Prije 41 godinu umro je političar, državnik, revolucionar i antifašista, pravnik, humanista, novinar… jedan od najznamenitijih Crnogoraca, Blažo Jovanović.
Blažo Jovanović je krupna ličnost novije crnogorske istorije. Značaj i veličina posebno se ističu u svom dobu, ali se sa istorijske distance vide mnogo jasnije.
Svaka priča o Blažu Jovanoviću je istovremeno i priča o Crnoj Gori i crnogorskom čovjeku, zapisao je akademik Radoje Pajović.
“Pod njegovim rukovodstvom crnogorski građani su doživjeli da Crna Gora ponovo vaspostavi svoje nacionalno i državno biće.”
Uloga i doprinos Blaža Jovanovića u rješavanju crnogorskog državnog i nacionalnog pitanja je veća nego sto bi današnje generacije mogle i da pretpostave.
I dr Branislav Kovačević smatra da je Blažo Jovanović simbol uspostavljanja crnogorskog državnog i nacionalnog kontinuiteta.
Pogledi pokreta kome je pripadao Blažo Jovanović i njegovi lični stavovi i danas su aktuelni. On je smatrao da je ideja jugoslovenskog ujedinjenja bila progresivna, da je do njega, istorijski gledano, moralo doći, da to ujedinjenje ima svoje duboke korijene, iako ono prvo 1918. nije ostvareno ni srećno ni pravedno.
Za to navodno ujedinjenje, u kome nije bilo mjesta za Crnu Goru i Crnogorce, Jovanović je na Osnivačkom kongresu Komunističke partije Crne Gore rekao, između ostalog, da je "takozvano ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom u novembru 1918. izvršeno (...) ne samo protiv volje i raspoloženja crnogorskog naroda, nego i uz bajonete srpske vojske, i to na najgrublji način, putem sile i prevare".
Jovanović je bio oduševljen obnovljenim crnogorskim identitetom i državnim subjektivitetom Crne Gore.
Osim obnove i izgradnje zemlje, razvoja industrije i elektrifikacije, Jovanović je znao da se državno i nacionalno obnavljanje ostvaruje i kroz unaprjeđivanje prosvjete i kulture, kroz izgradnju pravnog sistema, osnivanje institucija i ustanova “radnog naroda” Crne Gore.
Vjerovao je da novi društveni odnosi koji su se tada izgrađivali, i kojima je i sam kao državnik i pravnik dao veliki doprinos, imaju ogroman istorijski znacaj “za dalji opšti razvitak crnogorskog naroda i Narodne Republike Crne Gore u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji” .
Donošenje prvog crnogorskog ustava poslije 1905. godine (1947) predstavljalo je epohalan dogadjaj u crnogorskoj pravnoj i političkoj istoriji. Njime je opet potvrđena i određena državnost Crne Gore, “postavljeni su čvrsti temelji njenog opstanka i sigurnosti na kojima treba graditi i stvarati bolji i srećniji život za sve radne ljude...”
Kao pravnik i državnik, on je dobro osjećao i shvatio koliko velik i dalekosežan značaj ima donošenje crnogorskog republičkog Ustava, u kome se Crna Gora uzakonjuje i tretira kao država-republika, iako sa ograničenim suverenitetom, ali ravnopravna sa svim republikama Jugoslavije.
Započeti državno-pravni razvoj Crne Gore u federativnoj jugoslovenskoj zajednici i njen položaj mogao je biti ne samo uzdrman nego i doveden u pitanje u dramatičnom sukobu jugoslovenskog državno-pravnog koncepta sa staljinizmom, koji se zaklanjao iza internacionalnog nastupa i afirmisanja nacionalnih koncepata, nacionalnog i socijalnog oslobođenja.
Kao čelnik ondašnje Crne Gore, Blažo Jovanović nije pokleknuo ni posrnuo na tom najvećem iskušenju svoga doba. Uprkos pritisku i spolja i iznutra, on je ostao cvrst na državnom i političkom kursu svoje zemlje.
Blažo Jovanović rođen je 28. marta 1907. u Veljem Brdu, kod Podgorice. Potiče iz siromašne seljačke porodice, zbog čega je veoma rano počeo da radi, da bi zaradio za školovanje. Još kao gimnazijalac, pristupio je radničkom pokretu, a 1924. godine postao je član Komunističke partije Jugoslavije.
Poslije završetka gimnazije u Podgorici, odlazi u Beograd gdje upisuje Medicinski, a potom prelazi na Pravni fakultet. Kao student aktivno je učestvovao u radu studentskog pokreta na Beogradskom univerzitetu. Poslije zavođenja Šestojanuarske diktature kralja Aleksandra Karađorđevića, 1929. Blažo, kao apsolvent prava, odlazi u Zagreb.
Diplomirao je Pravnom fakultetu u Zagrebu, 1931. i dobio mjesto sudskog pripravnika u Sreskom sudu u Varaždinu.
Od aprila 1945. do 1963. bio je prva državna, partijska i politička ličnost Crne Gore.
U tom razdoblju bio je prvi predsjednik Vlade Crne Gore i na toj dužnosti je ostao do 1953. On je istovremeno bio prva partijska ličnost i predsjednik više tadašnjih društveno-političkih organizacija, partijskih foruma, kako na republičkom tako i na saveznom nivou, savezni narodni poslanik.
Umro je 4. februara 1976. u Igalu, a sahranjen u Podgorici.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR