Koča Popović: Hasta siempre, Comandante

Pregazili su više od 20 hiljada kilometara pakla, svaki drugi dan proveli u borbi, izgubili preko sedam i po hiljada saboraca, prešli Neretvu, probili obruč Sutjeske, oslobodili Zagreb i dali 83 narodna heroja.

U 1.240 ratnih dana borili su se u 530 ofanziva, bitaka, okršaja...   

U ličnoj karti Prve proleterske Koča Popović zapisan je kao njen komandant.

Rođen 14. marta 1908. u Beogradu, Konstantin Koča Popović svojom bi biografijom stavio na iskušenje svakog scenaristu ili reditelja holivudskih špijunskih, akcionih, psiho trilera.

Šta napisati, a da Koča to nije doživio i kako kreirati podjednako zanimljiv i realan život, poput onoga kakav je bio njegov? 

Bogataški sin i pobunjenik protiv sistema, nadrealista i komunista, filozof i komandant, diplomata i oficir, narodni heroj, nosilac lente Suvorova, upoznao sve značajnije ličnosti 20 vijeka, volio jednu Veru i jednu Lepu.

Ni na filmu, ni u literaturi ne djeluje uvjerljivo lik koji bulevare prijestonica Evrope zamjenjuje jarugama Sutjeske, mostove Pariza ostavlja zbog građanskog rata u Španiji, podjednako dobro nosi frak i rukavice, kao i partizansku uniformu i petokraku na čelu.

Rođen je 14. marta 1908. u bogatoj porodici beogradskih trgovaca. U četvrtoj godini sa porodicom preselio se u Švajcarsku i prvo progovorio na francuskom jeziku.

Njegovo školovanje podrazumijevalo je obrazovanje predviđeno za mladu evropsku gospodu, tako da je Popović svirao klavir i napredovao u solo pjevanju.

Gimnaziju je završio u Beogradu, a filozofiju u Parizu, na Sorboni. Tokom sorbonskog školovanja upoznao je Andre Bretona i priključio se pokretu nadrealista. 1929. Koča sa francuskim umjetnicima potpisuju protest "Čovjek od ukusa".

Za pariske „Revue Du Cinéma” i Paris-Soir pisao je filmske kritike, da bi 1930. postao i jedan od potpisnika Manifesta nadrealizma koji je štampan u almanahu Le Impossible. Godinu kasnije, sa Markom Ristićem objavio je “Nacrt za jednu fenomenologiju iracionalnog”.  

Predratni ljevičar, bundžija i komunista sa pozamašnim policijskim dosijeom, priključio se partizanima od dizanja na oružje 1941.

Bio je ratni, vojni strateg, sa iskustvom borbe protiv Franka, potom Hitlera, Musolinija, i domaćih izdajnika okupljenih u kolone četnika, domobrana, ustaša...

Postavljen je za komandanta Prve proleterske 21. decembra 1941. prilikom njenog osnivanja u Rudom.

Prošao je Užičku republiku, Igmanski marš, Kupres, Sutjesku...

Iz rata je izašao sa činom generala -lajtnanta i člana Predsjedništva AVNOJ-a.

Nakon rata, bio je poslanik Ustavotvorne skupštine Demokratske Federativne Jugoslavije i poslanik Privremene narodne skupštine Jugoslavije. Od 1945. godine neprekidno je biran za narodnog poslanika Savezne narodne skupštine i Narodne skupštine NR Srbije, načelnik Generalštaba JNA i bio prozapadno orjentisan. Imao je značajnu ulogu u američkom naoružavanju Jugoslavije i odvajanju od staljinističkog bloka Istoka 48.

Brojne su funkcije i dužnosti koje je obavljao u SFRJ: član Saveznog izvršnog vijeća, diplomata i sekretar za vanjske poslove, šef delegacije na zasijedanjima UN-a.

Nikada nije pristao na retrogradne ideologije i pred smrt poslao je poruku domovini koja se počela valjati u klerikalističkom i nacionalističkom blatu promjena. 

 “Vi znate da sam ja rođeni Beograđanin, ali nisam velikosrbin. Ja sam kosmopolita. Kad se 1971. nije moglo pisati Jugosloven, ja sam u rubrici nacionalnost napisao: Srbin po rođenju. Ovo što se sada dešava u Srbiji nije mi nimalo simpatično. To je jedan uzak, veoma opasan nacionalistički program. Milošević je običan bankarski pacov, zbog njega će biti krvi do kolena. - iz  intervjua sarajevskom Oslobođenju 1989.

I danas se čuju riječi njegovog gnušanja prema događajima koji će nastupiti devedesetih godina, a koje će zbrisati sa lica zemlje Jugoslaviju - zemlju koju je stvarao i za koju se borio. 

“Bašibozluk, bagra i brabonjci ustali da obnove Dušanovo carstvo. Srbi su samo protiv onoga ko bi htio da ih makar malo opameti, a oduševljeno kliču svakome ko ih još više zaglupljuje, unazađuje i unesrećuje. Žalosno je što su Srbi u civilizacijskom i kulturnom pogledu ostali na nivou na kome su bili prije sto godina. Oni nisu u sukobu sa svijetom, već sa samima sobom, vraćajući se na šajkaču i opanak iz kojih su jedva izašli. Bio sam i ostao Srbin, ali nisam bolesna zadribanda i Srbenda. Takvi su izdali i osramotili srpski narod i narugali se njegovoj stvarnoj istoriji.”

Do kraja života bio je ljevičar. umro je u Beogradu 20. oktobra 1992.