Podśetnica: Svila i kadifa Crne Gore

Jutro se razlivalo kao svila iznad Brda i vezlo zlatne ošvice po kamenu moje Gore.

Sa prvim pijevcima stizale su Danice, Danke ili Zorke.

U bijesu bi ih nazvali i Stana, Stojka i Stojanka kada su htjeli prekinuti niz ženske đece. 

Spomenke! Neka ih boli saznanje da su naknada za gubitak.

Vukosavama se prizivala snaga koja će zaustaviti umiranje, a Mirunama utjeha i umirenje poraza. 

Milice, Milosave, Ljeposave, Jelene ... beskrajni niz ponovljenih majki, sestara, šćeri.

I bile su Slobodanke!  Tako se krstila najvažnija stvar u Crnoj Gori.

Ime je sudbina, a ona se često obrušavala na Crnu Goru.

Život – to je pauza između ratovanja. U predahu bi se podigla čeljad.  

Muška da zaoštre sablju i kosu, da uzmu  śekiru, đeca da nahrane, napoje i čuvaju stoku, žene da skupe drva, donesu vodu, sađenu travu...

Trebalo je sići do mora za šaku soli, do jezera za malo duvana i do mlina za oku brašna.

Studen, magle i noći bez mjesečine, meke kao kadifa, palile su vatre i okupljale oko ognja. 

Tada bi počinjala magija i najčudniji ples. Nevidljivi demijurg  stvarao je pjesmu i muziku i korake i kulise.

Na toj sceni od gruba kamena, prosuli bi se kalemi i kao po komandi  skakutala su klupka, igrala vretena, takmičile igle, bježale vezitke, udarale potke razboja...

Sa neurednih, sijedih glava preslica, starački, nakrivljenih i malo u šreh, bešumno ispredala se vuna. Beskonačne niti izvijale su se oko tankih prstiju i uvrtale na neumornom vretenu.

Nijemo su plesale i sjenke na zidu, bučno tancovala grabovina na vatri. U magičnoj, svejedno i realnoj ravni, sjekle se linije, nastajali pravougaonici, trouglovi i rombovi obrtali krugovi, padale latice, uzdizale loze, lećele ptice.

Gorde, Vide i Vidre radile su savršene proporcije. Vezle su, plele i tkale kao da su geometriju izučavale na dalekim i velikim školama.

Ni Anke, ni Jovanke, ni Branke, nijesu naučile brojati, ali prepočinjale svoja tkanja jesu i to tako fina, kao da je strogi profesor matematike, pažljivo bdio nad svakom paralelom mjereći lenjirom i šestarom zakrivljene, prečnike i poluprečnike.

Grubo sukno, fini vez, a gajtan od zlata... 

I sve to kao da su cijeli dan odmarale i čuvale oči i ruke za ručne radove. Odakle im uopšte volja za tim? Da li je i to bio dokaz da umjetnički poriv ne traži udobnost i komfor.

 Grubo sukno za čakšire, vunu za čarape, ošvice za košulje, čipke za marame, vez za dolame...za sve lijepo čega nije bilo u životu, ali bilo je oko tih vatri u Brdima oko Cetinja, jedinog svjetla od od Beča do Carigrada.