Piše: Gordana Borović (tekst sa Fejsbuk profila prenosimo uz saglasnost autorke, objavljeno 11. januara)
Drugi od sedam nastavaka...
Taškent, put za Bukharu
Uzbekistan je bio ne baš entuzijastička zamjena za dugo željeni Iran. I, kao u priči o prvoj rezervi koja uleti kada se glavni glumac, pjevač, ili sportista razboli, pa ta zamjena iznenadi svojom bravurom, tako je i Uzbekistan zasijao potpuno neočekivanim sjajem.
Priču sam počela sa Bukharom ali, putovanje je počelo Taškentom.
Bilo bi nepravedno preskočiti glavni grad Uzbekistana mada je, valjda od premora nakon noći provedene u letu iz Istanbula, ostao pomalo u magli.
Grad je teško stradao u razornom zemljotresu 1966. godine. Krase ga ogromni parkovi, puno zelenila, besprekorna čistoća koja zapanji svakog posjetioca.
Bilo bi nepravedno preskočiti glavni grad Uzbekistana mada je, valjda od premora nakon noći provedene u letu iz Istanbula, ostao pomalo u magli.
Grad je teško stradao u razornom zemljotresu 1966. godine. Krase ga ogromni parkovi, puno zelenila, besprekorna čistoća koja zapanji svakog posjetioca.
Vidjela sam čuveni Čorsu bazaar istina, već zatvoren, do kojeg sam stigla takođe čuvenim taškentskim metroom, koji se tek odnedavno može fotografisati, jer se smatrao vojnim objektom od visokog bezbjednosnog značaja.
Vidjeli smo i Kur’an Khalifa Omana, iz VII vijeka, napisan u Medini, koji se smatra najstarijim na svijetu. Izložen je, uz zabranu fotografisanja, u biblioteci Mui Mubarak medrese i, naravno, neprocjenjive je vrijednosti.
Vidjeli smo i Kur’an Khalifa Omana, iz VII vijeka, napisan u Medini, koji se smatra najstarijim na svijetu. Izložen je, uz zabranu fotografisanja, u biblioteci Mui Mubarak medrese i, naravno, neprocjenjive je vrijednosti.
U ovom dijelu svijeta ne postoji ništa, a da to ne prati neka zanimljiva priča. Ova knjiga, ispisana na kozijoj koži, selila se više puta.
Nasljednik Osmanov odnio je rukopis u Irak. Nakon nekoliko vijekova, čuveni osvajač Timur (Tamerlan) donio ga je u Samarkand, koji je bio glavni grad njegovog carstva, da bi ga Rusi odnijeli 1868. da krasi Carsku biblioteku. Nakon Oktobarske revolucije, premješten je u ruski grad Ufa, a u Taškentu je, na uporne zahtjeve iz muslimanskog svijeta, tačno 100 godina, od 1924.
U susjednoj suvenirnici – radionici, kupila sam najljepši stilizovani šipak od keramike (danak mojoj turističkoj strani). Šipak je u Uzbekistanu simbol bogatstva, porodičnog blagostanja i sveopšteg prosperiteta. Pratiće kroz cijelo putovanje, izvezen na šalove, stolnjake, jakne, jastučnice, po bazarima i suvenirnicama.
U Taškentu sam, u jednom kitnjastom restoranu, prvi put probala najpoznatije uzbekistansko jelo, plov, od oriza, mesa i povrća (odlično) i somsu, trouglasto pecivo koje se puni različitim slanim nadjevima (tako-tako). Uzbekistanski hljeb, non, koji se peče u tandiru, specijalnoj peći od gline, ostaće za Samarkand đe su, kažu, neprevaziđeni majstori – pekari.
U Taškentu sam, u jednom kitnjastom restoranu, prvi put probala najpoznatije uzbekistansko jelo, plov, od oriza, mesa i povrća (odlično) i somsu, trouglasto pecivo koje se puni različitim slanim nadjevima (tako-tako). Uzbekistanski hljeb, non, koji se peče u tandiru, specijalnoj peći od gline, ostaće za Samarkand đe su, kažu, neprevaziđeni majstori – pekari.
U Taškentu sam se i prvi put srela sa nevjerovatnom susretljivošću i ljubaznošću Uzbekistanaca.
Do Buhare, na oko 600 km od Taškenta, putovali smo vozom, skoro sedam sati. Inače, Uzbekistan ima najmodernije ultrabrze vozove. Zato je to dugo dnevno putovanje, sporijim vozom, dalo barem neku neposrednu sliku o pejzažu ove zemlje. Nepregledna stepa, pa polja obranog pamuka, po čijoj je proizvodnji ova zemlja bila u samom svjetskom vrhu (kao dio Sovjetskog Saveza), ali i cijeli nizovi murava uz prugu, dobro ošišanih grana tokom proljećnjeg hranjenja svilene bube.
Tokom SSSR-a, planeri iz Moskve forsirali su uzgoj pamuka u Uzbekistanu, koji je ostao na manuelnom radu, što je podrazumijevalo čak i korišćenje dječije radne snage. Danas je to zabranjeno, ali se pamuk i dalje puno gaji. Najveći dio zemlje svakako pokriva pustinja.
Sa pričom o uzgoju pamuka vezana je ona o jednoj od najvećih svjetskih ekoloških katastrofa. Sovjeti su, u cilju dobijanja novih površina za gajenje pamuka, pomjerili tok rijeka Abu Darije i Sir Darije, koje su vodom napajale Aralsko jezero koje mnogi smatraju morem, što zbog veličine, što zbog slanosti vode.
Bilo kako bilo, od jezera ili mora koje Uzbekistan dijeli sa Kazahstanom, ostala je tek trećina, uništeni su ribarstvo i kompletan ekosistem, mnoge ribarske barke ostale nasukane, da trunu i koroziraju u pijesku, kao u apokaliptičkim scenama.
Posljedice su zapravo mnogo kompleksnije i teže od ovdje napisanog.
.
.
.
A što je sa pamukom? Pa, “planeri” su previdjeli da je i morsko dno slano i potpuno nepogodno za uzgoj bilo koje kulture, uključujući pamuk. I tako je Uzbekistan izgubio jezero, a dobio je, pored Kizilkuma, još jednu pustinju, Aralkum.
(Nastaviće se…)
Tivat
Hvala.
jovan j.
DIVNA PRIČA, I POUČNA. HVALA.