Crnogorski patriota i komita Mihailo Perišin Simović (1897-1924)

Piše: Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar

Mihailo Perišin Simović rođen je 1897. godine u Cucama, selo Rokoči - a ubijen je od strane žandarmerije KSHS i lokalnih bjelaških gonećih oružanih formacija 2. maja 1924. godine, u selu  Brestice, pleme Cuce, tadašnji nikšićki okrug. On je bio istaknuti crnogorski ustanik, junak, zelenaš, patriota i komita, dosljedni, odani, borac za pravo, čast, slobodu i suverenitet Crne Gore. Njegov otac bio je Periša Ivanov Simović, (istaknuti crnogorski ratnik, patriota crnogorski, učesnik Veljeg Rata 1876-1878., Balkanskih ratova 1912-1913. i Prvog svjetskog rata 1914-1918), a majka mu je bila Krstinja, rođena Banićević iz Cuca.

Mihailo P. Simović je bio aktivni, vojni, učesnik Božićnog ustanka 1919., podignutog protiv nasilne aneksije i okupacije Crne Gore izvršene od strane Srbije krajem 1918. godine  i njenih zvaničnih, regularnih, kao i paravojnih trupa. Pripadao je crnogorskom ustaničkom, oslobodilačkom gerilskom (komitskom) narodnom pokretu za opstanak suverene i samostalne države Crnu Goru. Mihailo Simović je bio potom i crnogorski politički emignant, ustanik, zelenaš, koji je izbjegao u Italiju i bio u sastavu Komadne Crnogorskih trupa, odnosno, crnogorske vojske na tlu Italije tokom 1921. godine.

Hrabro je i nepokolebljivo Mihailo P. Simović vojevao protiv osvajača i okupatora države i domovine Kraljevine Crne Gore, odnosno, borio se beskompromisno protiv brojnih velikosrpskih vojno-žandarmerijskih i bjelaških jedinica, odnosno, gonećih četa, regrutovanih i plaćenih od strane ondašnjeg režima KSHS, koje su njega, kao i druge, mnogobrojne, crnogorske rodoljube konstantno proganjale, od početka 1919. godine i godinama potom.    

U ovom kontekstu i naraciji, navodimo istorijsku činjenicu, da je Mihailo P. Simović, kao ratnik, gerilac (komita), boravio, 9. avgusta 1919. godine, u kući Nikole P. Stevovića iz Cuca, istaknutog crnogorskog rodoljuba, ratnika, zelenaša i komite, saborca i njegovog prijatelja. Ondašnje, prema Crnoj Gori suštinski okupacione, osvajačke i anektorske srpske (srbijanske) vlasti i njeni domaći pomagači  (formalno pod nazivom organa vlasti K.S.H. S.) su zaplijenile jedno Simovićevo pismo, koje je on napisao, i ostavio u kući kod familije Nikole P. Stevovića, svog saborca i plemenika, da mu se lično preda, a koje je bilo naslovljeno: »Nikoli Stevoviću đe bude«, te koje je Mihailo P. Simović napisao u selu Prentin do, u Cucama, 22. jula 1919. godine. U tome pismu Mihailo Simović kaže: ovo: »Nikola, za čudo mi je što ve nema da se sastanemo, da već ugovorimo kad ćemo udarit da pobijemo« određene predstavnike, odnosno, čelnike sreskih vlasti KSHS sastavljenih i iz redova bjelaša, kako ih on naziva  »prodavaoce za dinare naše slavne istorije Crnogorske, Barjaka i Krune; treba da pasju vjeru i fukaru pobijemo i da se skupimo odma jer mene su rekli neki Grahovljani i Rudinjani da to odma uradimo. Noćas me evo s mojom grupom u tvojoj kući. Pozdravljam s društvom«. Tadašnji načelnik okruga cetinjskog KSHS bio je Č. A. Jevđenijević, koji nije bio iz Crne Gore.
(Izvor: Arhiv Istorijskog instituta Podgorica, raniji Titograd, signatura V2-67 -19).

Okupacione vlasti su za crnogorskim ustanikom, gerilcem i komitom Mihailom P. Simovićem,  kao »odmetnikom« (po odluci režima tako okvalifikovanog) raspisale potjernicu i ucijenile ga kao i »odmetnika« i »hajduka«.  Naime, načelstvo Cetinjskog okruga KSHS., je 29. juna 1922. godine uputilo Javni poziv za predaju 14 crnogorskih ustanika i komita iz cetinskog okruga, koja su »bila odbjegla u Italiju i Albaniju, pa se ovih dana povratila i nalaze u odmetništvu od vlasti«. Na tom spisku pod rednim brojem 5 nalazi se ime Mihaila Simovića i njegov lični opis, pa se kaže »Mihailo Simović, iz sela Rokoča, opštine cucke, star 25 godina rasta srednjeg, razvijenost veća, kose, očiju i brkova crnih, u licu crnomanjast, nosa pravilnog, usta srednjih«.

Vlasti su za Mihailom Simovićem raspisale bile ptjernicu, ucijenile ga kao hajduka, ali nijesu uspjele da ga privole na predaju. Tokom 1921. godine Mihailo Perišin Simović bio je u političkom egzilu u Italiji. On je 29. marta 1921. godine Mihailo Simović bio u Italiji, u crnogorskoj vojsci i pripadao je rodu  artiljerije (u mjestu Fonte d' Amore) i to u činu vodnika. U Italiji je unaprijeđen u čin potporučnika (oficira) crnogorske vojske u egzilu.

Tokom 1922 on je komitovao širom Crne Gore boreći se protiv vlasti, žandarmerije, vojske i bjelaša. U Budošu i okolini 1923. godine Mihailo Simović je komitovao zajedno s istaknutim crnogorskim ustanicima Milisavom Nikčevićem i Simom T. Koprivicom.Tada je načelnik nikšićkog okruga naredio načelniku čevskog sreza da se postave zasjede, kako veli, »na svim prelazima prema srezu Nikšićkom« sa ciljem njihovog hvatanja i sprječavanja njihovih oružanih akcija. Polovinom jula 1923. godine Mihailo Simović je komitovao u grupi sa poznatim crnogorskim ustanicima Petrom Zvicerom iz Cuca, Jovom S. Krivokapićem i Ilijom Krivokapićem iz Cuca. Tokom prvih mjeseci 1924. godine Mihailo Simović je komitovao i bio nedostupan vlastima, koje su hapsile njegove rođake i svojte zbog jatakovanja. Pridružio se komitskoj grupi Ilije Lakićevića, Marka Miljanića i Blagoja Vučića i s njom je komitovao sve dok su navedeni crnogorski patrioti ubijeni i na svirep način izmasakrirani.

Jedno kombinovano odjeljenje srpskih militarnih formacija “uz pripomoć mještana”, ubilo je u selu Trepča (Velimlje) 12. aprila 1924. godine crnogorske patriote i gerilce Iliju Lakićevića iz sreza Nikšićkog i Marka Miljanića i Blagoja Vučića iz sreza Velimskog. U okršaju sa potjernim žandarmerijskim i kontrakomitskim odjeljenjima pomenuta komitska trojka gine, a Mihailo Perišin Simović je tada iz iste gerilske skupine teško ranjen, ali je uspio da umakne potjeri i da se skloni u Cuce, đe je u kući jednom prijatelja i plemenika, uz njihovu pomoć i njegove porodice, pokušavao da zaliječi rane.

Patriota i komita Mihailo P. Simović je, godinama, aktivno učestvovao, u mnogobrojnim oružanim akcijama protiv snaga, trupa koje su, pod patronatom beogradskog Dvora i Vlade, sprovodile, masovni i okrutni, velikosrpski teror u Crnoj Gori nad njenim narodom. Pružao je otpor tlačitečljima svoje zemlje i naroda. Mihaila Perišina Simovića ubili su, nakon ranjavanja, na mučki, podmukao i svirep način, žandarmerija KSHS i domaći gonitelji, u funkciji režima KSHS i to u jednoj kući i na spavanju, kada je bio u nesvjesnom stanju, jer je bio teško ranjen -2. maja 1924. godine u Bresticama, selu u Cucama, nakon što su dostavljači otkrili đe se skriva i liječi od zadobijenih teških rana na bojištu.

Od strane Ministarstva unutrašnjih djela KSHS Mihailo Perišin Simović je bio ucijenjen na 100.000 dinara, što je bila ogromna novčana svota za njegovo ubistvo (za lovce na njegovu glavu). Organi vlasti, te režimski velikosrpski gonitelji crnogorskih patriota i komita (gerilskih ratnika) za pravo, čast i slobodu Crne Gore,  i propaganda, odnosno, štampa u službi režima, kvalifikovali su, tada i ranije (kao i kasnije), crnogorske ustanike, kao što je bio i Mihailo P. Simović, kao, kako su navodili »zločince«, »razbojnike«, »pljačkaše« itd., sa ciljem njihove pravne i javne osude i diskvalifikacije, što je bila činjenički neosnovana, ali planski smišljenja hajka i žigosanje boraca za crnogorsku slobodu i suverenost, koji su pružali etički, politički, idejni i oružani otpor likvidaciji Crne Gore i obespravljivanju crnogorskog naroda.

Na taj način je, pored ostalih, bio od strane režima KSHS, organa pravno-političkog sistema te države i propagandne mašinerije (štampe pod njenom kontrolom) bio javno stigmatiziran i crnogorski zelenaški ustanik, najprije vodnik, a potom i oficir (potporučnik) crnogorske vojske u egzilu, u Italiji, Mihailo P. Simović. U izvještaju o njegovom ubistvu to je pokazala i ondašnja beogradska »Politika.«  

Naime, kako smo već naveli, Mihailo Simović je ubijen u Cucama, 2. maja 1924. godine. O njegovom ubistvu izvijestio je beogradski list »Politika«. Konkretno, glavni prestonički list države KSHS »Politika«, Beograd, broj 5755, od 3. maja 1924. godine, na stranici 5, u članku pod naslovom »IZ CRNE GORE-od našeg naročitog izveštača-Crnogorski odmetnici« piše o smrti Mihaila Simovića sljedeće: »Cetinje 2. maja. Na granici nikšićkog i cetinjskog okruga ubijen je opasni zločinac Simović koji je u svoje vreme pljačkao sa nedavno ubijenim Lakićevićem. Simović je bio ucenjen sa 100.000 dinara. Pronašlo ga je i ubilo jedno krstareće odeljenje sastavljeno od žandarma i meštana«. Podvlačimo da Mihailo Simović i Ilija Lakićević nijesu bili zločinci i pljačkaši, kako ih demonizuje beogradska »Politika«, već borci koji su poginuli za pravo, čast i slobodu Crne Gore.

Nakon ubistva, Mihailo S. Perišić je sahranjen najprije u Bresticama, da bi, znatno kasnije,  njegove kosti porodica prenijela u porodičnu grobnicu u rodnom kraju.