Oslobođenje Podgorice

Za Antenu M piše: Jadranka Selhanović 

Završne operacije za oslobođenje Podgorice započele su 17. decembra 1944. godine. U noći 17. na 18. decembra, partizanske jedinice Prve Bokeljske Narodno-oslobodilačke udarne brigade oslobodile su Staru varoš, potom prešle rijeku Ribnicu, gdje su vođene žestoke borbe za oslobođenje dijela grada-Nova varoš. Okupator je bio primoran da se povlači prema gimnaziji. Prilikom povlačenja, njemačke okupacione snage, uspjele su da poruše Vezirov most i nastave povlačenje prema Bioču.

Razrušena Podgorica, koja je tokom rata bombardovana 76 puta, oslobođena je 19. decembra 1944. godine.

O ratnim događajima koji su se odvijali na prostoru Danilovgrad-Podgorica u periodu od 1. do 31. decembra 1944. godine, štab Prve Bokeljske Narodno-oslobodilačke udarne brigade sačinio je detaljan izvještaj, koji ovom prilikom integralno objavljujemo.

Dokument:

************
Pov. Br. 46
18. I 1945. god.

R E L A C I J A

O borbama koje je vodila I Bokeljska N.O.U. Brigada u vremenu od 1. decembra do 31. decembra 1944. godine.

Prema naređenju Štaba Primorske Operativne Grupe od 2. decembra 1944. godine Brigada je dobila zadatak, da se sa svija 3 bataljona postavi na prostoriji Zagarač-Pješivca, sa ciljem dejstva prema neprijatelju koji se nalazi u Danilovgradu, Kosovom Lugu i Novom Selu.

Prikupljanje bataljona na pomenutim prostorijama izvršeno je na dan 15. decembra 1944. godine. Sa polaznih položaja Koravac- Ladov Dub -Mali Garač- Obadov Brijeg-Frutak, bataljoni vrše počev od 16. decembra stalni pritisak na neprijatelja prema Novom Selu-Kosovom Lugu-Danilovgradu-Zagredi i Kurilu, no neprijatelj je svoje položaje branio po cijenu najvećih žrtava i uspijevao da svoje izgubljene položaje povrati. Za efikasniju odbranu svojih položaja neprijatelj je koristio razne fortifikacione objekte, a time u veliko umanjivao napadačku moć naših bataljona.

Ovako stanje trajalo je do 8. decembra, kada su naše jedinice zadale odlučan udarac neprijatelju, probile njegove odbrambene položaje i oslobodile Danilovgrad, nastavljajući gonjenje neprijatelja prema Spužu. Neprijatelj je pri povlačenju porušio sve mostove na rijeci Zeti i Sušici, tako da su se naše jedinice zadržale na rijeci Sušici, vršeći na prostoriji Kosovi Lug-Plana-Bileća-Suk-Mugošina Livada koncentraciju za odlučan napad na neprijatelja koji se nalazio na prostoriji Spuž-Klikovača-Novo Selo-Daljam.

Već 9. decembra bataljoni preduzimaju opšti napad na neprijatelja na svojim napadnim pravcima. Neprijatelj je bio jako utvrđen i dao je jak otpor. Ovakvi napadi produženi su sve do 16. decembra kad su naši bataljoni uspjeli da razbiju neprijatelja i da ovladaju njegovim položajima: Spuž-Klikovača-Novo Selo-Daljam- preduzimajući energično gonjenje neprijatelja prema Veljem Brdu i Podgorici.

Po likvidaciji Spuža i okoline u toku 16. i 17. decembra naši bataljoni su preduzeli energično čišćenje neprijatelja na prostoriji Velje Brdo-Malo Brdo. Sa položaja Šanac -Cigalj- Malo Brdo neprijatelj je iz postojećih utvrđenja davao vrlo jak otpor, noseći se zamišlju da davanjem otpora omogući izvlačenje svojih snaga iz Podgorice. Ali energičnim napadom naših jedinica zamisao neprijatelja nije ostvaren, jer su naše jedinice ubrzale povlačenje neprijatelja sa Veljeg Brda, te neprijatelju nije data mogućnost da omogući izvlačenje svojih jedinica iz Podgorice na način kako je to ranije zamišljao.

Da bi poremetio namjere neprijatelja jedan bataljon ove brigade je prekrivao u toku noći 17. i 18. decembra i ovladao dijelom Podgorice zvanom Stari grad, da bi odatle mogao preduzeti efikasni napad na Novu Varoš u Podgorici, gdje se neprijatelj još nalazio. Iz Staroga grada naše jedinice prelaze rijeku Ribnicu i napadaju neprijatelja koji se nalazio u električnoj centrali. Poslije duže borbe neprijatelj je bio prinuđen da se povuče u pravcu gimnazije. Naše su jedinice izvršile detaljno čišćenje varoši, orjentišući jedan dio svojih snaga prema gimnaziji u cilju likvidacije iste, i spasavanja Vezirovog Mosta, kojeg je neprijatelj imao da digne u zrak. Naše su jedinice uspjele da ovladaju gimnazijom, ali je neprijatelj baš, kada su se naše jedinice približavale Vezirovom mostu, isti digao u zrak i povukao se prema Bioču.

Jedan bataljon ove brigade omah je preuzeo gonjenje neprijatelja prema Bioču, dok su se dva bataljona zadržala na prostoriji Momišići-Velje Brdo-Grbe.

22. decembra naše su jedinice oslobodile Bioče. 

Prema naređenju ovog štaba, dva bataljona ove brigade dobili su zadatak da se sa sadašnje prostorije prebace na liniju Lipovo-Crkvine, za dejstvo prema Kolašinu, dok je jedan bataljon dobio zadatak da goni neprijatelja pravcem Pelev Brijeg-Vjeternik-Lijeva Rijeka- Mateševo.

Određeni dva bataljona stigli su na mjesto opredeljenja 24. decembra dok je jedan bataljon vodeći svako-dnevno sa neprijateljem borbu, iste gonio stopu po stopu. Po dolasku na prostoriju Gradina-Drijenak-Bablja greda-Jabukova glava-Lom Oćiba.

Neprijatelj je davao vrlo jak otpor, ali su naše jedinice i pored ovoga na juriš zauzele Lom, nanoseći neprijatelju velike gubitke. Time su naše jedinice izbile na rijeku Taru, što je imalo velikog uticaja na brzinu neprijateljskog povlačenja iz oblasti Mateševo-Kolašin.

Neprijateljski gubici u ovim borbama iznose 221 mrtvi i 152 ranjena. Naši gubici iznose 42 mrtva i 82 ranjena druga.
Zarobljeno je 87 neprijateljskih vojnika.

Od neprijatelja je zapljenjeno: 5 topova, 7 motorcikala, 14 automobila, 3 šarca, 4 puško-mitraljeza i radio stanicu, 3 bacača, ogromna količina municije, pušaka i drugog ratnog materijala i vojničke spreme.

Smrt fašizmu-sloboda narodu!

Za Štab

Načelnik, kapetan:

.