Sudbonosna majska raskršća

Prošlo je četvrt vijeka od četvrtih  parlamentarnih izbora nakon uspostavljanja višestranačja u Crnoj Gori, koji su održani na današnji dan, 31. maja, 1998. godine. Kao i predstojeće junsko izborno nadmetanje i izbori 1998. bili su vanredni i uslijedili su nakon skraćenja mandata Skupštini. I tada je Crna Gora bila na sudbonosnom raskršću.

Majskim izborima održanim prije 25 godina prethodio je tektonski potres na političkoj sceni, raspad vladajuće Demokratske partije socijalista iz koje se izdvojila  Miloševićevih sljedbenika, predvođena Momirom Bulatovićem, koja je osnovala Socijalističku narodnu partiju. Polarizaciju u biračkom tijelu dodatno su rasplamsali predsjednički izbori, održani samo nekoliko mjeseci prije parlamentarnih, na kojima je pobijedio dotadašnji premijer i novi prozapadno orijentisani lider DPS-a Milo Đukanović. Ne mireći se s gubitkom republičkog trona, Bulatović je sa svojim pristalicama pokušao da nasilno spriječi Đukanovićevu inauguraciju napadom na zgradu Vlade u noći između 14. i 15. januara 1998, koja je mogla skupo koštati Crnu Goru.

U potpuno promijenjenom političkom ambijentu, u susret republičkim parlamentarnim izborima  ’98. sedam od ukupno devet parlamentarnih partija potpisalo je važan dokument -  Sporazum o minimumu prinicipa za razvoj demokratske infrastrukture u Crnoj Gori, nakon čega je u saradnji sa ekspertima OEBS-a pripremljen i konsenzusom usvojen set izbornih zakona.

U izbornoj trci učestovalo je sedamnaest partija i koalicija, a odziv birača 31. maja bio je rekordan - 76 odsto. Koalicija „Da živimo bolje“, u kojoj su pored dominantnog DPS-a bile i Narodna stranka i Socijaldemokratska partija, osvojila je 49,5 odsto glasova, dok je Socijalističku narodnu partiju podržalo 36,1 odsto birača. Sa trećinom izgubljenih glasova i  samo 6,3 odsto podrške, Liberalni savez je bio najveći izborni gubitnik., a odgovornost za poraz adresirana je na koaliciju „Da živimo bolje“, koja je na izbore izašla sa sličnom programskom platformom,  doduše bez opredjeljenja za državnu nezavisnost Crne Gore, ali sa jasno profilisanim određenjem prema crnogorskim identitetskim pitanjima.

Tako su na majskim izborima 1998. dva krila raspolućenog DPS-a , odnosno dva ljuta politička tabora, osvojila zajedno sa koalicionim partnerima 86 odsto glasova, odnosno 71 od ukupno 78 poslaničkih mandata. Pet parlamentarnih klupa pripalo je Liberalnom savezu, a po jedna Demokratskom savezu u Crnoj Gori i Demokratskoj uniji Albanaca. 

I pored manira da se skoro tri i po decenije svi izbori proglašavaju istorijskim, odsudna bitka za većinu u Parlamentu 1998. godine zaista je za Crnu Goru bila „biti ili ne biti“. Od tog 31. maja neravnopravna članica tzv. Savezne Republike Jugoslavije polako, ali sigurno, prvi put sa pozicije većinske vlasti, krči put ka državnoj nezavisnosti koju će obnoviti osam godina kasnije. Slučajno ili ne, opet u maju. Od tada imamo svoju zastavu na Ist Riveru i novi matični broj naše stare države 21052006, koji niko nikada ne može izbrisati.