi ratovi – ogromne pogibije i poniženja, svakovrsno nasilje međuljudsko i materijalno, izbjeglički talasi. Pa genocid! Kad je postalo izvjesno da im izmiče „pobjeda“, odnosno stvaranje jedinstvene državne zajednice srpske – počelo je galamdžijsko bukačko „traženje krivca“. Te, Jugoslaviju su razbili Genšer i Njemačka, odnosno bivši zapadni saveznici, pa onda SAD… Da bi velika farsa za sopstveni narod bila potpuna, u Srbiji zvanično i javno (čak!) „suđeno“ gotovo svim važnijim evropskim liderima…

                                         Ilirski pokret i „Načertanije“, dva kulturološka antipoda

U posljednje vrijeme, najnoviji srpski „gaf“: „Hrvatska je sramno izdala Jugoslaviju!“. Sve same obmane, podvale, promašaji, podmetanja i - samoobmanjivanja. Bez mogućnosti razmišljanja o sopstvenom – i ukupnom kulturološkom propadanju. Iz Hrvatske, i sa Kosova Srbi su gotovo nestali, dok se napadnom propagandom, primitivnom svetosavskom „dogmom“, i izdašnom materijalonom podrškom – u Crnoj Gori vrši enormno uvećavanje Srba i „srpstva“. Pa se čobanski rastorokali aktuelne srpske „mahlije“ (nadajući se da će biti „čije ovce, toga i planina“) da su vjekovne crnogorske crkve i manastiri – „srpske svetinje“!?! I u BiH „napučeno“, i „opučeno“; i za  Makedoniju uvijek šansu za - izvjesno neizvjesno. Na drugoj strani, ostvaren je „istorijski uspjeh“ za Srbe, dejtonska Republika Srpska! Koju, s tim u vezi,  funkcionalno onemogućavana federacija BiH, a sve više i otvoreno iritirani širi region (od strane nasrtljivo provokativne zvanične politike, posebno Dodikovog dijela  „srpskog sveta“) - doživljavaju kao „ludačku košulju“.

Dokle tako?

Najvažnijom političkom „inovacijom“ totalitariste „zlatoustog“ A. Vučića, demokratski nadire i meandrira velikosrpska fraza o Srbiji - kao „matičnoj državi“. Kojom se Srbija (zbog navodne brige o „srpskom svetu“) direktno miješa u unutrašnje stvari okolnih, suverenih država i destruiše ih. To se (od početka devedesetih godina prošlog vijeka) najočiglednije dešava, i najbrutalnije ostvaruje u Crnoj Gori! Sa scenski i vjerski nakinđurenim, tj. materijalno i politički osmišljenim javnim povorkama, predhrišćanskim  „litijama“ SPC. Bile su istovremeno organizovane po skoro svim gradovima u Crnoj Gori – te tako bile svakodnevna pojava, i sračunato dramatičan društveni pritisak.  

Do Parlamentarnih izbora, krajem avgusta 2020. godine, bilo ih je više od pet stotina. Snažno su podržavane i brojno uvećavane sa strane, od vrlo aktivnog srpskog svijeta iz okruženja. Odnosno, činilo ih je (po nekim relevantnim medijskim procjenama) više od dvije trećine aktivnih, suštinskih protivnika Crne Gore! Uz krucijalnu pomoć „litija“ SPC – u operativi srpskog mitropolita u Crnoj Gori A. Radovića - dobili su Parlamentarne izbore 1920. godine. Zatim formirali jednonacionalnu  (šaroliko srpsku i pro-srpsku - „apostolsku“, i navodno „ekspertsku“) Vladu, i već - tradicionalna ideja za uništavanje Crne Gore, prerasla je u strast! U kojoj, zbog prisustva međunarodnog faktora, moraju verbalno da se čine „nevješti“. Ali – može li nešto biti više civilizacijski smušeno, anacionalno, antidržavno; razvojno retrogradno i nekulturno, kao (samoproklamovana „žena četnik“) i obneviđeli revanšista, ministrica Bratić - na čelu (inače namjerno organizaciono skumbuljanih) crnogorskih resora za kulturu, obrazovanje, nauku, i sport!?  

Bogomoljačka srpska farsa u Crnoj Gori traje od 1920. godine. Od tada je Srpska pravoslavna crkva, kao novostvorena državna institucija na Balkanu, banalno zastupala regresivnu zvaničnu politiku Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, tj. kraljevine Jugoslavije. Tako je započela, i nastavila svoju političku, i okupacionu šizofreniju prema Crnoj Gori i Crnogorcima. Snažan „vjetar u leđa“ daje im  Rusija, koja je još od vremena knjaza Danila (francuskog đaka i savremanijeg, prozapadnog političara) imala rezervisan, ili negativan odnos prema Crnoj Gori. Osim povremeno, za vrijeme knjaza Nikole, zahvaljujući njegovoj spretnosti, i njegovim kćerkama na ruskom dvoru).

Dolaskom mitropolita A. Radovića na čelo Crnogorko-primorske mitropolije (prije 30-tak godina), započinje druga faza besomučno agresivnog, autarhičnog i proizvoljnog  ponašanja SPC po Crnoj Gori. Od ideološko-političkog, i imovinsko-pravnog, do pseudo vjerskog, klero-nacističkog, i para-državnog. Zaposijedala je crkvenu i forsirala privatnu imovinu, uzurpirala prostor, gradila mnoštvo različitih objekata – često megalomanskih i enormno skupih građevina SPC po Crnoj Gori. Ignorišući Državu i njene institucije, a Crnogorce i Crnogorsku pravoslavnu crkvu zasipala je samo mržnjom i najgorim uvredama. Forsirajući tako  međunacionalnu i međuvjersku netrpeljivost, i mržnju kao veoma prisutnu i dugoročno opasnu sablast društva i prostora. Sve na liniji glavnog projektnog zadatka: „Crnogorci će biti Srbi, ili ih neće biti“!  

U međuvremenu su profesionalno pripremani i gomilani licemjerni, podmukli i patološki brbljivci i ideološki lažovi – za što agresivnije „povezivanje srpskog sveta“. To (zvanično) Garašaninovo srce tame, pulsira već 176 godina, i na tehnološkom je remontu… Uz izdašnu i stalnu pomoć na desetine javnih medija, tabloida i sličnih frekventno „žutih“ sa nacionalnim dosegom,  razularenih političara i popova, i vlasti prepodobnih intelektualaca raznih fela, te ispraznih i formalnih  ikebana institucija (svih nivoa, od lokalnih do vrh-vrhova): ostaviše i srpsko društvo i Državu – bez duše! Što bi se reklo, ponašaju se kao da su u pregnuću: za još jedan (peti) katastrofalno rizični klero-nacionalistički srpski put u bespuće?

Ako je za svjetsku civilizaciju vrijeme Hitlera i Musolinija bilo loše, i najgore – bez popravke: zašto onda „patriotski“ pokušavaju da „poprave“ taj dio srpske istorije. Jer, bilo je onako kako je tretirano u mnogim dokumentima i kritičkim analizama, pa i u navedenom, najrasprostranjenijem enciklopedijskom priručniku srpskom: - Četnički pokret pukovnika D. Mihailovića je vrlo kratko 1941. godine sarađivao sa partizanima,,,, postupajući po sugestiji Vlade iz Londona: „Još čekati i ne voditi borbu protiv okupatora jer nije vreme. Borbom protiv NOP hteli su da NOB preraste u bratoubilački građanski rat, što je odgovaralo interesima Nemaca i Italijana“… (Zar u antifašističkom, a naročito u pratećem „bratoubilačkom ratu“ na prostorima bivše Jugoslavije nije  straćeno više od 1.500.000 života, od čega su gotovo tri četvrtine žrtve provociranog „bratoubilačkog rata“?).

Država Jevreja, Izrael, formirana je 1948. godine, poslije jevrejske kataklizme u Drugom svjetskom ratu. I – Izrael nije organizovan, niti propagiran kao matična država Jevreja. Kao svugđe u normalnom svijetu, i Jevreji iz najšireg okruženja, emotivno,  porodično i slično – doživljavaju bliskom izraelsku državu. Ali ne kao politički  matičnu državu svih Jevreja! Zar sve to zainteresovanu pa i odgovornu međunarodnu javnost (EU, SAD, Ujedinjene nacije) ne treba da uputi na još jedno neshvatljivo nerazumno, uporno, i opako ponašanje Srbije u regionu. Samo što nijesu ponovo složili horski, kao devedesetih prošlog vijeka: „Mi nećemo ništa novo, samo carstvo Dušanovo“. Dakle, Srbi na okup; po srednjevjekovnom receptu: nemanjićki efikasno, i svetosavski „duhovno“…

Ilirski pokret je, naročito 15-tak godina uoči velike evropske, revolucionarne 1848. godine, manifestovao snažni zanos naciolane svijesti, i humani odnos južnoslovenski. Npr. jedinstveni oslobodilački duh, i slične etičke i stvaralačke preokupacije programski i metaforički su projektovani u poznatoj pjesmi „Jeka od Balkana“ Hrvata O.U. Ostrožinskog. Crnogorci su, recimo, posebno slavljeni i kao „Božji narodni osvetnici“ autora sa istih prostora (Lj. Perkolić). Između ostaloga, to vrijeme je iznjedrilo i takve stvaralačke veličine južnoslovenske, kao što su Njegoš, I. Mažuranić, F. Prešern. Istorijski ep o Smail-agi Čengiću I. Mažuranića je „najdublja i najsuptilnija apoteoza o Crnoj Gori i Crnogorcima i njihovom nacionalnom identitetu“.

U duhu narodnog i kulturnog preporoda, ilirizma, Njegoš je aktivno bio u vezi sa banom J. Jelačićem, I. K. Sakcinskim, Lj. Gajem, M. Topalovićem, Ivanom i Antunom Mažuranićem… Još 1830–32. godine, Lj. Gaj, I. Derkos i J. Drašković razrađivali su ideju jezičkog i književnog zbližavanja sa Srbima, a 1835. obrazložen je program o ilirskom jeziku: „Prestanimo svaki na svojoj struni brenkati, složimo liru u jednoglasje“ (Koruška, Gorica, Istria, Krajinska, Štajerska, Horvatska, Slavonia, Dalmacija, Dubrovnik, Bosnia, Černa Gora, Hercegovina, Serbija, Bulgaria i dolnja Ugarska). Ilirci su čak osnovali i Jugoslavensku akademiju znanosti i umjetnosti u Zagrebu.

Sa srpske strane nije bilo podrške, a V. Karadžič –  neumorni načertanijevac“ – bio je žestoki protivnik ilirizma. Zbog toga je propao posljednji pokušaj, Bečki dogovor (1850.) o ilirskom kao jedinstvenom južnoslovenskom jeziku. Sa srpske strane su prisustvovali V. Karadžić i Đ Daničić. Nada u toliko željenu zajedničku državu Jugoslaviju, postala je razočaranje. Oduševljeni zagovornik Njegoš, koji je prvi zvanično napisao tu magičnu riječ („Jugoslavija“), ubrzo je rezignirano zaključio: „O tome samo još prazne glave dobro misle“. Uprkos tome, sa hrvatske strane je i dalje pokazivana snažna pozitivna energija prema Crnoj Gori: J, J. Štrosmajer, S. Vraz…, pa kasnije dr V. Bogišić, V. Bukovac, arh. Dr J. Slade i dr.

(Nastavak sjutra)