Kralj Nikola odlikovao crne olimpijce Kanade i SAD (1919)

Piše: Vladimir Jovanović

Po svršteku Prvoga svjetskoga rata, Međusavezničke igre su jednokratni sportski događaj održan od 22. juna do 6. jula 1919. na stadionu „Peršing” nedaleko od Pariza.

Stadion je izgrađen od strane američke vojske u saradnji s Omladinskom hrišćanskom asocijacijom (YMCA). Pravo učešća su imala samo vojna lica koja su trenutno služila ili su ranije služila u oružanim snagama tokom rata. Oko 1.500 sportista iz ukupno 18 nacija se takmičilo u 19 sportova (atletika, fudbal, boks, vaterpolo, košarka, bejzbol, veslanje, golf, ragbi, tenis, etc).

Iako Kraljevina Crna Gora – o čijoj se sudbini u konačnom na tragičan način odlučilo na Versajskoj mirovnoj konferenciji, a održavala se nedaleko od stadiona – nije imala svoje takmičare, nju je u svojstvu specijalnoga gosta na Međusavezničkim igrama reprezentovao kralj Nikola I Petrović-Njegoš s vojnom i dvorskom delegacijom.

Zvanični „Glas Crnogorca” bilježi: „Pri dolasku, kao i pri odlasku, Nj. V. Kralj je od strane američkih vojnih vlasti i priređivačkog odbora dočekan i ispraćen sa svijema vojničkim počastima“.

Kralja Crne Gore na stadionu je dočekao Džon Peršing (1860-1948), glavnokomandujući američkih snaga u Evropi, koji je nedugo zatim, zbog ratnih zasluga, postao general Armije SAD (General of the Armies) – što je najviši američki vojni čin s šest generalskih zvjezdica. Kralj Nikola je docnije, 6. jula 1919, za generala Peršinga i njegove štabne oficire priredio večeru u pariškome hotelu „Meurice”.

Uslikani su 28. juna 1919. na stadionu „Peršing” neki od momenata kada crnogorski suveren osvajačima medalja u sprintu na 100 m i u skoku u dalj ne samo čestita, nego im i uručuje crnogorska odlikovanja – Orden knjaz Danilo I, čiji je moto: ZA NEZAVISNOST CRNE GORE.

Prnašao sam zvanične podatke o redosljedu osvajača medalja sprinta na 100 m, ujedno i dobitnika Ordena knjaz Danilo I: Čarls Padok (SAD, rezultat 10,8 sec), Edvard Tešna (SAD), Džon A. Hauard (Kanada) – upravo s njim je kralj Crne Gore na gornjoj slici.

Taj Džon Armstrong „Army" Hauard (1888-1937) je prvi crni olimpijac Kanade. Mobilisan je i od 1917. služio u formaciji savezničkih Kanadskih ekspedicionih snaga, pri vojnim bolnicima – kao nosač nosila s ranjenicima.

Na sajtu Olimpijskoga komiteta Kanade se nalaze podaci da je Hauard, nacionalni sprinterski šampion, nastupio 1912. na OI u Stokholmu u trkama na 100 i 200 m, te u štafeti 4 x 100 m. Bilježi se da je Hauard trpio diskrimincije i uvrede po rasnoj osnovi.

Plovidbu od Kanade do Švedske morao je da izdrži boraveći izdvojen na palubi u brodskome čamcu za spašavanje. U Stokholmu su mu zabranili da boravi u istome hotelu kao bijeli kanadski olimpijci. Dnevna štampa u Kanadi je rasistički izvještavala o njemu...

Kralj Nikola je, među ostalima, Orden knjaz Danilo I uručio i američkome crnome skakaču u dalj Solomonu-Solu Batleru (1895-1954), učesniku OI u Antverpenu 1920. godine, a pobjedniku Međusavezničkih igara sa skokom 7,55 m. Kralj je odlikovao i drugoplasiranoga Harija Vortingtona (SAD) i trećeplasiranoga u ovoj disciplini Lea Džonsona (SAD).

Pogledajte fotografije sa stadiona „Peršing” kraj Pariza od 19. juna 1919, uključujući uručivanje ordenja Armstrongu i Batleru, te faksimil iz „Glasa Crnogorca” i izgled Ordena knjaz Danilo I…

.

.

.

.

.

.