Piše: Miloš Đuričković
Da se Crna Gora nalazi pred istorijskom prilikom da postane dio Evropske unije, glasno potvrđuju svi, kako u zemlji, tako i u inostranstvu.
Međutim, kako smo došli do te prilike, oko toga ne postoji konsenzus. Jedni, poput crnogorske opozicije i Brisela, tvrde da je to rezultat geopolitičkih okolnosti u Evropi i svijetu, kao i želje za dodatnim jačanjem bezbjednosne situacije. Drugi, vladajuće partije, smatraju da je to njihova zasluga, zahvaljujući njihovoj pojavi na političkoj sceni, nadljudskim naporima i intelektu. Treći, među kojima su opozicija, Brisel i stidljivo poneki predstavnici vlasti, ističu da je to rezultat višegodišnjeg rada i kontinuiranog procesa evropskih integracija, koji se u Crnoj Gori sprovodi od 2012. godine.
Tačan odgovor bio bi da su geopolitička i bezbjednosna situacija u Evropi dominantno uticale na brzinu evropskih integracija u Crnoj Gori, a samim tim i na njihov kvalitet. Takođe, proces evropskih integracija u Crnoj Gori odvija se zahvaljujući armiji, manje-više istih, državnih službenika koji taj posao obavljaju u kontinuitetu više od decenije, bez obzira na to ko je na vlasti.
Ako uzmemo u obzir da većinu aktuelnih političkih lidera u Crnoj Gori, kada je reč o evropskim integracijama, više interesuje datum ulaska nego sama suština integracija, onda i ne čudi što građani ne osjećaju benefite tih integracija, tj. evropeizaciju institucija i društva. Oni koji sa nepovjerenjem gledaju na procese koji se odvijaju, među kojima sam i ja, kao i politički subjekt kojem pripadam, smatraju da se evropske integracije koriste u propagandne svrhe kako bi se skrenula pažnja javnosti i Brisela sa suštinskih procesa u zemlji, koji su izrazito negativni i štetni.
Na primjer, 2022. godine, kada je izabrana 43. Vlada Crne Gore, postojale su iste okolnosti kao i danas – šansa da po ubrzanom postupku završimo evropske integracije i postanemo punopravna članica Evropske unije. Nažalost, ta prilika, odnosno tadašnja proevropska većina, iskorišćena je za postizanje drugih ciljeva, poput potpisivanja tzv. temeljnog ugovora, dok je evropski put doživio potpuni krah nakon svega nekoliko mjeseci. Taj krah nije uslijedio samo zbog gubitka povjerenja Vlade u Skupštini Crne Gore, već i zbog gubitka povjerenja zapadnih partnera u tu Vladu.
U Crnoj Gori paralelno se odvijaju dva procesa. Prvi je proces evropskih integracija. Drugi je proces potpune dezintegracije građanske države i vrijednosti koju Evropska unija simboliše. Paradoksalno je da se oba procesa odvijaju uz manju ili veću podršku vladajuće većine. Ako je u vladajućoj većini teško prepoznati ko predvodi koji od ova dva procesa, svakako spoljna podrška tim procesima ih ogolijeva. Prvi proces, evropskih integracija ima podršku Brisela dok drugi proces ima punu podršku Beograda i Moskve. I jedan i drugi centar vjeruju da će po uspješnom okončanju njihovog procesa taj isti anulirati ovaj drugi.
Takvo vjerovanje, prije svega Brisela, daje parlamentarnoj većini priliku da svoju prirodnu nekoherentnost održava tako što zdušno radi na oba procesa i na taj način ispunjava podjednako ciljeve Brisela i Moskve tj Beograda. Možda i najveća zabluda Brisela ali i dijela javnosti i političkih subjekata u Crnoj Gori je, da će okončanje evropskih integracija anulirati napore Beograda i Moskve tj njihov proces dezintegracije građanske države i vrijednosti Evropske unije.
Uporište teze da je riječ o zabludi možemo naći i na primjeru NATO integracija, koje su se odvijale u Crnoj Gori. Te 2017. godine vjerovali smo, baš kao i naši zapadni partneri, da ćemo učlanjenjem u NATO ojačati koncept građanske države, multietničkog društva i ojačati proevropske partije a da ćeantievropske partije biti na političkoj margini a pojedini njihovi lideri dio sudskih procesa. Paralelno sa procesom NATO integracija odvijao se i proces klerikalizacije društva. Iako je proces NATO integracija prvi okončan, danas smo svjedoci da su efekti ovog drugog procesa poprilično urušili plodove NATO integracija. Umjesto pouzdanog, Crna Gora je postala nepouzdan NATO partner, ka kome se količina i stepen informacija mora debelo filtrirati. Saradnja sa Crnom Gorom svedena je sa saradnje sa institucijama države na saradnju sa pouzdanim pojedincima. U savjetu za odbranu i bezbjednost ušli su zakleti protivnici NATO i EU integracija a povjerljive informacije, poput one o agentima partnerskih zemalja, završile su na stolu u Kremlju. Kada bi podvukli crtu NATO integracija, sa pravom možemo konstatovati da imam bezbjednosne institucije koje ispunjavaju birokratske standarde alijanse, kojima upravljaju anti NATO ministri i službenici, što institucije čini neupotrebljivim za iole ozbiljne zadatke.
Simbolike i podudarnosti procesa NATO integracija i EU integracija ima i više nego dovoljno da se izvuče zaključak i predvidi konačni epilog evropskih integracija, ako se zadrži ista taktika zapada prema Crnoj Gori.
Povučeni iskustvom NATO integracija, možemo okarektarisati proces evropskih integracija u Crnoj Gori kao birokratski proces koji se mjeri količinom utrošenog papira i donešenih zakona. Drugim riječima, Brisel vodi bitku za institucije, vodeći računa o birokratskim standardima, čekiranim ciljevima, više nego li o suštini i prirodi institucija koje se izgrađuju u tom procesu. Druga strana, Beograd i Moskva sa svojim izvršiocima u skupštinskoj većini, sprovode već oprobani koncept u kojem nastoje da promijene samu supstancu crnogorskog društva. Drugim riječima, na terenu tj u opštinama Nikšić, Pljevlja, Zeta, Berane i drugim, rade na rušenju koncepta građanske države, multietničke države i zdušno rade na cementiranju antievropskih vrijednosti. Isti proces se odvija i u institucijama, naročito Skupštini Crne Gore i bezbjednosnom sektoru, koji je iz taktičkih razloga, do povoljnog trenutka, manje antievropski a u potpunosti antigrađanski i antidemokratski. Kao potvrda ovog stava, dovoljno je pogledati stanje supstance društva tj stanja svijesti društva u opštinama gdje proruski Demokratski Front vrši vlast. Ili pogledati Skupštinu Crne Gore sa novim logom i zastavama te upitati se da li je to skupština jedne nezavisne države.
Ako bi se zadržao status quo i trenutna politika, prije svih Brisela, Crna Gora će samo kao ime ući u Evropsku uniju, dok ćemo kao društvo sa vrijednostima više ličiti na predgrađe Moskve.
Izlaz postiji jer će kako vrijeme prolazi stvari sve više biti očiglednije a namjere jasno uočljivije. Ishod ali i brzina odvijanja događaja zavisi od proevropskih snaga i crnogorske opozicije ali i od Brisela tj zemalja članica. Kada je riječ o opoziciji i Evropskom savezu kojem pripadam, rekao bih da se na terenu odvija rovovska borba i tu vidim pozitivne pomake i trend rasta. Ukoliko želimo da upravljamo svojom sudbinom, moramo insistirati na prekompoziciji političke scene, prijevremenim parlamentarnim izborima i vrijednosnom okupljanju evropskih subjekata koji bi upravljali procesima i sprovodili kvalitetne i ubrzane evropske integracije. Ukoliko je Crna Gora na istorijskoj prekretnici onda joj je neophodno i istorijsko okupljanje svih proevropskih snaga.
Kada je riječ o Briselu, poželjna je promjena dosadašnje taktike ukoliko se želi da proces evropskih integracija bude zaista uspješan. Neophodno je jače prisustvo i odlučnija politika, vodeći jednako računa o implementaciji vrijednosti EU baš kako i o birokratskim standardima EU. Rekao bih da u tom dijelu svakako prednjači Hrvatska, koja poučena sopstvenim iskustvom prepoznaje anomalije i opasnost polovične zainteresovanosti Brisela za procese u Crnoj Gori.
Autor teksta je funkcioner Evropskog saveza.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR