Belvederac - eksponent i vjerni sluga srbijanskih vlasti

Za Antenu M piše: Jadranka Selhanović                                        

Zločin počinjen na Belvederu 26. juna 1936. godine svoj epilog je dobio nakon deset godina. Za glavnog krivca u sudskom postupku okrivljen  je Milovan Ilić, zvani Belvederac, tadašnji komesar Uprave policije na Cetinju.  No, što se sve dešavalo na Belvederu prije 85 godina, ko je sve imao učešća u počinjenom zločinu, ko je tajno sugerisao Iliću da  puca u narod, kako je Milovan Ilić amnestiran za izvršeni zločin, svjedoči dokument koji u nastavku objavljujemo. Riječ je o krivičnom predmetu koji je Javnom tužiocu za Crnu Goru 5. januara 1946. godine, dostavilo Odjeljenje za zaštitu naroda (OZNA).

U dokumentu su, pored krivice za Belvederski zločin, navedena i ostala krivična djela koja je počinio Ilić prije i tokom Drugog svjetskog rata.

DOKUMENT:

Odjeljenje zaštite naroda -OZNA

Za Crnu Goru

Ministarstva narodne odbrane

Federativne Jugoslavije

Pov. Broj 1207

Cetinje 5-I- 1946. god

                                                                    JAVNOM TUŽIOCU ZA CRNU GORU

                                                                                    C E T I NJ E

„Dostavljamo Vam krivični predmet ILIĆA MILOVANA -Belvederca- biv. Sreskog načelnika, rodom iz Kolašina, radi određivanja nadležnog suda za suđenje istog.

Na osnovu provedene istrage kod ovog Odjeljenja utvrđeno je, da je okrivljeni Ilić počinio sledeća krivična djela:

26. juna 1936. godine u svojstvu komesara Uprave policije u Cetinju, okr. Ilić je odveo 40 žandarma i policajaca na Belveder, gdje je plotunom iz pušaka i puškomitraljeza dočekao masu naroda koja je bila krenula za Cetinje i tom prilikom ubijeno je šest ljudi, a ranjeno preko 35 osoba, od kojih 18 teže, pa su mnogi ostali invalidi od zadobijenih rana. Masa naroda bila je krenula na Cetinje da održi politički zbor i da izrazi svoje želje, ali ondašnje vlasti to nijesu dozvolile, pa je okrivljeni Ilić, olašćen ispred bana zetske banovine Muja Sočice i upravnika policije Miloja Koče, da pregovara sa masom na Belvederu, pa kada je došlo putem pregovora do sporazuma, narod je pošao svojim kućama bez ikakvog protesta, jer su im njihovi delegati -pregovarači prenijeli obećanje bana Sočice da će im se dozvoliti kroz kratko vrijeme održavanje jednog takvog zbora, bilo u Podgorici ili Cetinju. I posljedni ostaci  naroda, tj. onih koji su išli na začelju, bili su odmakli od mjesta  gdje su se nalazi, više od 50 metara i tada je okr. Ilić kao, glavnokomandujući na Belvederu, prvi počeo pucati iz svoje puške u masu i izdao je naređenje ostalim žandarmima i policajcima, te su i oni pucali i svi u zajednici učinili gore navedeni broj žrtava. Niko iz mase nije dao im ni najmanje povoda za takav postupak Milovana Ilića, jer su sa pjesmom odlazili svojim kućama.

Ovaj zločin okr. Ilić bio je učinio potpuno svjesno i umišljajno, ne nalazeći se ni u kakvoj opasnosti da bi mu prijetila životu, što udvostručava njegovu odgovornost pred narodnim sudom. Da je okrivljeni Ilić, zaista svjesno i umišljajno izvršio ovaj zločin na Belvederu, dokazuje svjedok -očevidac Vukan Đurović, ondašnji državni tužilac na Cetinju, koji tvrdi u svojim iskazima da je, neposredno pred otvaranjem paljbe u masu, okr. Ilić nešto tajno razgovarao sa upravnikom policije Milojem Kočom, koji je bio došao automobilom iz Cetinja i čim je ovaj pošao natrag, Ilić je komandovao žandarmeriji i policiji da puca u masu.

Za zločin na Belvederu, krivnja i odgovornost je u potpunosti dokazana i  od strane ondašnjeg okružnog suda u Cetinju, koji je po tome slučaju vodio istragu po predlogu državnog tužioca, koji je bio i svjedok očevidac, ali kada je naređeno hapšenje okrivljenog Ilića, on je bježao od mjesta do mjesta, tobože službenim poslovima, sve dok je odgovornost za ovaj slučaj amnestirana od strane ondašnjih srbijanskih šovinističkih političara, čiji je eksponent i vjerni sluga u Crnoj Gori bio baš okrivljeni Ilić i slijepo izvršavao njihova naređenja. Odbrana okr. Ilića, da on nije imao odlučujuću ulogu na Belvederu, još više ga tereti jer nikada žandarmerija nije komandovala svojim predpostavljenim starješinama, kao što je to bio, u ovom slučaju, okr. Ilića, jer je žandarmerija izvršni organ upravnih vlasti. Takva izjava još više ga tereti i ocrtava njegov zločinački karakter, s obzirom što je u potpunosti dokazano svjedocima da je Ilić izdao komandu za otvaranje paljbe u masu.....

Pored tog zločina, a neposredno  po izvršenju istog, okr. Ilić je izdao naređenje za hapšenje preko 80 lica koja su uhvaćena na mrtvim i ranjenim drugovima na mjestu događaja, a koji su htjeli da ukažu pomoć svojim drugovima. U zatvoru su prebijani i zlostavljani, a oni koji su se liječili, ako nijesu pomrli, amputirane su im noge ili ruke, što potvrđuje zaista svjesno i umišljajno izvršenje zločina na Belvederu, a koje je na ovaj način nastavljeno i produženo, što u potpunosti objašnjava slučaj na Belvederu.

.............................

Što je 18. decembra 1938. godine, opet u svojstvu sreskog načelnika u Danilovom Gradu, došao u Spuž, te sa nekoliko žandarma opkolio i pohapsio preko 70 omladinaca koji su preko žandarmerijske stanice u Spužu hteli da protestuju zbog hapšenja nekoliko njihovih najboljih drugova. Pohapšene omladince okr. Ilić je zlostavljao najstrašnijim mukama i isprebijao ih skoro sve, pa je, pored ostalog, sipao na njih hladnu vodu noću, kada je temperatura bila preko deset stepeni ispod nule. Prilikom saslušanja lično je šamarao veći broj omladine, a prije nego ih je pustio mnogima je šišao kosu.

...........................................

Što je aktivno učestvovao u organizaciji četničkog pokreta, te  na osnovu tih zasluga postavljen za predsjednika opštine pribojske u kojem svojstvu je dostavljao italijanskim komandama spiskove partizanskih i sumnjivih porodica, na osnovu čega su mnoge hapšene i internirane, a ni jedna nije dobijala trebovanj, već su mučeni glađu kao njihovi neprijatelji. U svojstvu predsjednika dočekao je blagonakolnim riječima guvernera Crne Gore Prcija Birolija prilikom njegovog dolaska u Priboj, te mu je u ime naroda sreza pribojskog  izjavio lojalnost i zahvalio mu se za velika „dobročinstva“ crnogorskom narodu, pa su odmah poslije toga i fotografisani, koju fotografiju posjedujemo i istu prilažemo  spisima kao dokaz uz njegovo saslušanje.

Što je kao član tajnog četničkog suda u Priboju osuđivao sve simpatizere NOP-a, a između ostalih i Jevđevića-radnika iz Priboja, kojom je presudom isti osuđen na smrt a na presudi se nalazio potpis okrivljenog Ilića“.....