Izvještaj za američki kongres: GRU i pokušaj prevrata u Crnoj Gori

Priredio: Vladimir Jovanović

Kongres SAD i izvršna vlast nastavljaju da razmatraju odgovore i protivmjere na zloćudne ruske aktivnosti – navodi se u izvještaju Kongresne službe za istraživanje (CRS – Congressional Research Service).

CRS radi isključivo za Kongres, pružajući političke i pravne analize odborima, kongresmenima i senatorima, bez obzira na stranačku pripadnost. Kao agencija zakonodavne vlasti u Kongresnoj biblioteci, CRS je više od jednoga vijeka cijenjen i poštovan resurs na Kapitol Hilu.

U fokusu je Glavna uprava Generalštaba Oružanih snaga Ruske federacije, poznata i kao GRU.

Evo nekih nalaza iz analize CRS-a, objavljene krajem prošloga mjeseca pod naslovom „Ruska vojna obavještajna služba: Pozadina i pitanja za Kongres”:

„Budući da GRU nastavlja da sprovodi kibernetičke napade, miješanje u izbore, atentate i dezinformacije, razumijevanje strukture ove agencije i pozicije koju zauzima u ruskoj vanjskoj i bezbjednosnoj politici može pomoći u identifikovanju za šta je GRU sposoban i zašto sprovodi određene operacije. Nakon ruske okupacije ukrajinske regije Krim i invazije na istočnu Ukrajinu 2014. godine, mnogi posmatrači povezali su Rusiju s dodatnim zlonamjernim djelima u inostranstvu”.

Kao primjer destrukcije GRU-a navodi se i pokušaj prevrata u Crnoj Gori 2016.

„Američki i evropski zvaničnici i analitičari optužili su Rusiju da se, između ostaloga, umiješala u američke izbore 2016. godine; u pokušaj državnoga udara (coup) u Crnoj Gori 2016. godine; u sprovođenje sajber napada na Svjetsku antidoping agenciju i Organizaciju za zabranu hemijskoga oružja u 2016, odnosno 2018. godini”, etc.

Ruski vojno-obavještajni štab nalazi se u gradskome okrugu Moskve – Horoševski. Pod komandom je Generalštaba i ministra odbrane Sergeja Šojgua. Rukovodilac GRU-a je admiral Igor Kostjukov. Napomena: „GRU održava značajnu operativnu autonomiju i može direktno izvještavati predśednika Rusije Vladimira Putina”.

GRU ima u inostranstvu zajedničko polje djelovanja s ruskom Službom za vanjsku obavještajnu službu (SVR). Međutim, Federalna služba bezbjednosti (FSB), koja je odgovorna za kontraobavještajne poslove, teži da dobije veću ulogu u međunarodnim operacijama:

„Ovo je navodno uzrokovalo značajna trvenja u ruskoj obavještajnoj zajednici, posebno sa GRU i SVR”.

„GRU i SVR dijele odgovornost za prikupljanje inostranih obavještajnih podataka. To uključuje upotrebu obavještajnih oficira koji djeluju pod zakonskim (diplomatskim) pokrićem ruskih ambasada i pod ilegalnim ili nezvaničnim pokrićem”.

GRU kadrovi se obučavaju u Vojno-diplomatskoj akademiji Generalštaba. Ti agenti su „veoma profesionlni” ukoliko je u pitanju „prikupljanje vojno relevantnih informacija, poput veličine i mogućnosti stranih armija”.

Međutim, kada ih fokusiraju na prikupljanje političkih informacija i procjena, „rezultati su manje impresivni”, čak su „njihovi politički ciljevi ponekad naivni (sometimes naive)”.

„Analitičari se s tim slažu, a tendencija može odražavati loše razumijevanje demokratskih političkih sistema”. U prilog tome, naveden je i srazmjeno veliki broj dekonspiracija agenata, metoda i sredstava GRU u inostranstvu.

Dio analize posvećen je GRU jedinici koja ima numeraciju 29155 (№29155) i umiješana je u pokušaj državnoga prevrata 2016. u Crnoj Gori.

„№29155 je elitna GRU jedinica koja sprovodi ośetljive inostrane operacije, uključujući atentate i ciljane napade. Jedinica №29155 je navodno povezana s ruskom Komandom snaga za specijalne operacije, čije je śedište u Senežu, van Moskve (Senež je ‘zatvoreni vojni grad’, kod Solnečnogorska, Moskovska oblast – prim). Šef №29155 je general-major Andrej Averjanov”.

Mnogi operativci jedinice 29155 imaju porijeklo u specijalnim brigadama GRU-a (спецназ, „vojska za specijalne namjene” – prim), uključujući Averjanova – navodi CRS.

„Posljednjih godina, tužioci i novinari povezali su Jedinicu №29155 sa brojnim zloćudnim aktivnostima širom Evrope: rusku invaziju i okupaciju ukrajinske regije Krim 2014. godine; trovanje bugarskoga trgovca oružjem Emilijana Gebreva 2015. godine; pokušaj državnoga prevrata 2016. godine za svrgavanje i zamjenu prozapadnoga premijera u Crnoj Gori, potencijalno spriječavajući zemlju da se pridruži NATO-u; i trovanje ruskoga obaveštajnoga prebjega Sergeja Skripalja 2018”.

Analiza navodi i dodatne primjere.

GRU Jedinica №29155 je i tokom ove godine od strane američkih obavještajaca „identifikovana u brojnim incidentima širom Evrope i Balkana”.

CRS zaključuje da „Kongres i druge zainteresovane strane nastavljaju raspravu o efikasnosti sankcija, optužnica i drugih strategija ’name and shame’ za suzbijanje zloćudne ruske vojno-obavještajne aktivnosti”.