Piše: Arben Murić
Kosti su, prema definiciji, kompleksna tkiva koja se sastoje od organskih materijala poput kolagena i mineralnih komponenti, uključujući kalcijum-fosfat. One čine strukturu skeletnog sistema čovjeka, pružajući mu podršku, zaštitu unutrašnjih organa, omogućujući pokrete u saradnji s mišićima. U kostima se nalazi koštana srž koja je ključna za proizvodnju krvnih ćelija. Kosti, pored ostalog, igraju ključnu ulogu u očuvanju DNK (informacija), posebno kada su u pitanju drevni arheološki ostaci. U nastavku teksta, daćemo kratak pregled pojma arheogenetike kako bismo čitaocima približili njen značaj u proučavanju genetike drevnih populacija.
Uloga arheogenetike u proučavanju prošlosti
Priroda je stvorila molekul DNK koji služi kao temeljni graditeljski plan za svaki organizam, uključujući i nas same. Ovaj molekul je izuzetno stabilan i otporan na brzo propadanje. Prosječan životni vijek DNK-a podudara se s prosječnim ljudskim vijekom, koji iznosi oko 80 godina. Tokom tog vremena, DNK mora ostati funkcionalan kako bi kontinuirano mogao stvarati nove ćelije i održavati organizam. Čak i nakon smrti jedinke, DNK ostaje stabilni molekul, posebno u tkivima kao što su kosti, gdje može opstati i do više hiljada godina bez značajnog propadanja.
Arheogenetika koristi ovo svojstvo DNK molekula i pomoću modernih tehnika molekularne genetike, poput sekvenciranja DNK, dobija genetičke informacije iz arheoloških ostataka, kao što su kosti i zubi. Na taj način, arheogenetika rekonstruiše genetsku prošlost ljudskih populacija, omogućavajući uvid u njihovu evoluciju, migracijske procese i obrasce, socijalne strukture, razvoj infektivnih bolesti, te povezanost drevnih ljudi s današnjim populacijama. Možemo je opisati kao vrstu vremeplova koji nam omogućuje istraživanje naše vlastite prošlosti zapisane u našem DNK.
Metode analize informacija iz drevnih skeleta
Kada govorimo o ljudskom genomu, važno je naučno raščlaniti i razjasniti šta tačno predstavljaju genom i geni. Ljudski genom sadrži oko 3.3 milijarde baznih parova adenina (A), timina (T), citozina (C) i guanina (G). Samo mali dio našeg genoma, oko 2% ili otprilike 19,000 gena, kodira proteine.
U poređenju s nekim organizmima, kao što je ameba koja ima oko 30,000 gena, broj ljudskih gena je relativno mali. Otprilike 50% ljudskog genoma čine sekvence koje nemaju nikakvu očiglednu svrhu i koje se u genetici nazivaju "genetskim otpadom".
Iako ovi segmenti ne kodiraju proteine, za arheogenetiku su izuzetno vrijedni jer omogućavaju funkcionisanje takozvanog genetskog sata.
Ove nekodirajuće sekvence u dekodiranim genomima hominida i praljudi služe kao referentni modeli sa kojima upoređujemo naš vlastiti genom.
Naučnici onda traže varijacije u sekvencama koje se ne podudaraju, što su mjesta u genomu na kojima se dogodila promjena, odnosno mutacija. Nakon identifikacije ovih varijacija, mjere se mutacije u kompletnom genomu. Na osnovu tih informacija može se zaključiti kada je došlo do razdvajanja dvije populacije ili dvije grane hominida u vremenu. Što dalje u prošlost leži ta tačka razdvajanja, to se više mutacija nagomilalo.
Zbog toga možemo zaključiti da su mutacije pokretačka snaga evolucije. Upravo te akumulirane mutacije razlog su zašto se ljudi danas razlikuju od drugih hominida i praljudi.
(Nastavlja se)
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR